автордың кітабынан сөз тіркестері  Адал сауда жұмаққа жеткізеді

Данияр Жігітбек

«Егерде есті кісілердің қатарында болғың келсе, күнінде бір мәртебе, болмаса жұмасында бір, ең болмаса айында бір, өзіңнен өзің есеп ал! Сол алдыңғы есеп алғаннан бергі өмірді қалай өткіздің екен, не білімге, не ахиретке, не дүниеге жарамды, күнінде өзің өкінбестей қылықпен өткізіппісің? Жоқ, болмаса, не қылып өткізгеніңді өзің де білмей қалыппысың?» (Абайдың 15 қара сөзі)

Алланың қаһарына ұшырайды. Пенде ұттым деп ойлауы мүмкін, алайда дүниеде де, ақиретте де өкініште қалатындардың бірі болатынын сезбейді. Сол үшін сақтық шарасын жасап, таразыға тартқанда аз да болса, артығымен өлшеуге тырысу керек.

Таразыдан жеп, белгілі бір табысқа жетуге болатын шығар. Алайда бұл ұнамсыз іс пендені құрдымға апарады. Тапқан байлығында береке болмайды,

Таразыға тартқандарыңда (аз да болса) артығымен өлшеңдер57.

Бойында төрт қасиет болса дүниеден еш нәрсе жоғалтпағаның: өтірік айтпау, аманатқа қиянат жасамау, көркем мінез-құлық және мешкейліктен аулақ болу (хадис).

Жалпы мал-мүлік қажетті кезінде тиісті жерге жұмсалмаса, бұны сараңдық, жұмсалса – жомарттық дейміз. Ал қажетті емес кезінде жұмсалмаса, бұл – үнемшілдік, жұмсалса – ысырап деп аталады. Қажетімізден тыс байлығымызды оңды-солды шашып, ысырапқа бой алдырмауымыз керек

Алайда көп ақша табам деп жүріп, мұның арты құлшылығыңды екінші кезекке ысырып, өзгелердің ақысын ұмыттыратын, жақыныңнан алыстататын дүниеқұмарлыққа ұласып кетпеуі керек. Арабтардың «құмарлыққа бой алдырған адам діттеген мақсатына жете алмайды» деген қанатты сөзін есте ұстаған жөн. Дүниені құмарлықпен емес, қанағатшылдықпен, ынсаппен іздеген адамның тапқан дүниесі берекелі болады.

Егерде есті кісілердің қатарында болғың келсе, күнінде бір мәртебе, болмаса жұмасында бір, ең болмаса айында бір, өзіңнен өзің есеп ал! Сол алдыңғы есеп алғаннан бергі өмірді қалай өткіздің екен, не білімге, не ахиретке, не дүниеге жарамды, күнінде өзің өкінбестей қылықпен өткізіппісің? Жоқ, болмаса, не қылып өткізгеніңді өзің де білмей қалыппысың?» (Абайдың 15 қара сөзі) деген өсиеті өз-өзіңе үнемі есеп беріп жүру керектігін меңзейді

Есепке алынбастан бұрын өздеріңнен есеп алыңдар, оны таразыға түспестен бұрын таразылаңдар, ең үлкен тексеру күніне дайын болыңдар» (Омар ибн Хаттаб)

«Азға қанағат, жоққа салауат» деп, әр кіші жеңісіміз үшін шүкірлік ете білсек, Алланың алдымыздан талай нығмет есіктерін ашып қояры сөзсіз. Бұны «Алла шүкір еткендерге зор сыйлық әзірледі»43 деген аят растай түседі.