Толстой болған. Ол да өз жұртына: «Бүгін соңғы күнім деп есепте. Алдымдағы адамды соңғы рет көріп тұрмын деп сана. Бұдан соң мына сәт қайта оралмайды. Сондықтан әрбір соңғы сәтті сыйластықпен, махаббатпен, ықыласпен сүруге тырыс», – дейді.
Оқиғаны сырттан бақылайтын кісілердің рухани кедей болатын бір себебі осы. Ситуациямен жекпе-жек келуден қорықпайтын адамдар ғана Мәннің сәулесімен қауышады. Сол үшін де Франкл Құдай ұғымын кейде «Ұлы тапсырыс Иесі» деп атаған.
Ыбырайым пайғамбардың заманында Намрұт деген патша өмір сүреді. Бір күні ол пайғамбармен ұстасып, Ыбырайымды отқа өртемек болады. Үлкен шұңқыр қазып, ішін қырық арба отынмен толтырады да, расулды сонда салады. От лапылдап жанған сәтте бір қарлығаш тұмсығымен су тасып, өртті сөндірмек болады. Оған өзге құстар күліп: «Әй, сорлы, бір тамшы суың алапат отқа не болады?» – дейді. Сонда қарлығаш: «Бұл оқиға жақсы мен жаманды, дос пен қасты айыратын кездік сықылды. Өртті мен өшіре алмасам да, ниетім өшіреді», – дейді. Айтқандай осы оқиғадан соң қарлығаш адамның досына айналып, оның шатырына ұя салатын болыпты.
Франклдың «Қайсар рух» туралы айтпағы осы. Адамның санасына биологиялық қиындық пен психикалық қорқыныш үнемі шабуылдап тұрады. Сәл ығына жығылса, билеп-төстеуге әзір. Қайсар рух сілкінгенде осы тәннен туатын, жүйкеден шығатын, қала берді, қалыптасып қатып қалған әлеуметтік шарттарды елеместен, ағысқа қарсы жүзеді. Оған күннің суығы да, жердің сіресіп, тоң боп қатып қалған қиындығы да тұсау бола алмайды. Қайсар рухына сүйеніп, барлық кедергіні қиратып өте береді.
Бұл ойды Карл Ясперс те әдемі тарқатады: «Біз нені жоғалтып жатырмыз? Қаншама мүмкіндік уыстан шығып кетеді. Осыншама білімді бола тұра, ең шешуші сәтте бізді қара басады. Кінәрат неден? Бізге не жетіспейді? Жауабы – біреу. Кез келген мәселеге кәміл адам болып кірісіп кетуге қарапайым ғана қайсарлық жетіспейді».
Ой түсінікті болу үшін қиссадан үзінді берейік. Ыбырайым пайғамбардың заманында Намрұт деген патша өмір сүреді. Бір күні ол пайғамбармен ұстасып, Ыбырайымды отқа өртемек болады. Үлкен шұңқыр қазып, ішін қырық арба отынмен толтырады да, расулды сонда салады. От лапылдап жанған сәтте бір қарлығаш тұмсығымен су тасып, өртті сөндірмек болады. Оған өзге құстар күліп: «Әй, сорлы, бір тамшы суың алапат отқа не болады?» – дейді. Сонда қарлығаш: «Бұл оқиға жақсы мен жаманды, дос пен қасты айыратын кездік сықылды. Өртті мен өшіре алмасам да, ниетім өшіреді», – дейді. Айтқандай осы оқиғадан соң қарлығаш адамның досына айналып, оның шатырына ұя салатын болыпты.
