Дайындаған: Елмұрат Ораз

 

«Шабыт» баспасы

Алматы, 2022

Ахметбек-Жүсіпбек қиссасы

(Белгісіз жыршының нұсқасы)

Әлқисса, кеңес басталық,

Басқа сөзді қоспалық,

Жатамысың көп сөзді

Кеуіл шіркін жастанып.

Бар өнерің мүшелік,

Айтпасаң да топ жарып,

Үлкендік мінбей басыңа

кеуілді көтер қозғалып.

Аспаһандай шаһардың

Ханы бопты Бозұғлан.

10 Ауылына төрт жардың

Қызмет еткен ол жиһан,

әмір етіп еркінше,

Жүргізіпті көп парман.

Жақын көріп дос еткен,

Көңілдің зауат қош еткен,

Бас уәзірі Нақыл хан

Әрбір қайрат көрсеткен,

Қарасыпты ақылдан.

Артықша қызмет етіпті,

20 Туысқан неше жақыннан.

Қарындасын ханыңыз

Бұл уәзірге беріпті,

Жолдасым деп ақырдан.

Лағылхан айым сұлудан

Екі бала туыпты,

нақыл хандай батырдан.

таңғажайып той қылып,

Елі-жұртын шақырған.

Жиендерін Бозұғлан

30 Қол астына білдірді,

Жеті жасқа келгенше,

Жылатпай сабап күлдірді.

Он төрт жасқа келгенде

Өнер-ғылым білдіріп,

Әдетін етіп ерлердің,

Үстіне сауыт кидірді.

Он мың миллат халқының

Көңлін бұған идірді.

Ашуланса, көп жұртты

40 Бір қауызға сидырды.

Ахметбек, Жүсіпбек

Дабылы шықты ғаламға,

Өз бетімен жұрт жинап,

Олжа салды жаманға.

заманында ер жігіт

іздемей мақсат табар ма?

талап етті жетпекке,

көңілде алған құмарға.

неше сардар бекзаттар

50 іздеп келіп қосылды

осылай деген хабарға.

не қылғаннан екі бек

Мұнда жайнап күтіпті,

тұлпар мініп ту алып,

ерлердің жолын қуыпты.

рақымды затары мен

ЕЛІН оңдап бағыпты.

Бір күндері болғанда,

көп уәзірлер көре алмай,

60 ЕКІ бірдей жиенді

бозұғлан ханға шағыпты:

— Ая, пақыр, құлақ сал

уәзірлердің сөзіне.

Жиендерің мінезі

көрінбей ме көзіңе?!

«Менің туған тағам» деп,

«Халықтың ханы — бабам» деп,

Қарамайды өзіңе.

Мұнан былай кеткен соң,

70 Басыңдағы бағың мен

Астыңдағы тағыңа,

Көз салмай ма өзіңе.

Уәзірлердің сөзіне

Ханның көңлі өзгерді,

Ашулары тез келді.

Көшірмек болып шаһардан

Өсек айтқан сөз кірді.

Қалам алып қат жазып,

кеуілге алған дат жазып,

80 «Көшсін» деп хабар береді.

Екі жиен сол шақта,

Елшіден қатқа жолықты,

Бұлғын кеуіл торықты.

Көшпек болып шаһардан,

Беклер үзді күдерді,

Асаулар үзді шідерді.

Үзартайын мұрсат деп,

Босатайын жұртты деп,

Қайырып қағаз береді:

«Нәсіл туған тағам, —деп,

90 еркелетер бабам,—деп,

көңілге едің кедергі,

Айналуға жарамай

Өзің бұздың бедерді.

Арыстаным түлкіге

Қайдан барып теңелді.

тұлпардың білмей кәдірін

Мәстек үрікпе жөнелді.

Жаманменен болсаң жолдас,

Басқа жанға кеуіл бермес,

100 тыңдамасқа айтып болмас,

Бір ұшқансын екі сұңқар,

шақырғанмен қайтып қонбас.

ЕСІТ, таға, құлағыңды,

Түстің мінген пырағыңнан,

Бір кеткен соң келмек күмән

Қош айрылдың шырағыңнан.

Есіт, таға, айтар сөзің,

Раушаның мен көрер көзің,

Асқар тауың белеңі өзім,

Қош болып тұр, жаным таға,

110 Аспаһандан кеткен қозың.

Кімге болар жиған мүлкің,

Қайырлы болсын мінген тағың,

Қош болып тұр, жаным таға.

Сөнгендірме шам шырағым,

Кеше-күндіз көргеніңмен,

Дұшпан десең ерігемін,

Қош болып тұр, жаным таға,

Жүсіп, Ахмет беклеріңмен.

Ертең түсте Аспаһандан кетермін,

120 Тәңір берсе, мен де сайран етермін.

Егер рақым дұшпанымнан алмасам,

Бекзадалық талабынан бекермін».

ертең түсте беглер көшті шаһардан,

әр уақытта болмай бізге Хақ жәрдем.

Қырық мың үймен екі бекзат жөнелді,

күңірентіп Аспаһанды мәнзілден.

Біз ғаріптің шілтен болған панасы,

сөгілген дүр дұшпанымның жағасы.

Ақырында жиендерін қиялмай,

130 бірге кетті ғашірбектей тағасы.

Жиендердің қуанышын көрсем деп,

кәпірлерге қылыш шайқап ерсем деп,

Қырық мың үйден қырық тоғыз жігітті сайлайды,

дұшпанның жанжасын берсем деп.

ЕРІП кетті ғашірбек

көңлі

...