СТУДЗЕНЬ
Шмат снега - шмат хлеба
Прыказкі і прымаўкі пра студзень
У студні і гаршчок ў печы замярзае.
Студзеню — маразы, лютаму — мяцеліцы.
Студзень — году пачатак, зіме — сярэдзіна.
Студзень дзве гадзіны дня дадасць.
У студзені расце дзень — расце і холад.
Месяц Студзень — зімы гаспадар.
Студзень — вясне дзядуля.
Студзень падкладае дроў у печку.
1
Якое ў гэты дзень надвор'е — такое ж будзе 1 чэрвеня
Моцны мароз і малы сняжок — ўрадзіць хлеб.
Цяпло і няма снегу — чакайце неўраджай
Зорная ноч на Новы год — ураджай гароху і сачавіцы.
Зорная навагодняя ноч — да добрага ўраджаю ягад.
1 студзеня цяпло — чакайце добрага ўраджаю жыта.
Раніцай дрэвы пакрытыя інеем — год будзе шчасным для сельскагаспадарчых работ.
2
Неба зацягваюць хмары — чакай хуткага пацяплення.
Моцныя маразы абяцаюць спякотнае лета.
Іней на дрэвах — да яснага надвор'я.
Зорнае неба — будзе багаты ўраджай.
Калі сініцы гучна цвыркаюць, то пахаладанне будзе зацяжным.
3
Мароз стаіць моцны — летам будзе спякотна і горача.
Завіруха разгулялася — летам будзе непагадзь.
Дым стаіць слупом — чакай ўзмацненне марозу.
Шмат снегу ў гэты дзень — да добрага ўраджаю.
Рэха ў лесе чуецца далёка і выразна — да моцных маразоў.
Ярка-чырвоны світанак абяцае мяцеліцу.
4
Аблокі ідуць супраць ветра — хутка выпадзе снег.
На даху шмат лядзякоў — год будзе ўраджайным.
Калі ў рэчцы вады стала менш, то ўлоў рыбы будзе дрэнны
Калі марозна і сонечна за акном — месяц будзе цёплым.
Непагадзь або золь — да халоднага і дажджлівага кастрычніка.
Паясніца баліць у пажылых людзей — да снегу.
Снягір вырабляе шум крыламі — да непагадзі.
Салома збіваецца ў камякі пры гарэнні ў печы — да пахаладання.
Якое надвор'е на Насту, такі будзе і кастрычнік месяц.
У студзені пераважае снег сухі і лёгкі — да сухога лета.
5
Ветранае надвор'е абяцае добры ўраджай.
Закат сонца з зеленаватым адлівам — будзе яснае надвор»е
Неспакойныя паводзіны курэй — чакай мяцеліцу.
Конь храпе — да снежнай буры.
Чырвоны агонь і моцная цяга ў печы — да холаду.
Аканіцы на вокнах рыпаюць — да адлігі.
Прыйшоў Яфрэм — вецер падзьмуў.
6
Цяпло ў гэты дзень прадказвае халодную вясну.
Снег ляжыць вялікімі гурбамі — быць добраму ўраджаю.
Ясны дзень абяцае ўраджайны год.
Калі на Куццю неба зорнае, то будзе багаты прыплод жывёлы і вялікі ўраджай ягад.
Калі ў гэты дзень цяпло, вясна будзе халодная.
Калі на небе бачны Млечны Шлях, значыць, лета будзе цёплым.
Калі Каляды цёплыя — вясна халодная.
7
Адліга — прыкмета цёплай і ранняй вясны.
Дзень цёплы — хлеба будзе шмат.
Каляды без снегу — да неўраджаю. Багацце снегу — да шчаснага года, адліга — да ранняй вясны.
На Каляды іней — ураджай на хлеб.
На Каляды мяцеліца — пчолы добра раіцца будуць.
Зорнае неба — да добрага ўраджаю бабовых культур.
8
Паўночны вецер дзьме на ўзмацненне маразоў.
Снег прыліпае да рук — да цяпла.
Калі заспявалі берасцянкі, хутка пацяплее.
Калі пасля заходу неба чырвонае, то моцна пахаладае.
Калі гэты дзень ясны, то будзе добры ўраджай проса, а калі пахмурны, то недарод яго.
Калі галкі і вароны наладзілі бесперапынны гвалт — быць снегападу ці завеі.
Снег ідзе мяккі і ліпкі — чакай хуткай адлігі.
Берасцянка спявае — да цяпла.
9
Снег ідзе вялікімі шматкамі-чакай непагадзь.
Вароны крычаць бесперапынна — будзе снегапад.
Калі капыты ў коней потныя, хутка пацяплее.
Гусі лапы падціскаюць — да халадоў.
Туман стаіць над полем — да цяпла.
Заяц прыбег да людскога жылля — да моцных маразоў.
Чырвоная месяц — да снега і мяккага надвор'я.
10
Кот кладзецца, скруціўшыся клубком, на мяккае або цёплае — дзень будзе ясны і марозны.
Вароны і галкі ўюцца ў паветры — чакайце вялікі снег.
Садзяцца на вяршыні птушкі — мароз пачне мацнець. Птушкі садзяцца на зямлю — пацяплее і будзе адліга.
Калі сабака вылезла з будкі і легла на снег — быць завеі.
З неба падаюць буйныя снежныя шматкі-хутка пацяплее.
Зграі вераб'ёў весела цвыркаюць пад дахам дома — чакай цёплага надвор'я.
Мяцеліца абяцае мокрае, дажджлівае і сырое лета.
11
Паўночны вецер, а аблокаў няма, будзе марозна.
Дым з трубы: ідзе слупам — да марознага дня; сцелецца па зямлі без ветру — да снегу.
Калі ў гэты дзень запацелi вокны — пацяплее.
На Іосіфа мяце завіруха — ліпень будзе пахмурным.
Цецярук ходзіць па полю — перад маразамі.
Конь стоячы спіць — да сцюжы. Конь ўлёглася — да адлігі.
Снег падае буйнымі шматкамі — чакайце адлігі.
Куры рана на курасадні паселі — да сьцюжы. Калі яны ўзлезлі высока — маразы будуць суровымі і зацяжнымі.
Лес шуміць — да адлігі.
12
Няўстойлівы дзённы вецер абяцае хуткую змену надвор'я.
Вароны садзяцца на ніжнія галінкі — пачнецца моцны вецер.
Снег пайшоў — да пахмурнага лета.
Паўднёвы вецер — да цёплага лета і добрага ўраджаю.
Заходні вецер — у рэках рыбы будзе шмат.
Зорак на небе не відаць — да змены надвор'я.
13
Бледны і мутнаваты месяц прадказвае снегапад.
Калі ноччу вецер дзьме: з поўдня — будзе год добрым; з захаду-рыба ўвесь год будзе ў багацці і клев будзе добры; з усходу — ураджай фруктовых дрэў.
Снег у гэты дзень абяцае ўраджайны год.
Калі надвор'е цёплае, то лета будзе дажджлівым.
Шмат шэраню на дрэвах — да добрага збору мёду і ўраджаю збожжавых культур.
Абледзяненне на дрэвах — да ўраджаю гародніны.
Адліга — да дажджлівага лета.
14
Туман прадвесціць ўраджайны год.
Моцны снег-прыкмета добрага лета.
Моцны мароз і малы снег — да добрага лета; цяпло і няма снегу — да халоднага лета.
Галалёд на дарогах — да ўраджаю.
Калі раніцай снег ішоў, то снежнай будзе зіма, а вясна — позняй.
Шмат пухнатай шаці на дрэвах — да добрага ўраджаю збожжавых і медазбору.
Дровы бярозавыя гараць з трэскам — чакай моцных маразоў.
15
Зоркі блішчаць на чыстым небе ярка — да замаразкаў.
Раніцай раней, чым звычайна заспяваў певень — быць добраму надвор'ю.
Птушкi рана сталi ўкладвацца — чакай мароз.
Сорака спрабуе схавацца пад страху — будзе снегапад
Поўная палонка вады і туман на гэты дзень прадказваюць вялікія разлівы рэк.
На Васіля вецер — да ўраджаю арэхаў.
Калі ранкам на Васіля дрэвы пакрыты густым інеем — год будзе хлебародным.
16
Круты месяц кажа аб тым, што будзе холадна.
Сярожка ў месяца падказвае — чакаецца завея і мароз.
Які будзе надвор'е ў Гардзееў дзень — такі ж будзе сакавік.
Убачыць каля дома зайца — да пахаладання.
Трэск дрэў у лесе — да марозу.
Ваверка ў мароз пакідае сваё гняздо, спускаецца з дрэва і бегае па зямлі — да пацяплення.
Вароны крычаць бесперапынна — будзе снегапад.
На Сільвестра дзень прыбывае, а мароз мацнее.
17
Бясхмарна пры моцным марозе — ен захаваецца.
Яркi месяц вісіць на небе перад сцюжай.
На дрэвах шмат снегу — год будзе добрым для пчол.
Раніцай падняўся туман — ўрадзяць яравыя хлеба.
Гук звана выразна чуецца — перад пацяпленнем.
Калі ўцёкі снежных «раслін» на шкле нахіляюцца, то адліга недалёка.
18
Шмат яркіх зорак блішчыць на небе — чакаецца мароз.
Калі дзень прастаяў пагодлівым, а да вечара неба завалакло аблокамі — мароз пратрымаецца доўга.
Мяцеліца ў гэты дзень — зіма будзе стаяць яшчэ 3 месяца.
Калі на небе шмат зорак, то год будзе ўраджайным на хлеб.
Зайцы падыходзяць блізка да сяла — да сцюжы. У полі шмат зайцоў — да віхуры і мяцеліцы.
Певень спявае несвоечасова — да адлігі.
Калі лісіца ў цёплыя дні ляжыць на снезе, то хутка будзе холадна.
Калі ў Вадохрышчанскую ноч зоркі блішчаць, хлеб будзе добры.
Поўны месяц на Вадохрышчанскую куццю — да вялікага разліва.
Неба чыстае ў вадохрышчанскую ноч — будзе шмат гароху.
19
Зацішнае надвор'е і яснае неба абяцаюць спакойны год без прыродных катаклізмаў.
Зорная ноч — будзе вялікі ўраджай гароху ды ягад.
Зоркі моцна блішчаць на небе — мароз ўзмацніцца.
Калі ідзе снег, то будучы год будзе ўраджайны, а ад пчол будзе шмат рояў.
Калі неба паўсюль будзе пахмурнае — кожнаму хлебу род; а калі толькі на адным ўсходнім баку — добра ўрадзіцца жыта; на заходзе -авёс; на паўдне — проса; на паўночы-грэчка.
20
Калі ў гэты дзень надвор'е: ясная і халодная — летам будзе засуха; пахмурнае і снежнае — добры ўраджай.
Мала зорак на небе ў гэты дзень абяцаюць непагадзь.
Раніцай густы туман — хлеба ў гэты год будзе шмат.
Бачны яркi месяц — вясной будзе моцнае разводдзе.
Свінні вішчаць і цягнуць салому ў хлеў — да халоднага надвор'я без ападкаў.
Заяц не сыходзіць далёка ад месца лежні — перад снегападам.
Масавае з'яўленне сініц каля дамоў — да набліжэння халадоў.
Туман над вадой — да добрага ўраджаю хлеба.
21
Дзьмуць моцныя вятры — лета будзе галоднае, грознае.
Мяце мяцеліца — надвор'е пагоршыцца!
Калі вокны ў доме запацелi, то чакаецца адліга.
На стагах сена шмат iнею — лета будзе дажджлівае.
Рана раніцай крумкач крычыць бесперапынна больш двух разоў — да пацяплення.
Вераб'і цвыркаюць, збіўшыся зграйкамі, — да цяпла.
Якое надвор'е на Емяльяна, такім і будзе ўвесь жнівень. Калі ідзе снег-жнівень будзе дажджлівым (зрэшты, як і вясна). Калі дзень выдаўся сонечным-канец лета будзе гарачым.
22
Завіруха разгулялася — быць лета непагодлівым.
Шамаціць лес — будзе адліга.
Вароны і галкі расселіся на верхавінах дрэў — чакай маразоў, а калі ходзяць па снезе, то абавязкова пацяплее.
Яснае надвор'е ў гэты дзень — такое будзе ў канцы студзеня і верасні.
Калі быдла, выпушчанае ў двор, будзе iсцi назад у стойла, значыць будзе холад або снег.
Калі на Яустрацiя ясна — у гэтым годзе будзе добры ўраджай.
23
Іней на дрэвах і стагах абяцае мокрае і халоднае лета.
Вецер дзьмуе з поўдня — у чэрвені будуць навальніцы і дажджы.
Сухі снег у гэты дзень кажа, што лета будзе сухім.
Бясхмарна і неба яснае — да ранняй вясны.
Якое надвор'е на Рыгора — такім будзе і лета.
Паўднёвы вецер дзьме — будуць навальніцы, асабліва ў пачатку лета.
24
Цяпло ў гэты дзень прадказвае прыход ранняй вясны.
Сутра ідзе снег — вясна прыйдзе не хутка.
Па небе плывуць рэдкія аблокі — чакайце дужыя маразы.
Рэха ў лесе разносіцца далёка — настануць марозныя дні.
Аблокі ідуць супраць ветра — да снегападу.
Якое надвор'е на Федасея, такім і будзе ўвесь лістапад.
Маразы на Федасея неспрыяльныя для будучых яравых.
Адліга — да зацяжной вясны, сцюжа — да позняга, цяжкага сяўбы яравых хлябоў.
25
Па гэтаму дню судзяць аб надвор'і наступнага снежня.
Яснае і марознае надвор'е — лета будзе цеплым.
Сонечны узыход сонца — да ранняй вясны.
Моцны мароз — да шчодраму ўраджаю.
Сініца хвалюецца, кружыцца, дзяўбе кару дрэў — да непагадзі.
На Таццяну сонейка прагляне рана — да ранняга прылёту птушак.
Калі ў гэты дзень ідзе снег, то лета будзе дажджлівае.
На Таццяну цёплая мяцеліца — да засухі і неўраджаю.
На Таццянін дзень марозна і неба яснае — да ўраджаю.
Вялікія гурбы — будзе шмат хлеба.
26
Прамяні ад сонца ідуць ўніз пучкамі — на заўтра будзе яснае і марознае надвор'е.
Туманны круг каля месяца абяцае мяцеліцу.
Котка кладзецца ўверх брухам і пацягваецца — да цяпла.
Котка сцяну скрабе-непагадзь каля брамы.
Котка катаецца па масніцах — цяпло ў дом стукаецца.
Котка згарнулася клубком — да марозу.
Котка скрабе кіпцюрамі падлогу — чуе мяцеліца.
Лес трашчыць — мароз будзе стаяць доўга.
Лес шуміць — да снегу, да адлігі.
27
Зоркі на небе: частыя — хутка пацяплее і пойдзе снег; рэдкія — будзе завіруха і непагадзь.
Белыя аблокі на небе прадказваюць маразы.
З раніцы раскаркаліся вароны — хутчэй за ўсё будзе завіруха.
Варона раніцай кружыць — да завеі.
Вакол месяца бачна лёгкая смуга туману — пачнецца завіруха.
Самавар моцна гудзе — да марозу.
Раннiя спевы пеўняў ў мароз — на цяпло.
28
Дзьме ўстойлівы вецер — да сырога і дажджлівага года.
Сініцы раніцай ціўкаюць пад акном і шукаюць сховішча — удараць моцныя маразы і пачнецца завіруха.
На небе бачны зарапад — магчыма пахаладанне.
Гучна каркаюць вароны — пацяплее.
Вераб'і схаваліся — да маразоў.
Куры, седзячы на курасадні, ціснуцца — да яснага дня.
Дровы ў печы шыпяць, дымяць, дрэнна загараюцца — да цяпла.
Ваверка ў мароз пакідае сваё гняздо, спускаецца з дрэва і бегае па зямлі — да пацяплення.
Вароны крычаць бесперапынна — будзе снегапад.
На Сільвестра дзень прыбывае, а мароз мацнее.
Пеўні заспявалі рана — да адлігі.
29
Курыца стаіць на адной назе — да марозу.
Калі марозна ў гэты дзень, лета будзе гарачым.
Паўночны вецер — да маразоў і пахаладання.
Самавар гудзе — да халадоў.
Калі на Пятра ідзе снег, значыць, на лугах будзе шмат травы. Акрамя таго, можна чакаць ўдалай рыбалкі ў цёплы час года.
Куры пачынаюць лазіць па даху куратніка — да яснага дня.
30
Сініца з раніцы «пішчыць» адчуваючы прыход моцнага марозу.
Вароны садзяцца на вяршыні дрэў, чакаючы прыходу халадоў.
Стаіць цёплае надвор'е — чакай пахаладання.
Неба воблачнае — будзе добры ўраджай хлеба.
Багаты іней на дрэвах — да ўстойлівага малавоблачнага надвор'я.
У мароз вокны пацеюць — да хуткага пацяплення.
Вароны лётаюць і кружаць зграямі — да марозу.
Увесь дзень прастаяла адліга — да ранняй вясны і добрага рыбалоўнага сезону.
Сонца выглянула толькі апоўдні — да ранняй вясны.
Увесь дзень ідзе снег-вясна будзе позняй.
31
Вароны кружаць не сядаючы на зямлю — пахаладае.
Апоўдні выглянула сонца — да пацяплення.
На Апанаса адліга — год будзе ўраджайным на бульбу.
Моцная мяцеліца шматкамі — да добрага прыплоду ў гусей.
Калі на Афанасія адліга — лета будзе непагодным, і ўраджай бульбы будзе вельмі дрэнным.
Вялікія белыя кругі вакол сонца павялічваюцца — да моцнага пахаладання.
