Оглавление

Суретте әуелі назарыңызға не түсті?

Құлыптың кіреберісін көрдіңіз бе, әлде шахматтың жаяу жүргіншісін ба?!

Жаяу жүргіншінің «Патшайым (Патша)» бола алатын ұмытпаңыз.

*Н А Р И М А Н А Б Ы Л А Й Ұ Л Ы*
Кедей ұқсап ойлама

Табыс үшін диплом қажет емес (Для успеха не требуется диплом)

Кедейшілікпен өзің күреспесең, ешкім орныңа күреспес.

Нариман Абылайұлы.

Кіріспе

Елордадан қалай пәтер алуға болады?

Кредиттерден қалай құтылған дұрыс?

Сіз емес, сізге қарыз болу үшін не істеу керек?

Табысты адамдардың құпиясы қандай?

Интеллектуалды, рухани, қаржылық, физикалық дамудың табысқа қандай қатысы бар?

Кітаптың аты да өте маңызды. Мысалы Роберт Кийосаки дұрыс айтады, бірде оған типографиның редакторы «Экономика» деп атаңыз деп еді, оны сізден басқа ешкім сатып алмайды деген екен. Ал «Бай әке, кедей әке» деген атаумен миллиондаған оқырман сатып алды. «Үлкен адамға жеткізер жол» (Путь к большому человеку) деп қояйын дегем алайда, кейінен Наполеон Хиллдің кітабын оқып отырып жақсы сөйлем тізбектерін көріп, кітабымды әуелі «Табысқа жетелейтін кілт» (Ключ зажигание успеха), кейінен «жұрттың балалары», «Кедей ұқсап ойлама» деп өзгерттім. Қазақтың «ұят болады», «жұрттың балалары», «біздің қай жеріміз кем» деген секілді сөздері адамды тежеп, артқа қарай итермелеп, қызғанышқа бой алдырады. Тіпті той жасаса да, оқуға түссе де осы тіркесті сөздерді негізге ала отырып тереңінен қарызға батып жіберетінін байқамай қалады. Менің ұсынысым осы сөздерді керісінше жақсы жағынан қарастырып, алға ұмтылудың жолдарын салу керек. «Жұрттың балаларына» қарап, керісінше оқу-білім іздеп, онымен қоса еңбек етпей, ілім іздемей жатып алу «ұят болады» деп түсініп, басқа табысты адамдарға қарап, «менің қай жерім кем» деп сонда игі істермен айналысу қажет.

Бұл кітапқа өмірімнің әртүрлі жасына сай келген ойларымды төккен болатынмын. Конференция қатысқандағы мәліметтерде кездеседі. Бұл кітапта барлық тақырыптар қозғалуда, себебі бұл кітап сіздің қаржылық сауаттылықты ашып, баюдың жолын ғана көрсетер ережелер емес, жалпы ойларды өзіңіз саралап, рухани және материалдық деңгейіңізді тепе-теңдікте ұстау болып табылады. Ең әуелі университетте оқып жүргенімдегі философия конференциясына қатысқан кездегі мақаламмен бөлісе отырып, жалпы өмірдің әр саласындағы философиясына тоқталып өте отырып, бір пайдасы тиер деген ниетпен. Мақала жазу бір, ал оларды біріктіріп кітапқа айналдыру үлкен шеберлікті талап етеді. Менде ондай шеберлік жоқ, сондықтан оқи отырып осыны ескеріңіз. Қандай бизнес кітапты алсаңыз да, түсініктері ортақ және менің ойымша 5 000 жыл бұрын жазылған «Вавилондағы ең бай адам» атты кітаптан бастама алады. Негізінен Құран Кәрімде де ақшаны ысырап жұмсамау және адамдардың барлығы неге бай болмайтыны туралы деректер жетерлік. Әлемнің үздік бизнес пен адамның дамуы туралы кітаптардан еш пайда болмас, егерде сіз ұсынылған бизнес-әдебиеттердег�� ережелерді ұстанбасаңыз. Барлығы да кітаптардың жазылған үлгісі ұқсастау келетіндері және оларды біріктіретін олардың жазылу тәртібі. Бизес кітаптардың барлығында филосфиялық ойлар мен өмірлерінің өткен-кеткен оқиғаларын айтып бөліседі, себебі бұл олардың тәжірибесі әрі әркміге өз философияңды түсіндіріп жеткізі мүмкін емес. Ал кітапқа жазған өз көзқарастары мен білімдері оқыған оқырманға қол жетімді болар. Өз басым оқыған кітаптардың бірнешеуін сізге оқуға кеңес беремін. Оны кітапты оқу барысында тансып аларсыздар. Кез-келген бизнес кітап сізді бәр күнде немесе бір жылдың ішінде байытпайды және табысқа жетудің құпиясы шын мәнісінде құпия емес. Бұл кітаптар сіздерді алға жетелеуге ұмтылыс беріп, барлығы да адамның ойлау қабілетіне байланысты екенін түсіндіреді. Бай болудың негізгі шарты немесе құпиясы оның ережелерін орындауда жатыр. Ақшаның заңын орындамайтын адам ешқашанда байымас (Человек который не следует к законам денег никогда не станет богатым). Бірде бір әйелдің тұрмысы төмен болып, кейін бизнес арқылы 15 мың АҚШ долларындай көлемде табысқа жетті, алайда 10 мың долларына анасына алқа алыпты?! Сіздердің көзқарастарыңыз қандай? Сіздерде осылай істер ме едіңіз? Негізігі кедей отбасынан шыққандар көбіне осылай істейтіні анық, алқа алмасада басқа да қымбат бағалы заттар алатыны анық. Тіпті лотерея ұтса да әуелі бағалы зат сатып алатыны белгілі. Бағалы зат байлықтың көрінісі деп түсінетін жандар өз қателіктерін түсінбейді. Бұл туралы Вавилондағы ең бай адам атты кітабында келтірілген. Қолына жиған терген ақшасына есек алғаны, қазіргі уақыттағы адамдардың бағалы мал-мүлік алып жүргендері. Негізінен дұрысы бизнеске салу. Қымбат заттар байлықтың да, табысты адамның (успешный) белгісі емес.

Мен 2014 жылы университетті бітірген соң жұмыс істедім, айлығым 30 мың теңге болатын әрі магистратураға түскен болатынмын. Солай жұмыс істеп жүріп ойландым 30 мың теңгеге мамандық бойынша істегенше күзетші болғаным артық деп жұмыс іздеп кетіп, алайда мұғалімдік жұмысқа кіріп кеттім. Оны бұрынғы ұстазыма бір танысым мұғалімдік жұмысқа адам іздеп жүргенін айтып, кейін маған айтқан болатын. Алайда таныс арқылы кірген адамдардың тізімінде болғым келмеді, бір апта ойланып барып кірдім. Айлығым 52 мың теңге болды. 4500 теңгесіне жолақы билетін алып қалғанын оқуыма төлейтін едім. Солай жүріп бір жыл жұмыс істеп басқа жерге мұғалім болып орналасып, кейін бұрын істеген бухгалтерлік компанияға қайтып келіп 40 мың теңгеге жұмыс істеп, 2016 жылы қыркүйекте дәмханаға кірдім. Өздерініз көріп отырғандай айлығы 50—60 мыңның төңіріегінде болса, үш жылдың ішінде ақша жинап қалай пәтер алды? Банктен ипотека да ақшалай да қарыз алмаған? Туыстары да ата-анасы да қаражатпен көмектеспеген болса? Оның сырын осы кітапты оқи отырып түсінесіздер. Кез-келген бизнес кітапта бизнесітң қалай істелетінін жазбайды, ал бизнес жоспарын тек бизнес жоспарды жарияланған кітаптардан оқи аласыздар. Себебі бай болудың нақты жоспары жоқ, себебі әр адамға Алла Тағала өз несібесін еңбегі мен ниетіне қарай береді және бай болу үшін бизнес жоспар емес, әуелі ойлау қабілет пен оның ұстанымдарын орындаудан ғана басталады. Бір Алла өзі осындай ойлау қабілет беріп және кітаптарды оқи отырып өзімнің ойлап жүрген ұстанымдардың кітапта жарияланғанда таң қалған едім. Атақты актер Уилл Смит орынды айтқан: Сіз басыңызда мәселелеріңіз көп болса, шешімін таппасаңыз, кітап оқыңыз, себебі сізге дейін бұндай басынан өткен қиындық қалай жеңгені туралы жазылған болу керек». Менімен қатар жастар көбісі меннен не жоғары не төменде болуы мүмкін, себебі жоғарыда айтылғандай Алланың берер несібесі әр түрлі. Менің жетістігім де, кішігірім болса да, жетістікке тұрарлықтай деп ойлаймын. Себебі тура менің жағдайымда жүрген жандардың қарызға кіргендерін көрдім. Алайда оларға қанша кеңес берсем де, оны орындамағандары қаншама?! Кейбірі орындап біраз табысқа жетіп, қайтадан шығынға батып адасып кеткендері де бар. Оны кітабымды оқи отырып танысарсыздар. Өз өмірімде маған кеңестерін берген ата-анама және туған туыс, достарым мен таныстарыма және үлкен жетісктерге жеткен бизнес кітапты жазған тұлғаларға ризамын. Алла оларға нұрын жаудыртсын. Алдарыңызда қандай қиындық болса да қорықпаңыз, өзіңізге сеніңіз. Кезінде пайғамбарымыз Мұхаммед салаллаху алейхи уассаламға да талайы сенбей өз қаласынан, жеріне қуғандары қаншама болды. Барлық пайғамбарлардың өмірі осылай өтті, алайда олар бір Алламен байланысы болған тұлғалардың өздері шыдап, сынақтан өтіп, ал бүгінде олардың аттары әлі күнге шейін танымал және жетістіктері баяндалып жатады. Кітапты оқу барысында пәтерді бөліп төлеуге алудың тиімсіз жақтарымен танысасыздар.

Әркімнің және әр нарсенің өз философиясы бар

Мектепте жасаған қателіктер үшін төмен баға қою арқылы жазалайтын еді мұғалімдер. Ол үшпен оқитын адам сол үшін 3 жетеді, университетке түсе алмайды, колледжге түсіп оқитын бала деп төмен түсіретін. Бұл дұрыс емес, өзім мұғалім болып колледжде істегенде осындай сөзді естіген соң, бес алып жүрген білім алушылар беске де білмейді. Үшке оқитын оқушы деп үш қоя беруге болмайды. Содан кейін үшпен оқитын адамға шабыт беріп, оқи қалса, басқалар «Қашаннан бері оқып қалыпсың?» деп оның оқуға ынтасын түсіреді. Алайда жетістікке жеткен бизнесмендердің көбісі бұл қасиеттер бар, олар қателік жасағаны үшін айыппұл салады. Негізінен шынайы басшы айыппұл арқылы емес өзінің сөзімен, ісімен шабыттандырып түсіндіре алады. Бірақ өз басым айыппұл салған кезім болды, себебі бірнеше рет түсінідірп айтсам да, ол қызметкер менің ешкімге 1 жыл бойы менің ешкімге айыппұл салмай, ақкөңіл екенімді білетін, сонда мың тенге айыппұл салған соң, жұмысына тиянақтылау болды. Бірақ одан кейін айыппұл салмауға тырыстым, себебі бұның дұрыс емес екенін ұқтым. Айыппұл салған күні өзімді бір түрлі сезінген едім. Кітапты аяғына дейін ерінбей оқыңыздар, пайдалы кеңестер әлі алда.

Жалпы адамға беймәлім нәрселер, сұрақтар көп. Сол сұрақтардың немесе мәселенің бірі дүние қалай пайда болды және адам қалай дүниеге келді? Қысқаша, жалпы сұрақты қайыратын болсам, дүниеге деген көзқарас? Дүниеге деген көзқарастың 3 түрі бар:1) Аңыз (миф) 2) Дін 3) Философия. Аңызға, дінге тоқталмай-ақ қояйын. Одан да мен философия деген не және бүгінгі философия деген не деген сұрақтарға өз ойымды айтсам деймін. Философия деген даналыққа құштарлық, яғни кемеңгер болу десем қателеспеймін. философия бұл -даналыққа махаббат, яғни қазақша оның мән-мағыналық формасын келтіріп, нақты айтсақ, даналыққа деген махаббат немесе даналыққа құштарлық, және бұл риторика мен логикаға негізделуі тиіс. Әйгілі Стив Джобс, Уоррен Баффет, Билл Гейтс, Жан-Клод Ван Дамм сынды тұлғалар оқуларын тастап, жетістікке жетті, оның себебі іске деген құштарлығынан. Бүгінгі философия барлығын да тәжірибеге бағындырады, ақыннан бастап, математик, физик, метафизиктерді қамтиды. Яғни Ф. Ницще айтқандай, «философия -бұл ғылымдардың атасы». Шыны керек, солай -ак, бірақ әр ғылым өзін жоғары бағалайды, мысалы: «математика- нақты ғылым, ғылымдардың патшасы», — дейді, ал Мұхамеджан Тазабековтың сөзіне сүйенсем, «Дін- ғылымның атасы деп жырлаған, Мұқағали ақылсыз емес еді», сонда ғылымдардың патшасы кім?!Бірақ бұл басқа әңгіме, басқа мәселе. Менің ойымша, философ деген ақын ғой, онымен қоса әдебиетке жақын ғой, оған мысал ретінде, қазақтың ұлы ақыны Абай, Шәкірім сияқты ақын, дана, жазушыларымыз философияны зерттеп, оған жаңалық енгізбесе де, олар философиялық тұрғыдан, ойлардан алыс болған жоқ. Мысалы Абай атамыздың қара сөзіне жазылған адамның біреуі білсем десе, екіншісі ішсем жесем дейді, осындай қылықтар адамның болашағын көрсетеді. Яғни бай мен кедейдің болатыны осыдан. Оның үстіне Абай атамыз айтқан қазақты өзгерту үшін билік және көп қаржы керек. Әр адам өзін өзгерту үшін өз-өзін басқара алатын билігі болуы шарт. Тағы да айтып кететін жайт, бұл кез келген еңбекті жазу оңай емес, яғни оған филологиялық білім керек, мысалы бір философия еңбегін жазсам, мен