Дайындаған: Елмұрат Ораз

 

«Шабыт» баспасы

Алматы, 2022

Арғынбектің жыры

«Бисмилла» деп қолыма алдым қалам,

Анық ақын емеспін салдырлаған.

Көңілшек мінезім бар жігіт едім

Шамаша құрбы сыйлап жалбыраған.

Артықша оқуым көп молда емеспін,

Аз ғана хаттығым бар тандырмаған.

Білгенді хатқа жазып, құрбыларым,

Жан едім кісі көңілін қалдырмаған.

Орамды сөзге жүйрік жорға емеспін,

10 Тозаңды аяғына шалдырмаған.

Созымды сөз табатын өнерім жоқ,

Айғайлап топ ішінде даңғырлаған.

Мырзалар күпілдеген толып жатыр,

Өңешін босқа созып қаңғырлаған.

Жігіт жоқ іші-сырты бірдей таза,

Жарқырақ пияладай саңғырлаған.

Әншейін мирас болсын деп жазамын,

Туып жүр бұл уақытта әрбір заман.

Бай баласы мырзалар малға айналды,

20 Ойнаған жас баладай балдырлаған.

Талапсыз, бекер жүрген жас мырзалар,

Жүректі бір қуантып жандырмаған.

Аңызсыз адамдар да жоқ емес қой,

Айылды босқа шауып шандырлаған.

Ойласақ осы күнде заман басқа,

Заманға лайық біткен адам басқа.

Замана қалай болса солай болып,

Шара жоқ жігіт адам жаралмасқа.

Алды дария, арты жар заман болды,

30 Әр халық ойлайды ақыл қамалмасқа.

Аралап дүние жүзін көрмесем де,

Айтайын білгенімді замандасқа.

Аз оқып, көпті көріп ғибрат алған,

Ғұсуси парасатты амалдасқа.

Білімнің қадірін пенде көрсе керек,

Керек болса іздесең таба алмас та.

Ғылым, хикмет иесі адамдар бар,

Әр уақыт оныменен арандаспа.

Бір хикмет бар шығар ойлағанда,

40 Басқа ұрып кетсе де жамандаспа.

Сахарада жан сақтаған атам қазақ,

Заманы осы күнде болды ғажап.

Әр халық ғылым оқып көзін ашты,

Қылады басқа жұртлар бізді мазақ.

Біреудің күнкөргіштік малы болса,

Мықтымыз күн көруге соны қажап.

Бұл күнге біраз жылда зар боламыз,

Қайран ел, заманымыз қалды-ау аз-ақ!

«Байқұс-ау нені көріп жүр?» демеңіз,

50 Дәм қарыздан құтылайын, елім — абақ.

Бұл күнде дүние жүзі теңселіп тұр,

Өрт шалып келе жатыр бізді қамап.

Көп екен аузын ашқан айдаһарлар,

Тамсанып келе жатыр бізге қарап.

Бұл күнде дүние жүзі қозғалып тұр,

Әр халық ғылым іздеп кетті тарап.

Тараған үш жүз болып қазақ ата,

«Жалаңаш баба» деген берді бата.

Есіл, Нұра, Еділ, Жайық өзендерін

60 Мекендеп жүрген екен дәмін тата.

Кіші жүз — жағалбайлы, шекті, жаппас,

Сол жерде орын салып қалды жата.

«Алтай тау, Арқа деген кең жер бар» деп,

Орта жүз көксеп тұрды көзін сата.

Үлы жүз — үйсін деген ол да төмен,

Ерлікпен шығарды атын жарқырата.

Ғалия, данышпанлар, түзетіңлер,

Сөзімде артық-ауыс болса қата.

Шежіре, шешендерден ұққаным бар,

70 Аралап көрмесем де дәмін тата.

«Сырдария» деген жер малға жайлы,

Құлындатып өсірген туған тайды.

Баласы орта жүздің сонда тұрды,

Бұрынғылар көрді ғой осындайды.

Иін бүтін, ішкен ас — тоқ

...