ухани себептер:
1. Мұсылмандарға кек сақтамау. Кектену адамды іштен құртатын рухани ауру. Әсіресе өзіне бауыр саналған мұсылман біреуге кек сақтау адамды жақсылықты көрмейтін көр, жақсы сөзді естімейтін керең етеді. Сондықтан жаман ойға салынған біреу түнгі намазға тұрып барша мұсылмандарға дұға ете алуы өтеу ауыр болады.
2. Дүние құмарлыққа салынбау. Дүниелік істерді құмартып, әні мен сәні дүние болған біреу жүрегінің мұнша дүниеге қызығушылығынан құтылып, түнде тұрып Алладан дұға тілеуі өте қиын. Себебі өмірлік үміті, мақсат-мұраты дүние болу бұл құлшылықты ықыласпен орындауға тіпті түнде тұруға кедергі болады. Бұдан құтылу үшін өлімді, дүниенің пәнилігін жиі ойлану керек.
Бұл кедергілерден кейін ең маңыздысы адамды құлшылыққа, ғибадатқа қызықтыратын істермен шұғылдану керек. Олар:
1. Түнгі құлшылықтың артықшылығын білу. Түнгі құлшылыққа қатысты аят, хадис және сахаба мен табииндердің түнгі құлшылықтары жайындағы мәліметтерді оқу.
2. Алланы жақсы көру. Түнгі құлшылықты жеңілдететін негізгі себептердің бірі ол Алланы жақсы көру. Бұл махаббат адамды періштелік деңгейге жетелейді. Себебі Алланы жақсы көргенді Алла да жақсы көреді. Алла өзін жақсы көрген адамның көретін көзі, еститін құлағы, жүретін аяғы болады. Яғни Алланы жақсы көрген адам өзінің бұл ағзаларын жаман жолда қолдана алмайды. Оның жүрегіндегі махаббатқа толы иманы бүкіл ағзаларын құлшылыққа итермелейді.
Сонымен қатар Саһрауарди түнгі құлшылыққа жетелейтін мынадай себептерді атап өтеді:
1. Күн батысымен дәрет алып Алланы зікір ету арқылы түнді күтіп алу. Бұл кезде жасалатын ең жақсы амал ол таспих пен истиғфар.
2. Ақшам мен құптанның арасында намаз, Құран, зікір сынды құлшылықтармен өткізу. Себебі күндіз адамдармен кездескенде, сөйлегенде жүрекке дақ болған кейбір кемшіліктерді осы ақшам мен құптан арасындағы құлшылықтар тазартады.
3. Құптан намазынан кейін сөйлеспеу, дәрет жаңарту.
4. Қандай қиындық болса да түнде тұруға шынайы ниет етіп, барынша ұмтылу.
5. Ақшам ас-ауқатты көп жеп қойған жағдайда оны Құран оқумен, зікір және истиғфар етумен қорытып сосын ұйқтау керек.
Шейх Абдулқадир Гайлани болса түнде тұра алу үшін мына дұғаларды оқу керектігін айтады:
Төсекке жатып ұйқтар алдында үш марте истиғфар, «Қаф» сүресінің алғашқы он және соңғы он аятын, «Аманар-расул» аятын, «Кафирун» сүресін және мына дұғаны: Алла тағалам! Мені өзің жақсы көрген уақытта ояндыр, мені разы болатын өзіңе жақындата түсетін істерде, ашуыңнан алас ететін істерде қолдан. Уа Алла тағалам! Сенен тілерім, менің қалауымды сыйға бер, Сенің кешіріміңді қалаймын мені кешіре көр, саған дұға етемін дұғаларымды қабыл еткейсің» оқиды47.
Муаз әл-Адауия түнгі құлшылығын қалдырмайтын еді. Күн суық болса да қатты ұйықтап қалмау үшін жеңіл киім киетін. Түн болғанда: бұл менің соңғы түнім! деп құлшылыққа бастайтын. Ұйқысы келгенде үйін бір аралайды да: Ей нәпсім! Алдыңда ұйқы бар. Өлгеннен кейін қатты өкініп немесе қуанып ұзақ уақыт ұйықтайтын боласың» деп өзін-өзі ескертеді48.
1. Мұсылмандарға кек сақтамау. Кектену адамды іштен құртатын рухани ауру. Әсіресе өзіне бауыр саналған мұсылман біреуге кек сақтау адамды жақсылықты көрмейтін көр, жақсы сөзді естімейтін керең етеді. Сондықтан жаман ойға салынған біреу түнгі намазға тұрып барша мұсылмандарға дұға ете алуы өтеу ауыр болады.
2. Дүние құмарлыққа салынбау. Дүниелік істерді құмартып, әні мен сәні дүние болған біреу жүрегінің мұнша дүниеге қызығушылығынан құтылып, түнде тұрып Алладан дұға тілеуі өте қиын. Себебі өмірлік үміті, мақсат-мұраты дүние болу бұл құлшылықты ықыласпен орындауға тіпті түнде тұруға кедергі болады. Бұдан құтылу үшін өлімді, дүниенің пәнилігін жиі ойлану керек.
Бұл кедергілерден кейін ең маңыздысы адамды құлшылыққа, ғибадатқа қызықтыратын істермен шұғылдану керек. Олар:
1. Түнгі құлшылықтың артықшылығын білу. Түнгі құлшылыққа қатысты аят, хадис және сахаба мен табииндердің түнгі құлшылықтары жайындағы мәліметтерді оқу.
2. Алланы жақсы көру. Түнгі құлшылықты жеңілдететін негізгі себептердің бірі ол Алланы жақсы көру. Бұл махаббат адамды періштелік деңгейге жетелейді. Себебі Алланы жақсы көргенді Алла да жақсы көреді. Алла өзін жақсы көрген адамның көретін көзі, еститін құлағы, жүретін аяғы болады. Яғни Алланы жақсы көрген адам өзінің бұл ағзаларын жаман жолда қолдана алмайды. Оның жүрегіндегі махаббатқа толы иманы бүкіл ағзаларын құлшылыққа итермелейді.
Сонымен қатар Саһрауарди түнгі құлшылыққа жетелейтін мынадай себептерді атап өтеді:
1. Күн батысымен дәрет алып Алланы зікір ету арқылы түнді күтіп алу. Бұл кезде жасалатын ең жақсы амал ол таспих пен истиғфар.
2. Ақшам мен құптанның арасында намаз, Құран, зікір сынды құлшылықтармен өткізу. Себебі күндіз адамдармен кездескенде, сөйлегенде жүрекке дақ болған кейбір кемшіліктерді осы ақшам мен құптан арасындағы құлшылықтар тазартады.
3. Құптан намазынан кейін сөйлеспеу, дәрет жаңарту.
4. Қандай қиындық болса да түнде тұруға шынайы ниет етіп, барынша ұмтылу.
5. Ақшам ас-ауқатты көп жеп қойған жағдайда оны Құран оқумен, зікір және истиғфар етумен қорытып сосын ұйқтау керек.
Шейх Абдулқадир Гайлани болса түнде тұра алу үшін мына дұғаларды оқу керектігін айтады:
Төсекке жатып ұйқтар алдында үш марте истиғфар, «Қаф» сүресінің алғашқы он және соңғы он аятын, «Аманар-расул» аятын, «Кафирун» сүресін және мына дұғаны: Алла тағалам! Мені өзің жақсы көрген уақытта ояндыр, мені разы болатын өзіңе жақындата түсетін істерде, ашуыңнан алас ететін істерде қолдан. Уа Алла тағалам! Сенен тілерім, менің қалауымды сыйға бер, Сенің кешіріміңді қалаймын мені кешіре көр, саған дұға етемін дұғаларымды қабыл еткейсің» оқиды47.
Муаз әл-Адауия түнгі құлшылығын қалдырмайтын еді. Күн суық болса да қатты ұйықтап қалмау үшін жеңіл киім киетін. Түн болғанда: бұл менің соңғы түнім! деп құлшылыққа бастайтын. Ұйқысы келгенде үйін бір аралайды да: Ей нәпсім! Алдыңда ұйқы бар. Өлгеннен кейін қатты өкініп немесе қуанып ұзақ уақыт ұйықтайтын боласың» деп өзін-өзі ескертеді48.
