автордың кітабынан сөз тіркестері  Шыңғыс хан әмірімен

Николай Лугинов

Ерік-жігері мықты адамдардың тіршілігі қоршаған ортасына байланысты, орта бұзылса, еркіндіктен мән кетеді, бойды үрей билейді…»

Талайлар әлемді идеялар билейді деп есептейді… Идеялар қашан да көп болған. Алайда әлемді адамдардан шыққан идеялар емес, құдіретті ұлы Құдай Жаратушыдан шыққан идеялар ғана билейді. Жаратушының идеяларымен жүретін халықтар, заманалар толқынында, Құдайдың сүйген құлдарына айналып, көктің рахымына бөленіп, жасампаздық мұраттар төңірегіне топтасады. Соның арқасында тәндері мен рухтары он есе күшейіп, кешегі өзара айтыс-тартыстан қолдары босамай, ішкі алауыздық батпағына батып жататын ру-тайпалардың арасынан шығандап шығып, көш бастайды.

ешкімге жалтақтамай, айналаңнан қорқақтап алаңдамай, өз қалауыңмен өмір сүрудің қаншалықты шексіз бақыт екенін шындап түсіне бастайсың.

Ақымақ… Бөтен жерде сені еліңдегіден гөрі жағдайыңды жасап, жақсырақ бағалауы мүмкін, бірақ не үшін? Сенің қабілетіңді пайдаланып қалу үшін: сол себепті саған шен-шекпен сыйлайды, төбеңді көкке жеткізе мақтайды, қайрат-күшіңді жауларын күйретуге бағыттап, бойыңдағы бар күш-қуатыңды сығып алады… Сен өзіңнің өзімшілдігіңе тойынып, көңілің тасып мәз боласың, бірақ бөтен жұрттың мақтауы еш уақытта жүрегіңді шындап қозғай алмайды, бар жан-тәніңмен қанағат рахатын сезінбейсің, ондай рахат сезімді Отаныңа, өз туған халқыңа қызмет еткенде ғана бастан кешесің… Сен жалдамалы боласың, яғни басың толық еркін емес, ал еркектің еркіндіксіз бақытты болғанын көрген жерің бар ма?..

Алып шаршыда бұрыш болмайды;
Үлкен ыдыс ұзақ дайындалады;
Қатты дыбысты ести алмайсың;
Ұлы бейне қалыпқа сыймайды.

Кез келген бөтен халықтың өмір салты, әдет-ғұрпы, діни сенімі сырттан қарағанға әрдайым біртүрлі жабайылау және түсініксіз болып көрінетіні бар. Осынау біртүрлі болып көрінетін салт-дәстүрдің халықтың қандай жағдайда, қалай өмір сүретініне, Тәңірдің оларға бұйыртқан жеріне, ондағы ауа райына, тамақ тауып жеу ерекшелігіне, ғасырларға жалғасқан бұрынғы өткен жолына, үйреншікті наным-сенімдеріне, дініне байланысты болатынын білудің маңызы зор… Ерік-жігері әлсіз, таяз ойлайтын билеушілер олардың осындай ерекшеліктерін түсінгісі келмегендіктен немесе түсіне алмайтындықтан жоғарыдан менсінбей қарайды, сөйтіп, оларды кеудесінен итеріп, өздеріне қарсы қояды, яғни қарамағындағы халықтардың ашу-ызасын туғызады, жау етеді, бұдан асқан ақымақтық болар ма, сірә? Сонда керегі не? Керегі сыйластық, шынайы құрмет, сонда оларда да жақсы үміт пайда болады, барлығымен тең дәрежеде өмір сүретін бір елдің адамдары қалыптасады…

өмірімізді, жақындарымыздың өмірін сақтап қалу үшін амалсыз соғыстық және адам сенбестей сәттілікпен ылғи да жеңіп шығып отырдық…

Сондай-ақ біз ешқашан өз шешімімізбен соғыс ашқан емеспіз, басқа жолы қалмағандықтан, бар болғаны болуы ықтимал қауіптерге қарсы тұрдық

сәтсіздіктердің өзі қажетті тәжірибе жинауға сабақ болды.

— Мен, немене, әкесі бола тұра Шағатайды аямайды деймісің. Аяймын әрі өкінемін… Бірақ менің әкелік аянышымды жекелеген адамдардың, тұтастай халқымыздың тағдырына деген алаңдаушылығым әлденеше есе артық күшпен басып тастайды.