Оглавление

К и р и ш

Меҳнатни муҳофаза қилиш борасида давлат сиёсати — ишловчилар, иш берувчилар ва давлат манфаатларини инобатга олган ҳолда, ҳаққоний, хавфсиз ва зарарсиз меҳнат шароитларини, ходимларнинг меҳнат ҳуқуқлари, ҳаёти ва соғлиғи ҳимоя қилинишини, меҳнат самарадорлиги ошиши эвазига аҳоли моддий ва маданий турмуш даражасининг юксалишини таъминлашдан иборат.

Ўзбекистон республикасининг янги таҳрирдаги «Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги» қонунида меҳнатни муҳофаза қилиш соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишлари:

ходимнинг ҳаёти ва соғлиғи устуворлигини таъминлаш;

меҳнатни муҳофаза қилиш соҳасидаги давлат дастурларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;

давлат ва хўжалик бошқаруви органларининг, маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг меҳнатни муҳофаза қилиш соҳасидаги фаолиятини мувофиқлаштириш;

барча ташкилотлар учун меҳнатни муҳофаза қилиш соҳасидаги талабларни белгилаш;

меҳнатни муҳофаза қилишга оид талабларга риоя этилиши устидан давлат назорати ва текширувини амалга ошириш;

ходимларни ҳимоя қилувчи хавфсиз техника, технология ва воситаларнинг ишлаб чиқилиши ва жорий этилишини рағбатлантириш;

фан, техника ютуқларидан ҳамда меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича илғор миллий ва хорижий тажрибадан фойдаланиш;

ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисалардан жабрланган ёки касб касаллигига чалинган ходимларни ижтимоий ҳимоя қилиш;

халқаро ҳамкорликни амалга оширишдан иборатлиги келтирилган.

Меҳнатни муҳофаза қилиш соҳасида давлат сиёсатининг асосий йўналишларини амалий таъминланиши, ишлаб чиқилган маҳаллий норматив ҳужжатлар, яратилган оммабоп ўқув қўлланмалари асосида, Ўзбекистон республикаси ҳукуматининг вилоятлар, туманлар давлат органлари ва маҳаллий ўз-ўзини бошқариш органлари, иш берувчилар, иш берувчилар бирлашмалари, шунингдек касаба уюшмалари, уларни бирлашмалари ва бошқа меҳнатни муҳофаза қилиш масалалари бўйича ваколатли органлар ишловчиларининг келишилган ҳаракатлари билан таъминланади.

Республикамизда меҳнат шароитларини ва меҳнатни муҳофаза қилишни яхшилаш учун, меҳнатни муҳофаза қилиш соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишларига қуйидаги бандлар қўшилса мақсадга мувофиқ бўлар эди:

Ўзбекистон республикасининг меҳнат шароитларини ва меҳнатни муҳофаза қилишни яхшилаш давлат, тармоқ ва ҳудудий мақсадли дастурларини қабул қилиш ва тадбиқ қилиш;

меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича тадбирларни молиялашда давлатнинг иштироки;

меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича мутахассисларни тайёрлаш ва малакасини ошириш;

хавфсиз меҳнат шароитларини яратиш, хавфсиз техникалар ва технологияларни ишлаб чиқиш ва тадбиқ қилиш, ишловчиларни ҳимоялашни жамоа ва шахсий ҳимоя воситаларини ишлаб чиқаришни рағбатлантирувчи самарали солиқ сиёсатини олиб бориш.

Ишлаб чиқариш корхоналари ва қурилиш ташкилотларида меҳнатни муҳофаза қилишни вазифаси меҳнат хавфсизлигини таъминлаш, ишловчиларни ҳаётини ва соғлиғини сақлаш, ишлаб чиқаришда бахтсиз ҳодисалар сонини камайтириб ишловчиларни жароҳатланиш ёки касалланиш эҳтимолини минималлаштириш билан биргаликда максимал меҳнат унумдорлигида соғлом ва қулай меҳнат шароитларини яратишдан иборат.

Ушбу ўқув қўлланмада корхоналарни замонавий бозор иқтисодиёти шароитларига мос фаолият юритиши, ишловчиларга соғлом ва хавфсиз меҳнат шароитларини яратиб беришга ва меҳнаткашларни ижтимоий муҳофаза қилишга йўналтирилган жамоа шартномасининг макети, ишчи ва хизматчилар учун ички меҳнат тартибининг намунавий қоидалари, корхоналарда уч босқичли мамурий-жамоа назоратини ўтказишни ташкиллаштириш низоми ҳамда ишлаб чиқариш корхоналари ва қурилиш ташкилотларида бажариладиган хавфли ва зарарли ишларни хавфсиз бажаришга мўлжалланган, муайян ишлар ва касблар учун қуйидаги: минорали кран кранчиси учун, илмоқлаш ишларини бажаришда, тош-ғишт терувчилар учун, қўл электр асбоби билан ишлашда; электр пайвандчилар учун; электрмонтаж ва тугатиш ишларини (суваш, бўяш ва ҳ.к. ишлар) бажаришда; чилангар-сантехник учун; газ билан пайвандловчилар учун; ишларни наряд-рухсат билан бажарилишини ташкиллаштиришда; баландликда ишлашда меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича йўриқномалар намуналари келтирилган. Ишловчилар учун жамоа шартномасининг намунавий макети бозор иқтисодиёти шароитлари инобатга олиниб, меҳнат муҳофазаси маҳаллий йўриқномалари намуналари эса амалдаги йўриқномалар ишлаб чиқиш бўйича низом талаблари асосида тайёрланди.

Қўлланма корхоналар ва ташкилотлар раҳбарлари, мутахассислари, турли касб ишчилари ҳамда хориждаги Ватандош, меҳмон-ишловчилар учун мўжалланган.

1. Корхоналар учун жамоа шартномасининг макети

НАМУНА

Меҳнат жамоасининг умумий йиғилишида маъқулланган

20__ йил «____»____________

Баён № _______

____________________________________________

(корхона номи)

__________йил (йиллар)

1.1. Умумий қоидалар

1.1. Мазкур жамоа шартномаси (кейинги ўринларда «Шартнома») ________________________________________________ да иш берувчи билан

(корхона номи)

ишловчилар ўртасидаги меҳнатга оид, ижтимоий-иқтисодий ва касбга оид муносабатларни тартибга солувчи маҳаллий норматив ҳужжат ҳисобланиб, Ўзбекистон Республикаси Қонунлари, бошқа ҳуқуқий ва меъёрий ҳужжатларга асосланиб иш берувчи ва ишловчиларнинг ҳуқуқий, ижтимоий-иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилиш масалаларидаги ҳамкорлиги тўғрисида тузилган.

Мазкур Шартноманинг тарафлари деб қуйидагилар ҳисобланади:

— иш берувчи _____________________________________________ тимсолида (бевосита иш берувчи ёки у ваколат берган вакиллар кўрсатилади)

— ишловчилар ___________________________________________тимсолида

(касаба уюшма қўмитаси кўрсатилади)

1.2. Шартнома предметига тарафларнинг қуйидаги: меҳнат шароитлари, шунингдек, меҳнатга ҳақ тўлаш, бандлик, қайта ўқитиш, ишловчиларни бўшатиш шартлари, иш вақтини ва дам олиш вақтини давомийлиги, шароитларни яхшилаш ва меҳнатни муҳофаза қилиш, ижтимоий кафолатлар юзасидан тарафларнинг зиммаларига олган мажбуриятлари ҳамда бошқа масалалар юзасидан ҳамкорликда белгилаган мажбуриятлари киради.

1.3. Шартнома __________________________ дан кучга киради ва _____________________________ гача амал қилади. Белгиланган муддат тугагач, жамоа шартномаси тарафлар янги шартнома тузгунча ёки амалдаги шартномани ўзгартиргунча, тўлдиргунча амалда бўлади.

1.4. Мазкур шартнома иш берувчига ва корхонанинг барча ишловчиларига, шу жумладан жамоа шартномаси кучга кирганидан кейин ишга қабул қилинган шахсларга ҳам татбиқ этилади.

1.5. Шартномага ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тарафларнинг ўзаро розилиги билан Меҳнат кодексида уни тузиш учун белгиланган тартибда амалга оширилади.

1.6. Шартномага биноан, ишловчилар томонидан меҳнат вазифаларини сифатли бажарилиши Меҳнат кодекси, меҳнат шартномалари, таркибий бўлинмалар тўғрисидаги низомлар, мансаб йўриқномалари, корхона Низоми ҳамда Ички меҳнат тартиби қоидалари, ишлаб чиқариш ишларини хавфсиз бажариш қоидалари ва йўриқномаларига биноан таъминланади.

1.2. Меҳнатни меъёрлаштириш ва унга ҳақ тўлаш. Кафолатли тўловлар ва компенсация тўловлари

2.1. Меҳнатга ҳақ тўлаш соҳасида тарафлар келишдилар:

2.1.1. Иш ҳақини пул шаклида (сўмда) ойига камида икки марта корхонани кассасидан (ваколатли цехлар, бўлимлар, таркибий бўлинмалар орқали), ҳар ойнинг ____ ва __ саналарида тўлаб бориш ёхуд ишловчининг аризаси бўйича унинг банкдаги шахсий ҳисоб рақамига (пластик карточкасига) ўтказиш.

2.1.2. Ишловчилар иш ҳақини, унинг реал миқдорига мослигини таъминлаш мақсадида, товарлар ва хизматлар истеъмол нархини ошиши билан (инфляция даражасига кўра), ошириб борилишини таъминлаш.

2.1.3. Ўз ичига тариф ставкалари миқдорлари, окладлар (лавозим маошлари), қўшимча тўловлар ва компенсация характерли устамалар, шу жумладан нормал шароитдан фарқли ишларда ишлаганлик, рағбатлантириш хусусиятли устамалар ва қўшимча тўловлар ва мукофатлаш турларини оладиган меҳнатга ҳақ тўлаш системасини касаба уюшмалари органлари фикрларини ҳисобга олиб ўрнатиш.

2.1.4. Ишловчилар билан тузилган меҳнат шартномасида белгиланган иш ҳақи шарти жамоа шартномасида ўрнатилганлигидан паст бўлмаслиги керак.

2.1.5. Ушбу шартнома билан «___»___________йилдан қуйидагилар ўрнатилади:

— Нормал шароит учун I разряд ишчисини энг кам ойлик тариф ставкаси миқдори _____ сўм.

— Нормал шароит учун 5 разряд асосий фаолият тури ишчисини энг кам ойлик тариф ставкаси _____ сўм.

Тариф ставкаси — бу ишловчини маълум мураккабликдаги (малакали) иш нормасини вақт бирлигида бажарганлиги учун компенсация, рағбатлантириш ва ижтимоий тўловларсиз меҳнат ҳақини аниқ ўлчами.

Тегишли тарзда район коэффициенти бўйича тўловлар I разряд ишчисини энг кам ойлик тариф ставкасига қўшилмайди.

2.1.6. Ўз ичига тариф ставкалари миқдорлари, окладлар (лавозим маошлари), қўшимча тўловлар ва компенсация характерли устамалар, шу жумладан нормал шароитдан фарқли ишларда ишлаганлик, рағбатлантириш хусусиятли устамалар ва қўшимча тўловлар системалари ва мукофатлаш системасини оладиган меҳнатга ҳақ тўлаш системасини N___ иловага кўра ўрнатиш.

2.1.7. Зарарли ва хавфли шароитли ишларни бажарганда ишловчилар меҳнатига ҳақ тўлашни № __ иловада келтирилган оширилган тариф ставкалари (окладлари) бўйича амалга ошириш.

Оғир ишларда, зарарли ва (ёки) хавфли ва бошқа махсус шароитли ишларда ишловчилар меҳнатига ҳақ тўлаш, турли хил нормал шароитлар учун ўрнатилган тариф ставкалари, окладлари (лавозим маошлари) га нисбатан оширилган ўлчамда, лекин меҳнат қонунлари ва бошқа меъёрий ҳуқуқий ҳужжатларда келтирилган меҳнат ҳуқуқи меъёрларидан кам бўлмаган миқдорда ўрнатилади.

Оғир ишларда, зарарли ва (ёки) хавфли ва бошқа махсус шароитли ишларда ишловчилар меҳнат ҳақини энг кам ошириш ўлчами, ва шу оширишни шартлари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, Ўзбекистон касаба уюшмаси Федерацияси Кенгаши, Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси ўртасида ижтимоий-иқтисодий масалалар юзасидан қабул қилинган Бош келишув асосида ўрнатилади.

Оғир ишлар, зарарли ва (ёки) хавфли ва бошқа махсус шароитли ишлар рўйхати аниқланилгунга қадар, тегишли тармоқ вазирликлар корхоналари ишлаб чиқаришида аввал қўлланилган меҳнат шароитлари оғир ва зарарли, меҳнат шароитлари ўта оғир ва ўта зарарли ишлаб чиқаришлар, касблар ва ишлар рўйхати тўлиқлигича, камайтирилмасдан қўлланилади. Рўйхатни кенгайтириш билан боғлиқ харажатлар меҳнат ҳақи бўйича харажатларда ётади.

2.1.8. Тезкор бажарилаётган, сифатли бажарилаётган, давлат сирига рухсат этилган ва бошқа ишларни бажараётган алоҳида ишловчилар учун тариф ставкалар (лавозим маошлари) га № ___. иловага мувофиқ устама ўрнатилади.

2.1.9. Янги ишлаб-чиқариш (маҳсулот) ни ишлаб чиқаришни амалга ошириш даври ____________ га (муддат кўрсатилади) ишловчига унинг олдинги иш ҳақи сақланади.

2.1.10. Ишловчига ҳақ тўлаш мазкур Шартномада белгиланган муддатларга нисбатан хизмат кўрсатувчи банкнинг айби билан кечиктирилганда — Иш берувчи банк раҳбариятига жарима ундириш тўғрисида талабнома киритишни ва ундирилган жаримани меҳнатга ҳақ тўлашни тартибга солишга йўналтиришни ўз зиммасига олади.

2.1.11. Корхонада оширилган миқдордаги меҳнат ҳақи, устамалар, қўшимча тўловлар ва компенсацияларнинг қуйидаги турлари ва миқдорлари ўрнатилади:

2.1.11.1. Тунги вақтдаги иш учун 1,5 баравар ҳақ тўланади; иш вақтидан ташқари ишлар, дам олиш ва байрам кунларидаги иш учун — 2 баравар миқдорда ҳақ тўланади;

2.1.11.2. Бир неча касбда (лавозимда) ишлаганлик, хизмат кўрсатиш доираси кенгайганлиги, бажариладиган ишлар ҳажми ортганлиги, ўзининг асосий иши билан бир қаторда ишда вақтинча бўлмаган ишловчининг вазифаларини бажарганлик учун, шунингдек ўриндошлик асосида иш бажарилганида ишловчиларнинг меҳнат ҳақи миқдори меҳнат шартномасининг тарафлари ўртасидаги келишувга биноан амалда бажарилган иш юзасидан, лекин ишловчи лавозим маошининг ______ фоизидан кам бўлмаган миқдорда белгиланади.

2.1.12. Ишловчилар меҳнатини рағбатлантириш корхона ишовчиларини мукофотлаш тўғрисидаги Низомга асосан амалга оширилади (N ____ илова).

2.1.13. Иш берувчининг розилиги билан ва унинг манфаатлари йўлида ишловчи ўзига тегишли мол-мулк (асбоб-ускуналар, ашёлар ва ҳоказо) дан (автотранспорт воситасидан ташқари) фойдаланганда уларнинг Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексининг 144-моддасида келтирилган меъёрлар асосида ҳисоблаб чиқилган амортизацияси доирасида харажатлар қопланади;

2.1.14. Иш берувчининг таклифига биноан ишловчи бошқа жойдаги ишга кўчиб борганда унинг қуйидаги қўшимча харажатлари тўланади:

а) кўчиш ва мол-мулкни кўчириб бориш билан боғлиқ харажатлар;

б) янги жойда ўрнашиб олиш билан боғлиқ харажатлар;

в) ходим томонидан иш берувчи билан келишиб қилинган бошқа харажатлар.

2.1.15. Иш жараёнида зарарсизлантириш воситаларидан фойдаланганлиги учун хожатхона фаррошларнинг лавозим маошларига 10 фоиз миқдорида компенсация қилинади.

2.1.16. Корхонада амалиёт ўтувчи олий ўқув юртлари талабаларининг ва ўрта махсус касб-ҳунар таълими муассасалари ўқувчиларининг меҳнати учун ҳақ Касб-ҳунар коллежлари ўқувчиларининг амалиёти тўғрисидаги низомга биноан амалга оширилади.

2.1.17. Иш берувчининг кўрсатмасига биноан иш берувчи ва меҳнат жамоаси манфаатларига доир вазифаларни бажариш (малака ошириш, хизмат сафарида бўлиш, тиббий кўрикдан ўтиш, навбатчилик, ишчиларни ўқитиш ва бошқа турли тадбирларда қатнашиш) мақсадида ишловчи ўз асосий ишидан озод этилади.

Агарда юқорида кўрсатилган тадбирлар иш вақтида ўтказилса, бу ҳолда ишловчининг ўртача иш ҳақи сақланиб қолинади — мазкур тадбирлар ишдан ташқари вақтда ўтказилса, ишловчига сарф қилинган вақтига мутаносиб қўшимча дам олиш вақти берилади.

Ишловчи иш берувчи ва меҳнат жамоаси манфаатларига доир вазифаларни бажараётганда Корхона бўйича тариф ставкалари ва лавозим маошлари миқдори оширилса, у ҳолда ишловчига меҳнат ҳақи ана шу даврдаги барча иш кунлар учун янги тариф бўйича қайта ҳисоблаб чиқилиб тўланади.

2.1.18. Қишлоқ хўжалиги ишларига жалб этилган ишловчиларга меҳнат ҳақи хар бир ишлаган куни учун ўртача ойлик иш ҳақидан кам бўлмаган ҳисобда амалга оширилади.

2.1.19. Илмий даража ва илмий унвонга эга ишловчилар лавозим маошига ҳар ойда _____ фоиз миқдорида устамалар тўланади.

2.2. Меҳнатни нормалаштириш соҳасида тарафлар келишдилар:

2.2.1. Меҳнат унумдорлигини оширилишини таъминлайдиган ташкилий-техник тадбирлар амалга оширилгандан сўнг, шунингдек, жисмонан ва маънавий эскирган ускуналардан фойдаланилган ҳолатларда меҳнат нормаларини киритиш, ўзгартириш ва қисман қайта кўриб чиқиш.

2.2.2. Меҳнат нормаларини навбатдан ташқари кўриб чиқиш иш ўринларини аттестацияси натижасига кўра бажарилиши мумкин.

Тарафлар томонидан шартнома тузиш пайтида амалда бўлган корхонани меҳнат нормалари рўйхати № ___ иловада келтирилган.

2.3. Кафолатлар ва компенсациялар.

2.3.1. Ишловчи хизмат сафарига жўнатилганда ишловчига унинг қилган қуйидаги сарфлари: а) йўл кира харажатлари норматив асосида;

б) доимий турар жойидан бошқа жойда яшаш, шу жумладан уй-жой ижараси билан боғлиқ харажатлар;

в) Ўзбекистон Республикасида белгиланган энг кам иш ҳақининг 10 фоизи миқдорида суткалик харажатлар;

г) ишловчи томонидан иш берувчининг рухсати ёки розилиги билан қилинган бошқа харажатлар қопланиши тўғрисида тарафлар келишиб олдилар.

2.3.2. Иш берувчи томонидан ўқишга юборилган ёки мустақил равишда ўқув юртига ўқишга кирган ишловчиларга иш берувчи ўртача иш ҳақи сақланилган ҳолда қўшимча таътил беришни зиммасига олади.

1.3. Ишдан бўшатилиши мумкин бўлган ҳолатлардаги кафолатлар, бандликни таъминлаш

3.1. Ишловчилар сонини ёки штатини қисқартириш ва ишловчилар билан тузилган меҳнат шартномасини бекор қилиш тўғрисида қарор қабул қилинган тақдирда, иш берувчи бу тўғрисида ёзма равишда тадбир амалга оширилишидан камида икки ой олдин бошланғич касаба ташкилотига хабар беради.

Агар ташкилотда ишловчилар сонини ёки штатини қисқартириш тўғрисида қабул қилинган қарор, ишловчиларни оммавий бўшатилишига олиб келса, иш берувчи тегишли тадбир амалга оширилишидан камида уч ой олдин бандлик хизмати органига ва бошланғич касаба уюшмасига мумкин бўлган оммавий ишдан бўшатиш ҳақида маълумот тақдим этади.

Оммавий ишдан бўшатиш мезони тармоқ ёки ҳудудий келишувлар асосида аниқланади.

Тармоқлар келишувларига биноан иш берувчининг ихтиёри билан оммавий ишдан бўшатишга: 50 ва ундан кўп одам 30 календар кун ичида, 200 ва ундан кўп одам 60 календар кун ичида, 500 ва ундан кўп одам 90 календар кун ичида ишдан бўшатилган ҳолатлар киритилади.

3.2. Корхонани қайта ташкил қилиш, йўқотиш, иш ҳажмини қисқариши, молия-иқтисодий ҳолатини ёмонлашуви натижасида бўшатиладиган ишловчиларнинг бандлигини таъминлаш бўйича тарафлар ҳамкорликда таклифлар ва ишловчиларни ижтимоий мухофаза қилиш чораларини ишлаб чиқиш мажбуриятини оладилар. Корхонага банкрот ҳолати қўлланилганда, бу ҳолат оқибатини юмшатиш бўйича таклифлар касаба уюшмасининг фикрини ҳисобга олиб қабул қилинади.

3.3. Технологиядаги, ишлаб чиқариш ва меҳнатни ташкил этишдаги ўзгаришлар, ходимлар сони (штати) ёки иш хусусиятининг ўзгаришига олиб келган ишлар ҳажмининг қисқариши муносабати билан меҳнат шартномаси бекор қилинганда ишда қолдириш учун имтиёзли ҳуқуқ Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодекси 103-моддасининг биринчи ва иккинчи қисмларида кўрсатилган ишловчилардан ташқари, ишда қолдиришда, тенг иш унумдорлиги ва малакаси бир хил бўлганда қуйидаги ишловчиларга афзаллик берилади:

а) ногиронлик;

б) пенсия ёшига яқинлашиб қолганлик (аёллар 53 ёш, эркаклар 58 ёш);

в) ишлаётган ёлғиз онанинг қарамоғида 14 ёшга тўлмаган болалар мавжудлиги.

3.4. Ишловчилар сонини ёки штатини қисқартиришда бир оиладан икки кишини бир пайтнинг ўзида ишдан бўшатилишига йўл қўймаслик.

3.5. Иш ўринларини сақлаш учун ички ишлаб чиқариш захирасидан фойдаланиш мақсадида, иш берувчи ишлаб чиқариш шароитлари ва имкониятларини ҳисобга олиб:

— юқори даражадаги тезкор ишларни, дам олиш ва байрам кунларидаги ишларни (ишлаб чиқаришни тўхтатиш мумкин бўлмаган ишлаб чиқаришдан ташқари) бажаришни чеклайди;

— ўриндошликни, вақтинча ишлайдиган ходимлар сонини ва бир неча касбда ишлашни чеклайди;

— чет эл ишчи кучини қабул қилишни чеклайди (фойдаланмайди) ёки қисқартиради;

— янги ишловчиларни қабул қилишни тўхтатиб туради;

— меҳнатни ташкилий ва технологик шароитлари ўзгариши сабабли ишловчиларни оммавий бўшатиш ҳолатларида олти ой муддатгача иш вақтининг тўлиқмас режимини киритади;

— ишловчиларни оммавий бўшатилиш оқибатини камайтириш ва юмшатиш мақсадида бошқа тадбирларни ўтказади.

3.6. Корхонанинг йўқотилиши, ишловчилар сонини ёки штатини қисқартириш натижасида ишдан бўшатилиши тўғрисида хабарнома олган шахсларга, янги иш жойини қидириш учун ўртача иш ҳақини сақлаган ҳолда ишдан бўш вақтлари (ҳафтасига камида _______ соат) берилади.

3.7. Корхонанинг йўқотилиши, ишловчилар сонини ёки штатини қисқартириш натижасида меҳнат шартномаси бекор қилинганда ишдан бўшатилган ишловчига корхона қонунларда кўрсатилганидан кўра оширилган тарзда ишдан кетиш нафақасини тўлаши мумкин:

— корхонада 10 йилдан ортиқ ишлаган шахсларга, ўртача ойлик маошдан- _______ фоизга;

— 5 дан 10 йилгача, ўртача ойлик маошдан — ___ фоизга.

3.8. Малакасини оширишни, қайта ўқитилишини ва бошқа касбни эгаллашни истаган ишловчига иш берувчи кўмаклашади.

1.4. Иш вақти ва дам олиш вақти

4.1. Тарафлар амалдаги қонунларга ва ушбу жамоа шартномасига биноан нормал шароитда ишлайдиган корхона ишловчиларига икки кун дам олиш ва беш кунлик — 40 соатлик иш ҳафтаси ўрнатишга келишдилар. Иш кунининг давомийлиги, ундан фойдаланиш тартиби, ишнинг бошланиши ва тугаш вақти, корхонани ички меҳнат тартибидан келиб чиқиб белгиланади. Амалдаги қонунларга биноан қуйидагиларга қисқартирилган ҳафталик иш соатлари белгиланади:

— 16 ёшдан 18 ёшгача бўлган ишловчилар учун 36 соат;

— зарарли шароитда ишловчилар учун 36 соат;

4.2. Амалдаги қонунлардагидан ташқари, корхонада қуйидагиларга қисқартирилган иш вақти (ишловчини ҳоҳишига кўра) ўрнатилиши мумкин:

— 8 ёшгача болалари бор аёлларга;

— Ишлаб чиқаришда меҳнат қобилиятини қисман йўқотган шахсларга.

4.3. Меҳнат шароити бўйича керак бўлганда ҳамда бир кун дам олишли олти иш кунлик сменали ишлар бўлган тақдирда, тунги вақтдаги иш давомийлиги кундузги вақтдаги иш давомийлиги билан тенглаштирилади. (Кўрсатилган ишлар рўйхати жамоа шартномасига иловаланади.)

4.4. Ишловчиларга дам олиш ва овқатланиш учун танаффус ____ дан _____ гача берилади.

4.5. Умумий дам олиш куни якшанба, иккинчи дам олиш куни __________ ҳисобланади.

4.6. Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг 229-моддасида наза