Екіжүзділіктен сақ бол! Ол адамдардың сені қолпаштап, жер-көкке сыйғызбай мақтауынан туындайды. Бірақ сені өзгелер қанша мақтап, қолпаштаса да, тағдырыңда жазылғаны ғана болады. Ал егер адамдардың мақтауы көп нәрсені өзгертеді деп ойласаң, онда риядан құтыла алмайсың.
Ықылас жайлы да сұрапсың. Ықылас дегеніміз – бүкіл іс-әрекетіңді Алланың разылығын көздеп жасауың. Адамдардың мақтауы сені қуантпауы керек. Ал жамандауы қынжылтпауы тиіс. Міне, сол нағыз ықылас.
Сосын сен бір сөзіңде Аллаға шынайы құл болу турасында сұрадың. Шынайы құл болудың үш шарты бар: 1. Шариғат шеңберінен шықпау. 2. Құдайдың берген ризығы мен жазған тағдырына ризалық таныту. 3. Нәпсі қалауларынан Алланың ризалығын жоғары қою.
Шынайы сопылықтың екі түрлі ерекшелігі болады: бірі – «Истиқама», екіншісі – адамдармен көркем мәміледе болу. «Истиқама» дегеніміз – құлшылық жасауда нәпсіні аяп қалмастан, Алланың әмірлерін жетесіне жеткізіп орындауға тырысу39. Ал адамдармен көркем мәміледе болу дегеніміз – адамдардың сенің ыңғайыңа қарай бейімделуін емес, қайта олардың ыңғайына бейімделуді құп көруің. Әрине, мұндай жағдайда адамдардың ерік-қалауы шариғат нормаларына қайшы келмеу керек.
Кез келген адамды өзіңе жолбасшы етіп шатаспауың үшін саған шынайы ұстаздың бойындағы белгілерін айтып берейін: – Ол дүние-байлыққа және мансапқа қызықпайды. – Білім шежіресі Алла елшісіне барып тірелетін өресі биік айтулы ғалымдарды өзіне ұстаз тұтып, солардың соңынан ерген адам болуы тиіс. – Намаз, садақа, ораза секілді құлшылықтары көп, ұйқы, бос сөз, ас-ауқатты мейлінше азайтқан, сол арқылы нәпсісін тәрбиелеп, рухын шыңдаған жан болуы қажет. – Бұған қоса, бұл ұстаз өзінің ұстазынан бір елі ажырамаған, оның көркем мінезін өзінің бойына мейлінше сіңіре білген жан болуы керек. Көркем мінездің элементтерін былайша тізбектеуге болады: сабыр, салауат, шүкір, тәуекел, терең сенім (яқин), қанағат, жүректің бекемдігі, мейірімділік, кішіпейілділік, білім, шыншылдық, ұят, адалдық, салмақтылық т.б. Міне, осы қасиеттерді бойына сіңірген жолбасшы ғана Пайғамбарымыздың мирасқоры, шамшырағы бола алады.
Пайғамбарымыз базбір сахабасына былай деп насихат айтты: «Бұл дүние үшін қам жасағанда, осында қалатындай уақытқа сай қам жаса. Ал ақирет үшін қамданғанда, ақиретте қалатындай уақытқа сай қам жаса. Аллаға қаншалықты дәрежеде мұқтаж болсаң, соншалықты деңгейде амал ет. Тозақ отына қаншалықты шыдай алсаң, соншалықты күнә жасай бер»30.
Алла тағаланың қайсыбір пендеден бет бұруының белгісі – пенденің пайдасыз істермен айналыса бастауы. Адам өмірінің бір сәтін жаратылыс мақсатына сай келмейтін іспен өткізсе, бұл үшін оның өкініштен өзегі өртеніп, жанын жегідей жеуі әбден жарасымды. Кімде-кім жасы қырықтан асқан шағында жасаған жақсылығы жамандығынан басым түспесе, тозаққа баруға дайындалсын
Өзің амал етпей, уағыз айтушы болма! Өйткені, оның көптеген зардаптары бар. Ал айтқан нәрсеңді алдымен өзің жүзеге асырып, содан соң уағыз-насихатпен шұғылдансаң, әлбетте болады. Иса пайғамбарға айтылған мына сөзге ой жүгірт: «Уа, Мәриямның ұлы! Алдымен өзіңе уағыз айт. Егер одан өзің сабақ алсаң, онда оны халыққа да айт. Ал егер олай болмаса, онда оны халыққа айтудан Раббыңнан ұял».
