автордың кітабынан сөз тіркестері  Әзәзіл шайтаннан сақтан

Құдайберді Бағашар

Осы тұрғыдан алғанда, Алладан қорқу – тыйымдардан сақтану және Оған құлшылықта тереңдеу түрінде бой көрсетеді. Сондықтан күнәларды тәрк етпейтін адамды Алладан қорқады деп есептеуге болмайды. Алладан қорқудың көрсеткіші – Оған асылық қылуға жетелейтін нәрселерден сақтану

Алладан қорқу деген Одан үрейлену немесе арыстаннан қорыққандай қорқу деген мағынаны білдірмейді. Баланың анасынан қорқуын адамның Алладан қорқуына ұқсатуға болады. Мысалы, қандай да бір қателік жасаған бала анасының өзіне ашуланатынын біліп қорықса да, оның бұл сезімі анасын жақсы көруге, анасының да оны жақсы көруіне кедергі бола алмайды. Дәл сол сияқты иманды жан һәм Алланы жақсы көреді, һәм Одан қорқады. Себебі Алла тағаланың шексіз рақымды екенін білетіні сияқты, мәңгілік азабы мен жаһаннамы бар екенін де біледі. Анасынан таяқ жеген баланың қайтадан анасының құшағына енетіні сияқты, Алладан қорқатын мүмін де күнә жасап қойғанда, қашудың орнына дереу Аллаға жүгініп, жазаға тартылмауы үшін Оның рақымына бет бұрады. Алланың жазасы мен азабынан Оның рақымына сиынады. Хадисте де айтылғаны сияқты, Алладан Аллаға сиынады.

Аллаға асылық қылып, шайтанға бағынып, оны дос тұту – кәпірдің сипаты. Асы шайтанның басқан ізімен жүру, адамды Аллаға асылық қылуға апарады. Дұшпанның досы да дұшпан. Адамның шайтанмен байланысы оның иманының деңгейі шамасында. Иманнан мүлде нәсібі жоқтардың достары, басшылары, бастарына пәле болып жабысқан жолдастары – шайтандар: «Расында, Біз шайтандарды иман етпейтіндерге дос-жаран қылдық» («Ағраф», 27). Имансыздық пен шайтандық арасында бір байланыс бар. Өйткені қараусыз қалған бау-бақшаға зиянкес жәндіктер қаптайды. «Біз күпірлікте қасарысқан кәпірлерге шайтандарды айдап салдық» («Мәриям», 83) аятында да айтылғаны сияқты, имансыз жүрекке шайтандар шабуыл жасайды. Кәпірлер шайтандықты жақсы көреді, шайтани істерге әуес. Имансыздың ісі шайтани болғандықтан, алдына шайтандар түсіп, басына шайтандар енеді және бұдан былай шайтандар оларды қалаған жерлеріне бағыттап отырады203.

Асылықтың антонимі – мойынсұну. Аллаға мойынсұну – шайтанға қарсы шығу, ал Аллаға қарсы шығу – шайтанға бағыну

Рахман Алла барлық істе орта жолды ұстануды, асырасілтеушілік пен шектен шығу және тым босаңсып кетуден сақтанып, тепе-теңдікте әрекет етуді, тек өзіне ғана құлшылық етілгенді қалайды

Ойлағанын жүзеге асырудағы ең бірінші қасиеті – еш тынбастан үздіксіз күмән салу болды. Егер бір уәсуәсасы жүзеге аспаса, дереу келесісіне өтеді. Ол да сәтсіз болса, келесісіне өтеді. Бұл адамға жасатқысы келген істі әдемі қылып көрсетіп, жолынан тайдырмайынша, дәл осылай жалғасын таба береді. Адам мен жұбайын жамандыққа итермелегені секілді, қазір де қаншама адамдарды азғырып күнәға белшесінен батыруда. Бізге жүктелген іс – уәсуасаға өте мұқият болып, алдын алу

аяттарда өзіне қарсы шыққан жандарға қарсы кешірімді болып, ең көркем мәміледе болу жолын нұсқайды. Бұл іс оны шайтанның азғыруынан қорғап, Алланың қолдауымен қырсығу мен қарсы шығу секілді адамға кері әсерін тигізетін мінездерден аман қалатынын ескертеді. Құранда айтылғандай, соның нәтижесінде адам баласы өзіне қас дұшпан болған адамның жан досыңа айналғанын көреді. Бұл игі әрекет шайтанның тұтатқалы отырған отын әп сәтте-ақ сөндіреді237

жақсылықтан күдерін үзді, үмітсіздікке түсті, өкінді

Ібіліс» сөзі Құранда 11 жерде кездеседі. Аллаға қарсы шыққандығы сөз болған аяттардың бәрінде осы «Ібіліс» сөзі қолданылған

ұзақ болды, алыстады» дегенді береді.