Mehrobdan chayon (roman)
Muallif bu asarni 1928 yil 15 fevradda tugatgan, 1929 yilda u Samarqandda bosilgan. Romanda ikki yosh — Anvar va Ra’noning muhabbati, visoli yo‘lidagi xilma-xil mojarolar qalamga olinadi, shu mojarolar jarayonida asar personajlarining bor bisoti-qismati, xarakteri, ruhiy olami namoyon bo‘ladi.«Mehrobdan chayon» romanidagi «Qo‘rqinch bir jasorat» Anvarning Sultonalini qutqarish uchun Xudoyorxon huzuriga kelishi edi. Bu holat asarda quyidagicha tasvirlangan: «Shunda o‘rda arbobi bukun peshindan bir oz ilgariroq mujassam bir vijdon, tog‘yurak bir yigit va o‘lim sari kulib keluvchi bir arslonni o‘z tarixida birinchi marotaba ko‘rdi va tong ajabda qoldi. Bu ulug‘ jasorat bir necha daqiqalargacha zulm itlarini sukutga soldi, ularni ishdan to‘xtatdi».Quyidagi parcha ham «Mehrobdan chayon» romanidan olingan: «Roziya oyim mendan iymangan qiyofada: — Xon qursin, uning olgan xotinlarining hisob-kitobi yo‘q, bolam,— dedi va manimcha juda to‘g‘ri so‘zni aytdi».Asardagi Anvar va Ra’noning she’r aytishuvida Ra’noning quyidagi baytidan so‘ng Anvar «Yengding Ra’no» deb yengilganligini tan oladi: «Muhabbat jomidin no‘sh aylagan ahli zako bo‘lmish, Fununi tibda majnundir kishining kuysa safrosi». «Mehrobdan chayon» romani asosida «Zulmatni tark etib» kinofilmi yaratilgan.
Жас шектеулері: 12+
Қағаз беттер: 303
Пікірлер16
👍Ұсынамын
💞Романтикалық
Juda yoqdi,maktab yillarimda o’qimaganimga afsuslandim🥲
Дәйексөздер101
Ra’no yugurib ariqqa ketdi, Nigor oyim o‘lturgan joyidan “Ra’noning aqli tushsin” deb kulib qo‘ydi. Solih maxdum hanuz Ra’nodan koyib kelar edi:
— Ishing bo‘lmasa kitob o‘qi, hustixat ol, sen kulolning qizi emassanki…
Solih maxdum go‘shtni Nigor oyimning yonig‘a qo‘yub o‘zi zina bilan ayvonga chiqdi.
Maxdum tomonidan Ra’noning tergalishi Nigor oyimni uncha mashg‘ul etmadi. Ammo hozir uning ko‘ngliga kelgan masala erining chiqim vajiga favqulodda yeshilib ketishi edi. To‘g‘ri, Nigor oyimning oshxonasig‘a shuningdek bir necha choraklab go‘shtlar ko‘b kelar edi, faqat eti tomonidan emas. Solih maxdumning jo‘mardlig‘i ko‘pincha yigirma paysa[2] etdan narig‘a oshmas, shunda ham bolalardan mo‘mayroq “ozodliq” kelib qolsa yoki “panjshanbalik” kutkandan ortig‘roq tushsa.
Shuning uchun Nigor oyim bu jo‘mardliq haqini eriga beralmadi:
— Go‘shni ko‘broq olibsizmi… Anvar buyurg‘anmidi? — deb so‘radi.
— Yo‘q, — dedi maxdum sallasini qoziqqa ila-ila, — bir manti qilayliq, — dedim, — manti yeganimizga ko‘b bo‘ldi, vallohi a’lam…
Ra’no yuvinib keldi, dadasiga uyat aralash bir qarab oldida, Nigor oyimning yonig‘a o‘lturdi va onasining bag‘rida emib yotqan chaqaloqning kichkina mimit qo‘llarini suyub o‘pdi.
Solih maxdum yeshinib kelib ona-bolaning ustida to‘xtadi.
— Sen mundane keyin kichkina bo‘lmaysan qizim, Ra’no, — dedi maxdum nasihatomuz, — shu ukalaring bilan qilib o‘lturgan ishingni kishi ko‘rsa nima deydi. Inshoolloh uy egasi bo‘lishg‘a yaqinlashib qolding. Endi tosh-tarozuni ham shunga qarab qo‘yishing kerak, qizim.
Ra’no qizarinib onasig‘a qaradi, yana mimit qo‘lni o‘pishka mashg‘ul bo‘ldi.
— Ra’noni egasiga topshirmag‘uningizcha, — dedi Nigor oyim, — quyulmaydirg‘ang‘a o‘xshaydir.
Bu so‘zdan Ra’no uyalib, boshini chaqaloqning bag‘rig‘a tiqib oldi. Solih maxdum kulimsigan ko‘yi dahlizga yurub bordi va oyog‘ini kafshiga uzatdi.
— Ishing bo‘lmasa kitob o‘qi, hustixat ol, sen kulolning qizi emassanki…
Solih maxdum go‘shtni Nigor oyimning yonig‘a qo‘yub o‘zi zina bilan ayvonga chiqdi.
Maxdum tomonidan Ra’noning tergalishi Nigor oyimni uncha mashg‘ul etmadi. Ammo hozir uning ko‘ngliga kelgan masala erining chiqim vajiga favqulodda yeshilib ketishi edi. To‘g‘ri, Nigor oyimning oshxonasig‘a shuningdek bir necha choraklab go‘shtlar ko‘b kelar edi, faqat eti tomonidan emas. Solih maxdumning jo‘mardlig‘i ko‘pincha yigirma paysa[2] etdan narig‘a oshmas, shunda ham bolalardan mo‘mayroq “ozodliq” kelib qolsa yoki “panjshanbalik” kutkandan ortig‘roq tushsa.
Shuning uchun Nigor oyim bu jo‘mardliq haqini eriga beralmadi:
— Go‘shni ko‘broq olibsizmi… Anvar buyurg‘anmidi? — deb so‘radi.
— Yo‘q, — dedi maxdum sallasini qoziqqa ila-ila, — bir manti qilayliq, — dedim, — manti yeganimizga ko‘b bo‘ldi, vallohi a’lam…
Ra’no yuvinib keldi, dadasiga uyat aralash bir qarab oldida, Nigor oyimning yonig‘a o‘lturdi va onasining bag‘rida emib yotqan chaqaloqning kichkina mimit qo‘llarini suyub o‘pdi.
Solih maxdum yeshinib kelib ona-bolaning ustida to‘xtadi.
— Sen mundane keyin kichkina bo‘lmaysan qizim, Ra’no, — dedi maxdum nasihatomuz, — shu ukalaring bilan qilib o‘lturgan ishingni kishi ko‘rsa nima deydi. Inshoolloh uy egasi bo‘lishg‘a yaqinlashib qolding. Endi tosh-tarozuni ham shunga qarab qo‘yishing kerak, qizim.
Ra’no qizarinib onasig‘a qaradi, yana mimit qo‘lni o‘pishka mashg‘ul bo‘ldi.
— Ra’noni egasiga topshirmag‘uningizcha, — dedi Nigor oyim, — quyulmaydirg‘ang‘a o‘xshaydir.
Bu so‘zdan Ra’no uyalib, boshini chaqaloqning bag‘rig‘a tiqib oldi. Solih maxdum kulimsigan ko‘yi dahlizga yurub bordi va oyog‘ini kafshiga uzatdi.
Abdurahmon kabi bir kishining suvg‘a tushkan nondek shilqillab qolishig‘a: "Ko‘rpangga qarab oyog‘ uzat, mullavachcha!" deb o‘zicha kulib qo‘yar edi.
