Енді сұрақ! Тәрбие деген ұғымды қалай түсінеміз? Ата-ананың көпшілігі мұны: сынау, мінеу, ұрсу, жақсы амалы үшін марапаттап, жаман тірлігі үшін жазалау деп біледі. Қазіргі кезде «баланы тек мақтай беру керек» деген жаңаша техника пайда болды
Онтос» ежелгі грек (ontos) тілінен аударғанда «Бар болып тұрған нәрсе, алғашқы экземпляр» деген мағынаны білдіреді. Бұл танымды сіңірген адам біреуге ақыл айтып, мораль таңып шаршамайды. Бірақ өзі бүкіл мораль-құндылығын тұтынып жүреді.
Геттинген университетінің нейробиологы Геральд Хютер «менталды денсаулық» жайлы баяндама жасады. Ол биологиялық көзқарас жағынан шабыттың адам нанғысыз ғажайып рөліне тоқталған. Баяндамадан үзінді: «Біз мимен қанша көп жұмыс істесек, ми сонша жақсы дамиды деп ойлаймыз. Бұл – қате пікір. Миды неғұрлым шабытпен пайдалансақ, соғұрлым ол жақсы дамиды. ХХІ ғасырда «шабыт» ұғымы ескірді деуге әлі ерте.
Француздың Жюль Пэйо атты ғалымы ХІХ ғасырдың соңында-ақ білімнен гөрі ЕРІК-ЖІГЕРДІҢ өте-мөте маңызды екенін қайталаудан шаршамаған:
«Жаңа дәуірге дейін адамзат ұрпағы табиғатпен ұстасып, тағдырымен күресіп, өмірін өнегемен сүрген кезде ең бірінші біліміне емес, ерік-жігеріне сенетін. Біздің заманда «тіршіліктің бүкіл тәттісін сорып аламыз» деген адам ұрпағы бұрын-соңды болып көрмеген бейшара хәлге ұрынды.
1960 жылдары Стэнфорд университетінің профессоры Уолтер Мишель бастаған психологтар бір топ бүлдіршінге ғылыми эксперимент жүргізді. Бұл зерттеу «Зефир тәжірибесі» деген атпен танымал болды. Ғалымдар баланың құмарлыққа қарсы тұрып, рақатты кейінге ысыра алатын қабілетін тексергісі келді. Әр баланың қолына бір-бір тәтті зефир ұстатады.
Баланы осы екеуіне ұрындырмай өсіру – өткір алмастың қырымен жүріп өткендей шеберлікті қажет ететін шаруа. Оң жаққа ауып кетсең де, сол жаққа ауып кетсең де астыңда терең құз жатыр. Аман алып өтудің жалғыз жолы
Бүлдіршінге ертегі оқып беруге уақыт таппаған атаана есейген баласына сағаттап мораль оқуға мәжбүр болады. Бірақ ол кезде айтылған ақылы балаға ертегі боп естіледі» деген ащы мысқыл бар. Сондықтан балаға үйрететін құндылықты бес-алты жастан бастау керек.
Оны ғылымда «экзистенция вакумы» дейді.
Бір қызығы, азғындық рейтингісі бойынша да көш бастаймыз. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының статистикасын алсаңыз, Қазақстан суицидтен әлемдегі алғашқы ондыққа кіреді. Жасөспірімдер арасындағы суицид пен ерте жүктіліктен үштікте, аборт саны жөнінен де ондықты паналаймыз. Жемқорлық деңгейінен Орталық Азияда көш бастаймыз.
