автордың кітабынан сөз тіркестері  Адасқан өмір

Сұлтанмахмұт Торайғыров

Мен тоқтадым
Адамда өмір бар ма қуанатын,
Жазғы шөп күз түскенше қуаратын,
Құрт түсіп кейбіріне көк кезінде,
Мезгілсіз гүл шаша алмай суалатын.
Кейіне күн, кейіне сусын жетпей,
Жемісі тумай қояр туа алатын.
Өмірді ой жіберіп ойлау деген -
Нәрсе ғой бал орнына у алатын.
Жар сүю, жұрт мақтарлық атақ табу -
Ақ күннің аз ермегі уанатын.
Екеуінің бірі жоқ әлі менде
Кәрілік келсе, шамам не қуа алатын?
Не қазам кеп, қалармын ертең ө

Менде жоқ: мынау орыс, мынау қазақ,
Не мақтау, не кемсіту, қорлау, мазақ.
Бай, кедей, сау, кем-кетік бәрібір бас,

Ең арты балама да ұнамайды,

Түзу деп айтқан сөзім, айтқан ойым.

Біліп отырам, келмейді естігісі,

Құр айтты деп, «ие», - дейді «үлкен кісі».

Дүние менің үшін жаралғандай,

Өзім соның кіндігі саналғандай;

Ойлаушы ем: сонша үмітті, сонша биік,

Түк емес екенмін ғой, амал қандай?

Өмір аз әлде болса күресуге,

Мақсат жоқ мақсат үшін сіресуге.

Ажал кеп аз қызықтан құр қалдырар,

Көпті аз деп мен жүргенде тіресуде.

Дүниені жасап-оқып білген сайын

Жолы алыстап барады бақыт жақтың.

Бұл жолмен жүре берсем өмір өтіп,

Сан соғып, айтатыным: «құры қаппын.

Идеалист болғансып, әуреленіп,

Жар сүйген қызығынан жастық шақтың».

Уәдеде тұрудан танбас едім.

Алтын берсе «бұрыл» деп, алмас едім,

Өтірік, алдау, шағым болған жерге,

Мойныма арқан салса бармас едім.

Не ұлық, не бай кісі сөгіп тұрса,

Естімеген кісі боп қалмас едім.

Біреудің көзге қылған артықтығын

Білмегенсіп, ішімнен жанбас едім.

Шындығын сезе тұра күншілікпен

Мін іздеп, арсыздыққа салмас едім.

Көрінгелі жаралдым өлмек үшін,

Көңілдің тілегінен бермек үшін,

Айтпаймын: «құдай мені жаратты» деп,

Ойыншық қып сынауға ермегі үшін.

Жоғалсын бұл «сенікі, менікілік»,

Осы ғой адамзатты қырған індет.

Бар адам жерден тамақ алмақ үшін,

Жиылып бірге күшін салмақ үшін,

Бірі еңбек қып, бірі оны жатып жемей,

Теп-тегіс бұл жұмысқа бармақ үшін.

Кәрі демей, жас демей, күшсіз демей,

Олжадан бірдей пайда алмақ үшін.

Әкіммін, әулиемін, әскермін деп,

Бір-бірін жейтін сылтау қалмақ үшін.

Таң қаламын: кедейге оқы дейді,

Оқуға келтірместік қылып халін.

Атақты чиновниктің баласынан,

Аз көрдім стипендия артылғанын.