Сұлтанмахмұт Торайғыровтың "Адасқан өмір" поэмасы 1918 жылдың аяқ кезінде жазылған.
"Адасқан өмір" поэмасының негізгі сарыны — қоғамдағы әділетсіздіктің, теңсіздіктің себептерін ашу және теңдік жолын іздеуге талпыну.
Ақын осы негізде қоғам мен адам арасындағы қайшылықты терең ашады. "Мен тоқтадым" деген бөлімінде адам өмірінің сан алуан тосқауылына жауап — әділет деп нақты қорытады.
Жалпы алғанда, "Адасқан өмір" — ескі құрылыс жағдайында іздеген бақытын таппаған адамның трагедиялық күйін шебер суреттеген, жарқын болашақтың қалай қалыптасу қажеттігін ашып көрсеткен мағыналы туынды.
Мен тоқтадым Адамда өмір бар ма қуанатын, Жазғы шөп күз түскенше қуаратын, Құрт түсіп кейбіріне көк кезінде, Мезгілсіз гүл шаша алмай суалатын. Кейіне күн, кейіне сусын жетпей, Жемісі тумай қояр туа алатын. Өмірді ой жіберіп ойлау деген - Нәрсе ғой бал орнына у алатын. Жар сүю, жұрт мақтарлық атақ табу - Ақ күннің аз ермегі уанатын. Екеуінің бірі жоқ әлі менде Кәрілік келсе, шамам не қуа алатын? Не қазам кеп, қалармын ертең ө