автордың кітабын онлайн тегін оқу Киелі ауру
Темірбайдан асып түссең, алдында Қоғалының аңғары көрінеді. Шұрқ-шұрқ томар, қоғалы көлдер, иін тіресіп отыратын жайлауы қаңырап бос қалған. Шөбі, шалғыны белуардан өтеді. Көргенде шаруашылығың ұстап кетіп:
-Әттең, малды жаяр ма еді, - дейсің.
Мырқымбай шоқысының күн батысында он шақты үй жатыр. Бұл Тілеуқабыл қажының ауылы. Тілеуқабыл дейтін елдің барып тұрған шаруасы. Ішпей-жемей мал жинағандықтан «сараң»деген атақ алған кісі.
-Ой, шырағым-ай, құдай сәтін салмаса, доктордың қолынан дейсің. Былтыр Бермеғамбеттің баласы да осындай дертке ұшырап, докторға қаратқан екен, сылимын деп көзін ағызып жіберіпті, - деді...
Шай келді. Шаймен бірге мырзаның бәйбішесі, қызы келді. Олардың да көзі жасаурап, қызарып, былшықтанып кеткен. Қарасаң етің түршігеді.
- Сірә, бұл науқастарыңыз жұқпалы ғой, адамдарыңыздың бәрінде де бар көрінеді ғой, - десек:
- Иә, мына қатында бар. Мына баламызды да айналдырыңқырап жүр, - деп мырза күңк ете қалды.
- Жұқпай қайтсін, қаратуды білмейді, халфе үшкіріп жазамын деп еді, соның сұрағанын бермей отыр, - деп мырзаның бәйбішесі шаптыға сөйледі.Аулында Рахмет деген бақсы халфе бар екен. Дуаның неше атасының ұлын біледі екен. Сол үшкіріп жазу үшін мырзаның қасқа атын сұрапты! Мырза атын қия алмай, қарата алмай отыр екен... Рахмет халфенің басқа түрлі өнерін айта келіп бәйбіше:
- Бұл - «иелі дерт». Екі-үш жыл болып барады - мынау (байын көрсетіп) бір жыл ауырды. Көзінен басыр болып жатып алды. Сонда түсінде аян беріпті: «Менің айтқанымды істеп, ауруыңды қаратсаң жазыласың, әйтпесе көзіңнен айрыласың», - деп...
Бәйбішені қақпалап сөзін аяқтатпады. Әйтпесе «күрең атты берсе, осындай бәледен құтылар едік» деген тілек өзінен-өзі көрініп қалды. Ұршық иіріп отырған кемпір күрсінді. Шай құйып отырған қыз қалтасынан орамалын алып, былшықтанған көзін сүртті...
Біз, мұның «трахома» дейтін дерт екенін, докторға көрсетпесе көздің кететінін айтып түсіндірген болдық. Бәйбіше де, мырза да, қыз да, кемпір де көздері қып-қызыл болып бізге қадала қарады. «Жазыласың» деген көңілдеріне сап болатын секілденеді. Бірақ ескі сенім жойыла ма, күрең атты бермесе, Рахмет халфе үшкірмесе жазылады дегенге нанбайтын тәрізденді.
- Әй, болмас, иелі ғой, бәрімізге де осыдан жұқты, - деп бәйбіше байына қарады.
- Қой, шатаспа, сенің көзің менен бұрын ауырған жоқ па еді?
- Не дейді... Обалы көлде отырғанда сенің көзін ауырды. Менің ауыратыным қыстауда еді ғой...
Бәйбіше, қыз, кемпір үшеулеп мырзаны жеңді. Бәленің басы мырзада көрінді. Бірақ жұқтыра білсе де, емдету жағын білмейді екен, доктормен қаны қас екен. Түбінде былайғы соқырлардың күрең атты беріп емдетер-ақ. Досы бар үйге, малы бар үйге қазақ өш келеді. «Бір аяқ саумал ішем, бір асам ет жеймін» дегендердің талайы бұл трахомадан аман - есен ме!.. Сөйтіп жүріп елді кернеуінде сөз жоқ.Түбіне жететін «иелі ауру», - «киелі ауру» ғой.
