автордың кітабын онлайн тегін оқу Серттескендер
Шілде ішінің ыстығы қандай?! Ауа айналып түскендей. Көлеңке басын ұзартып, салқын леп бойды жадырататын кезге шейін ыстықтан дөңбекшігендердің көлеңке сағалайтын әдеті ғой.
Қаламбай аулының қыбырлаған жанының бары көлеңкеде, ауылдың бозбала - жас жағы шөп жұмысына шығып кеткен. Бірен-саран шалдар ел оңаша болған соң кемпірлеріне наз қылған тәрізді аяқтарын уқалатқан болып отыр. Қыз, келіншектер бір әңкейлеу жиналысқан.
Ауылдың шеткері жағында қатар тіккен екі боз үйдің көлеңкесінде орта жасаған үш қатын сөйлесіп отыр, ескі заманды, өздерінің жас күндерін сөз қылады.
Ой-хой, дәурен, не қызықтар бастан өткен екен-ау! - деп сары қатын күрсініп алып, түтіп отырған жүнін шүйкелей бастады.Жанындағы қатыннын бірі қатқан қара, көп сөйлейтін көбік ауыз екендігін адам айтпай білерлік.Бәйбішеге Күлпаш тәрізді қара қатын сөз қозғады.
-Толқын-ау, мұның ең масқарасы жас қыз бен жаңа түскен келіншекке сенім болмай сорлап едік қой. Бітір дарылдақ қара келінін білесің бе? Алайын деп отырғанда Орынбордан келген біреуге тиді де кетті, не қылды? Керек десе іздеп барып теңдік алған жоқ. Ол қалпымен кете берсе, жұрт сорлайтын еді ғой, әйтеуір Ержанның айтып келген жақсылығын есіткелі жұрттың бойына сіңгендей болып отыр.Айтпақшы, Маржанбике, сенің байың зәкүншік еді, анығы қалай екен? -деп шүйкелі жүнін ұршығына телміріп отыра қалды.Маржанбике соқты:
Қыз сатуға, қалыңмал алуға болады дейді. Қалыңмалын қоя тұршы, өзіміздің сүйген жерімізге берері анық қой, - деп кертік мұрын, сары бұжыр қатын сөзге араласып қойды.
Нені айтасың, мал алу деген әншейін бір жарастықты малмен ешкім байымайды ғой, - деп Толқын да кірісті:
- Бір қызымыз бар, «Қаңтарбайдың баласына бармаймын» дегенде шал мен екеуіміздің жалынғанымыз-ай.
-Өзіміз жас кезінде сүйісіп болған, құда болған адамбыз, соны ренжітпесек жақсы болар еді деп ойлаймыз, құдайдың неге бастайтынын.
Маржанбике тізеге түртіп қалды:
-Қызымыз тыңдап тұр ғой, - деп құлағына сыбырлады.
-Үйдемісің?-деп 17-18-дерге келген қызыл шырайлы, орташа бойлы қыз отаудан шыға келді. Үстінде пүліш камзол, омырауы значкалармен толған қызына бұрылып қарады.
-Тойға баратын адамша барыңды киінгенің? Үйдегі ескі киіміңді кисең де болмай ма, - деп қабағын шытып.Қызы тіл тартпады:
- Мұны кимей, өлгенде сүйегіме бермекпін бе?-деді.
- Астапыралла, шырағым, олай деме, - деп Маржанбике жағасын ұстады.
- Беті тіліңгірдің сөзін қарашы,-деп бәйбіше ашумен ұршығын қаттырақ зырғытты.
Күн батуға жақындап барады. Дала тегіс салқын тартқан. Күн ұзақта көлеңкеде отырып бас изеп әңгіме соққан қатындар біртіндеп жұмысына тарай бастады.Өрістен малдар қайтып, қойдың маңырауы, сиырдың мөңіреуімен ауыл іші жанданайын деді.
Ауылдың жанындағы қара жолмен бір пар атты қатты жүріп келіп, ауыл тұсына келген соң бұрылды. Толқын бәйбіше қызына ашуланған күйімен ұршықты зырғытумен отыр еді. Үйіне төтелеп келе жатқан арбалыны керген соң ұршығын тоқтатып қарады, орыс секілді ме, қазағы бар секілді ме - айырып тани алмады.
- Осы қонақ-ақ түбімізге жететін шығар, - деп кейіп қызын шақырды:
- Айжан, бармысың. бері келші!
- Немене?
- Арбалы тоқтады ма?
- Үй артында түсіп жатыр, - деп қызы күлімсірейін деді. Бәйбішеге ашу үстіне ашу жамалды:
- Қу қатын, неге күлесің, байың келіп тұр ма?!
- Байым келіп тұр,-деп отауға қарай жөнеле бергенде, орысша киінген бір жас жігіт, қасында қылыш асынған орыс бар, екі үйдің арасынан кездесе кетті.
- Айжан, амансың ба?
Қыз шошынып, сұрланыңқырап кетті.Бәйбіше ежірейіп қарады.
- Кайдағы жігіттерсіңдер?
- Аралтөбенікіміз.
- Жол болсын.
- Осы арадан қайтамыз...
- Сенікі қыз аламыз, - деп милиция күлді.
- Кет, малғұн, орыс түгіл қазаққа да беретін қызым жоқ, - деп бәйбіше шошынып Айжанға қарады. - Үйге барсайшы, неғып тұрсың?
Бәйбіше, енді жекіруді қойыңыз, Айжан менімен жүреді. -Жас жігіт калтыраңқырап сөйледі.
Ол екі арада Маржанбике мен сары бұжыр қатын да ақсай жүріп жетті. Бала-шағалар да жиналып қалды. Милиция отырып жауап ала бастады.Бәйбіше ойбайын салды:
-Маржанбике-ау, құдай ұрды ғой, байыңа жүгірсейші!.. Мына жігітке тиемін дегенің рас па? -дейді милиция. Ойбай, қызымның күйеуі бар, - деп бәйбіше қатысып еді, милиция жекіріп тастады.Бәйбіше сасқанынан қызына жалынды. Екі көзден жасы пар-парлай бастады.
-Түнгі ұйкымды төрт бөліп балапандай баулып өсірген едім. Менің дегенімнен шықпайтын болсаң, аналық қақымды басқызбаймын, ақ сүтімді аспанға сауамын,- деп емшегін шығарып алды.
Мұса законшік ентігіп келіп жетті:
- Какой закон сенікі, товарищ! - деп демін зорға алды. А тебе какое дело?
-Менде декрет бар, бұйрық бар, кырғызский декрет... Қызды тартып әкетуге болмайды...
аптықпай сөйлеңізші, - деп жас жігіт килікті
- Әкетейін деп отырған адам жоқ. Айжан маған серттескенбіз...Серттескеніміз рас қой, Айжан? - деп қызға қарады.
Қорықса да, қуанса да - әйтеуір қыздың түсі сұрғылт еді.
