yaşadığı zaman və məkan arzu olunan gerçəkliyin ölçülərinə uyğun gəlmədiyindən hər şey parodiyaya çevrilir...
Rusiya – bu ad dillər əzbəridir. “Rusiya adından Qorbaçov öldürür!” – bu kəlmə Gürcüstanda təbii fəlakət sinoniminə çevrilib. Rusiya və Qorbaçov təhlükə deməkdir, – babam gizlin və ya aşkar, gözlənilməz və ya gözlənilən, kiçik və ya böyük faciənin səbəbini tapmaq istəyəndə, həmişə həmin kəlməni işlətdiyindən, elə bil bu kəlmə qulaqlarımıza yağır salmışdı. Qorbaçovun planı, rus barmağı, rus izi – bu kəlmələr də dillərdən düşməzdi. Rusiya və Qorbaçov Gürcüstanın uğursuzluğunun birbaşa və dolayı səbəbkarıdır; Rusiya incik və qəzəbli analıqdır; Rusiyada süni zəlzələlər törədəcək seysmik stansiyalar var; rus əsgərinin mənəvi meyarı yoxdur – o zorlayır, öldürür və qarət edir; Qorbaçov qatildir.
“Bu Şevardnadzedir, bala”, dedi nənəm və yolu, Şevardnadze ilə görüşdən sonra üzünə qonan təbəssümlə davam etdi. Əslində, guya nənəmin də ondan xoşu gəlmirdi. Şevardnadzenin aşpazı Liana Ğlonti bizim qonşumuz idi. “Az, onun yeməyinə bir şey qatsana,” – hamı ona yarızarafat, yarıciddi məsləhət görürdü. “Məsələ bundadır ki, onun üçün bişirdiyim təamları əvvəlcə mənim özümə yedirdirlər, yalnız bundan sonra həmin yeməklər onun stoluna gedir”, –
– Belə bil sorğuya ehtiyac da yoxdur. Sorğusuz da bəllidir: bu gün kimə lazımdır yazıçı?! Bunlar nə yaza bilərlər ki, insanlar onu ya görmüş, ya da eşitmiş olmasınlar? Əlinizdən bir iş gəlirsə, bizim arxamızca gəlib, bizə kömək etməlisiniz. Məsələn, sən yaxşı hürürsən, – Qaqa bayaq ünvanıma dediyi komplimentini təkrarladı, – sənin bir hürməyin, yazacağın min səhifəlik kitabdan üstün və gərəklidir. Min səhifəlik kitaba qalsa, qadası, indi Tolstoyu belə oxumağa nə içimdə həvəs tapa bilirəm, nə də macal.
– Kütlənin səsi, – dedim.
Sadəcə düşünürəm ki, nihilizmin əsasını təşkil edən bir səbəb var, o da ondan ibarətdir ki, gürcü xalqı heç bir siyasi qüvvənin timsalında real qüvvə görmür... xeyri yoxdur... yalnız özünü fəda etsən, sənə inanıb arxanca gələ bilərlər...
Bunlar ara-sıra Yazıçılar Birliyinin soyuq, ala-toran zalına toplaşıb öz qaramat, lirik-patriotik şeirlərini oxuyurdular.
Mənim əksim elə o zaman yarandı. Bir gün gördüm ictimailəşdirilmiş əksim televizorda çıxış edib özü barədə, peşəkar vərdişləri haqqında (ancaq şəxsi məsələlərə toxunmadan) danışır, iki gün sonra isə televizoru açanda gördüm ki, bir az da ictimailəşən əksim bu dəfə evlərdə hökm sürən soyuqdan, işıqsızlıqdan və siyasətdən bəhs edir.
Əslində yazıçı sözü ilə sevgi sözü bir-birindən xeyli uzaq düşmüşdü, çünki gürcü ədəbiyyatçısı əksər hallarda qəzəbli və aqressiv olurdu. Reytinqlərini qaldırmaq istəyən televiziyalar tez-tez Yazıçılar Birliyinə baş çəkirdilər. Ordakı çəkişmələrin son ucu görünmürdü. Yüzlərlə tanınmayan yazıçı burada toplaşıb, bir vaxt əhəmiyyətli, hazırdasa əhəmiyyətini itirmiş, amma köhnə cazibəliyini və sakrallığını özündə saxlamış ədəbi vəzifələr uğrunda döyüşürdülər. Vəzifə davası bütün davalar kimi televiziya tamaşaçısını özünə cəlb edə bilirdi. Prezident Şevardnadze yazıçıları öz ziyalı dəstəsi hesab edir, onları, dövlətin onsuz da kasıb büdcəsindən cüzi miqdarda məbləğlə maliyyələşdirirdi. Bunun sayəsində yazarlar və şairlər birliyin binasının arxa həyətində təsərrüfat işləri ilə məşğul olmaq imkanı əldə edirdilər. Binanın içinə buraxılan yazıçılar deyirdilər ki, arxa həyətdə xiyar-pomidor yetişdirirlər, bir az arxada toyuq-cücə saxlayan da var; hətta arada çoşqa səsi eşidənlər də olub.
İştirakçı qızlardan biri mikrofona danışarkən səmimiyyətlə etiraf elədi ki, doqquzuncu sinfə qədər elə bilirdim, yazıçı mütləq ölmüş olmalıdır.
