автордың кітабын онлайн тегін оқу Қазақ ауыз әдебиеті үлгілері. Екінші кітап. Шешендік өрнектері
ҮЛГІЛІ СӨЗДЕР
Барлы, Барлы, Барлы тау,
Басы есеннің - малы жау.
Ұйықтама[са], қабақ жау,
Ішпей жүрсе, тамақ жау!
Арық атқа - қамшы жау,
Жыртық үйге - тамшы жау!
Ұрысқақ болса, ұлың жау,
Керіскек болса, келін жау!
Қашқақ болса, атың жау,
Тіл алмаса, қатын жау.
Кетеген болса, түйең жау,
Тебеген болса, биең жау.
Ұл он беске жеткенше,
Қолға ұстаған қобызың.
Ұл он бестен асқан соң,
Тіл алмаса, доңызың!
Көкпектен өліп қалмаса,
Жасында күйеу алмаса,
Бәрінен өткен қызың жау!
***
Ақсұңқар, ұшқырмын деп мақтанба,
Алдыңда жаюлы тұрған торлар бар.
Тұлпар, сен жүйрікпін деп мақтанба,
Алдыңда қазулы саған орлар бар!
Басым көп деп, топтанба,
Малым көп деп, шоқтанба!
Бұрынғылар айтқан екен:
«Мал ұрысы - пенденің ұрысы,
Сөз ұрлаған - Құдайдың ұрысы» - деген екен.
Сыбырласып сөйлесудің, сөзді жасырып сөйлескішінің хақында айтылған сөз. Бұрынғы заманның жақсылары бүркітше саңқылдап, айдай ғаламның көзінше сөйлесуші еді. Бұл заманның қулары: «Бері шығып кетші!» - деге[н] пәлеге қалды.«От ішінде мақта // Мақтадай Құдай сақта!»
АБЫЛАЙ ХАН САУАЛЫ
Бір күні Абылай хан қарамына көз тойған, үш жүзден озған, әлемнен озған ала аяқ билері бас қосып отырғанда, айтыпты:
- Дүниеде тозбайтұғын нәрсе бола ма, өлмейтұғын жан бола ма? Тозбайтұғын не нәрсе, өлмейтұғын не нәрсе? Осыны тауып беріңдер де, менен қалағандарыңды алыңдар,- деп.
Сонда отырғандардың біреуі:
- Тас тозбайды, темір тозбайды. Асқар тау өлмейді, аққан су өлмейді, қара жер өлмейді, Ай мен Күн өлмейді - деп, бірі оны, бірі мұны айтыпты.
Абылай хан өзі біліп отырған жоқ, білсе, сұрай ма?
Бұл сөздер орнығып, көңіліне қона қоймапты.
Сонда түбі-тегі Қыпшақ: Таймас-Жуас деген, жұпыны киімі бар, тамам билер гулесіп, дүрілдесіп отырғанда, ләм-мимдеп тіл қатпайды, сөз тыңдап босағада отырады екен, ұшып түрегеліп, Абылай ханның алдына шарт жүгініп отыра қалып сөйледі:
- Алдияр тақсыр,бұлардың бәрінің айтып отырғаны - тозатұғын нәрселер, өлетұғын нәрселер. «Тозбасты ұста соқпайды, // Өлместі Құдай жаратпаған»- демеді ме?! Міне, мен тозбайтұғын не, өлмейтұғын не, айтып берейін! Құдай дескен құда болады, құшақтасқан дос болады. Дос болғанда, бірінен-бірі жүйрік ат алады, қыран құс алады, түзу мылтық алады. Ат өледі, құс қашады, түзу мылтық қисаяды, достық сондаймен тозады. «Төсекте басы қосылсын, // Төскейде малы қосылсын!»- деп, құда болады. Киіт саларда бір дау, мал берерде екі дау, үйге енгізерде үш дау, ұзатарда төрт дау. Осы даулардың бірде болмаса да, бірімен ол құдалық та тозады. Құдай қосқан құда емес, құшақтасқан дос емес, бірінен-бірі жан аяспайтұғын, көрмесе, сағынып жүретұғын бір-екі тату болады. Тозбағанда, сол екі татудың татулығы тозбайды.
Қара жердің өлгені –
Қар астында қалғаны.
Асқар таудың өлгені –
Басын мұнар шалғаны.
Аққан судың өлгені –
Мұз боп тоңып қатқаны.
Ай мен күннің өлгені –
Түнеріп барып батқаны.
Өлмегенде, не өлмейді,
Ғалымның жазған хаты өлмейді,
Жақсының аты өлмейді!-
дегенде, естіген жандар сілтідей тұнды.
Абылай хан да айызы қанып, риза болды. Қамқа тонын бас қылып жауып, толық «тоғыз» беріпті.
Отырған көпшілік шулай қоя береді:
- «Батырдан - сау[ға], мергеннен - сыралғы!» деген, бізге алған олжаңнан байла!- десіп.
Сонда ол Таймас: Жуас айтыпты:
- Мұны бір қимас дүние көріп, байламай бара жатқаным жоқ. «Атамыз Абылай ханның бір айтқан сөзін шешіп беріп, алған нәрсесі екен!»- деп, балаларым мұра қылып, айта жүрсін!»- деп, алып барамын»,- деп, байламастан алып шығып жүре беріпті.
Ерте заманда жас уақытымда естіген сөзім: Тобықты: Құнанбаймен сапарлас болып қажыға бірге барған Сілеті бойындағы - Қыпшақ: Құрман баласы Хасен қажы айтып еді: «Естіген сөзім жерде қалмасын!»- деп, ерінбей қағазға жаза беру маған біткен ауыр әдет болды,- дейді.»
ҚАЗЫБЕК БИ
ҚАЗЫБЕКТІҢ АЛҒАШ КӨЗГЕ ТҮСУІ
Абылай ханның заманында қалмақты қысқа күнде қырық шауып беттетпей қойыпты. Сонан тағы да басқа елді шабу[ға] өзінің белгілі батырларын алып, жорыққа аттанып кетіпті. Бұлар осы жолы коп жүріп кешігіпті. Сонда арада жүретін өсекшілер қалмақтың Қоңтажы деген ханына барып: «Абылай барған жорықта өліпті. Сен осы кезде қазақтан кегіңді алып қал!» - деп, қалмақтың Қоңтажы деген ханын азғырыпты.
Осы сөзге елігіп, қазақтың бір жағын келіп қалмақ шауып әкетіпті. Абылай келсе, елдің бір жағы жетім-жесір болып қалған екен.
Абылай бұл жолы:
- «Сен бар»- деп, ешқайсыңның атыңды атамаймын. Намысқа шыдамағандарың өздерің айт!- депті.
Сонда Тайкелтір би мен Малайсары батыр:
- Біз барамыз!- депті.
- Ендеше жүз адам жолдас алып барыңдар!- депті.
- Жарайды!- деп, бұлар дайындалып жатқанда, Қаракесек: Келдібек би үйіне келіп әйелінен:
- Қазыбек қайда?- деп сұрапты.
Онда әйелі:
- Бағана тай үйретемін..,- деп, жылқыда шығар,- депті.
Жылқының ішіне келсе, айтқанындай, жылқыда тай үйретіп жүр екен. Келдібек баласын шақырып алып:
- Балам, атқа мініп, атақ алғың келе ме?- депті.
Сонда бала шу дегеннен:
- Атаққа шапқанша, жақсының атын ерттеп, жатқа атымды солай шығарсам, болмай ма?- депті.
- Жарайды, балам, анау тұрған бедеуді ұстап мін де, үйге жүр,- деп, ертіп алып келіп, киіз беріп:
- Бар, балам, жолың болсын,алдыңнан, артыңнан күн тусын! Жортқанда, жолың болсын, жолдасың қыдыр болсын!- деп батасын беріп, - Жүріп бара жатқан, барып қосыл!- депті.
Келе жатса, қалмаққа баратын топты шығарып, өзі аңға шығып келе жатқан Абылайға қарсы келіп, жолығып, сәлем беріпті.
Абылай:
- Балам,қай ұлсың?- депті. Сонда Қазыбек:
- Тай бәйгесін менсінбей, ат бәйгесіне қосылайын деп жүрген Қаракесек: Келдібектің сіргелі тайы едім!- депті.
Сонда Абылай:
- Бар, балам, жолың болсын, бақытың арта берсін, бетіңді бұрма! Анау бара жатқан топқа барып қосыл!- депті.
Қалмақтың еліне таянғаннан кейін, Тайкелтір ойланып:
- Жүз кісімен қалың қалмақтың ортасына кіріп барғанда, не бітіреміз? Онан да бір-екі кісі барып, қалмақтың бетін біліп келсін!- депті.
- Бұ да жарайды екен!- де[сіп], сөз білетін бір-екі жігітті жіберіпті.
Бұлар қалмақтың ханына келіп:
- Қазақ болып жиналып, қол келе жатырмыз. «Қапы қалдым!» - демей, дайындалсын! -деп, сізге жіберді,- депті. Сонда хан өзінің бектерін шақырып айтыпты:
- Алыстан қонақ келеді, шатырды тігіп, малды сойып, дайындалыңдар! - депті.
Бұлар ханның бетін білген соң, келіп көпшілігіне айтады. Көпшілігі бөгелмей, ханның ауылына келсе, айтқанындай, шатырды тігіп, еркек қойды үйтіп, тайды сойып, сондайын дайындықта екен. Бұларды қарсы алып күтіпті. Үш күн тынығып жатыпты. Төртінші күні хан келіп, амандасып, бірге отырып, қалмақ енді бұлардан сұрапты:
- Неге келдіңдер?- деп. Сонда Тайкелтір айтыпты:
- Өгізді өлеңге байладық, өрлікті төменге байладық. Ақ десең де, қара десең де, істің [шешуін] өзіңе байладық. Ендігісін өзің айт! - депті. Сонда:
- Бүрсігүнге дейін менен хабар болса, болды, егер болмаса,бастарың аман, жандарың бейбітте елдеріңді табыңдар!- деп, орнынан түрегеліпті.
Сонда босағада отырған Қазыбек:
- Тақсыр, хан, дат!- депті. Хан:
- Арызың болса, айт! - дегенде, бала былай депті:
- Сен темір болсаң, мен көмірмін,
Еріткелі келгенмін.
Екі елдің арасын
Теліткелі келгенмін!
Сөз бермейтін шешенді
Кеміткелі келгенмін.
Тұтқыр сары желіммін,
Жабысқалы келгенмін.
Жаңа үйреткен жас тұлпар
Жарысқалы келгенмін.
Сен қабылан болсаң, мен - арыстан,
Алысқалы келгенмін.
Шалқақтамай сөз берсең,
Табысқалы келгенмін.
Шалқақтайтын болсаңыз,
Тұрысатын жеріңді айт,
Шабысқалы келгенмін!- депті.
Сонда хан:
- Уа, жаным, сен қай ұлсың?- депті. Қазыбек:
- Тай бәйгесін менсінбей, ат бәйгесіне қосылайын деп жүрген Қаракесек: Келдібек бидің сіргелі тайы едім!- депті.
Хан:
- Атың кім? - депті.
- Атым Қазыбек!- дегенде:
- Даусың қаздың даусы сияқты, сенің атың: «Қаз дауысты Қазыбек» болсын! Сенің келген жолыңа қазақтан алғанды түгел 3 күннің ішінде көзін тауып берем!- депті.
Осылай бітімге келіп, барған жұмыстарын бітіріп қайтыпты. Сол күннен бастап «Қаз дауысты Қазыбек» атаныпты.
ҚАЗЫБЕКТІҢ ЕКІНШІ БИЛІГІ
Сыр (Сібір) бойына келе бастаған орыс шаруаларын бұл маңнан әрі қуу үшін үш жүздің барлық хан-төресі, жақсылары бас қосып, ақылдасыпты. Біреулер: «Соғысамыз!»- деседі. Ашуланысып көпшілік бір тоқтамға, пәтуаға келе алмаған соң, үш жүздің үш төбе биі оңаша шығып, жұмбақтап сөйлеседі. Ұлы жүз: Төле би айтыпты:
- Алар ма еді мына көлдің қуын атып,- депті.
Кіші жүз: Мама биі:
- Тигізе алмай жүрмесек суын атып,- депті.
Орта жүздің Қазыбегі:
- Арылмастай пәлеге қап жүрмесек,
Суда жүрген перінің қызын атып,- депті.
Сонда Төле би отырып:
- Қазыбек, сен соғыспауға байладың-ау! - депті.
Сонда Қазыбек айтыпты:
- Біз орыспен қалай соғысамыз? Пайғамбарымыздың ғаділшілік орыста қалады,- дегені бар емес пе? «Жер астынан жік шығып, екі құлағы тік шыға қалса», қолының ұшын беретін көршіміз орыс болса, жаман болмас! - деп ойлаймын деп, Қазыбек «Орыс[қа] соғыс ашамыз!»- дегендерді тоқтатыпты.
ҚАЗЫБЕКТІҢ ҮШІНШІ БИЛІГІ
Ерте заманда Ұлы жүз бен Кіші жүздің жерінде құрғақшылық болып, жауын жаумай, жаз күнде келіп, Орта жүздің жерін жайлапты. Күз болғанда, әрқайсысы өз жеріне қайтып көшкенде, Кіші жүздің бір сері жігіті Ұлы жүздің сұлу келіншегін қиянатпен алып кетіпті. Ел қонысына қонып жайланғаннан кейін, Ұлы жүздің Төле биіне хабар береді. Төле би Кіші жүздің елінен екі жүз жылқы айдатып алады. Кіші жүздің адамдары жиналып, Ұлы жүзден бес жүз жылқы алып кетеді. Екі ел осымен үлкен бүліншілікке [ұ]шыраған осы даудың аяғы үш жүздің игі жақсысының басын қосады, зор үлкен айтысқа түседі. Ұлы жүздің төбе биі, Төле би:
- Мен ағаның баласымын, билікті мен айтамын!- депті.
Кіші жүздің биі Мама тұрып:
- Мен атаның қара шаңырағындамын. Менің жасым кіші болған[мен], жолым үлкен, мен айтамын! - депті.
Сонда Орта жүздің биі Қазыбек күліпті. Сонда:
- «Жылағанды сұрама, күлгенді сұра» - деп еді, Қазыбек, неге күлдің?- депті Төле мен Мама.
Қазыбек сонда:
- Сендер атаны білесіңдер де, өсиетін білмейсіңдер, соған күлдім!- депті.
Сонда Төле би мен Мама:
- Атаның өсиеті не деп еді?- депті.
Қазыбек:
- Білмесең, атаңның өсиеті мынау: «Ұлы жүзді қауға бер де, малға қой. Кіші жүзді найза бер де, жауға қой. Орта жүзді қамшы бер де, дауға қой!» дегені қайда? Соған қарағанда, төре беру жол[ы] менікі емес пе? - депті. - Жығылсам, алдымда ағам бар, сүрінсем, артымда інім бар: билік менікі еді ғой! Мұны біреуіңнің аузыңа алмағандарың қалай?- депті.
Бұл сөзді үш жүздің жиналған адамдары бір ауыздан қабылдап, билікті Қазыбекке беріпті.
Қазыбек осы арада:
- Уа, Үйсін: Төле би, сен атадан үлкен болып тудың. Ініңнің бір еркелігін көтеретін жөнің бар. Оны ойламай, жылқысын неге қуып аласың? Уа, жарқыным Мама би, сен атаның қара шаңырағында қалған екенсің, ағаңның көзінің тірісінде жеңгеңді неге зорлықпен әкетесің? «Даугердің адалы құстай ұшатын да, арамы мұрттай ұшатын.» Сен, Мама би, қатыныңды қайтар, сен Төле би, жылқыны қайтар. Екі жағыңда иесіне табысы болмаған, екі аяқты түгіл, төрт аяқты қалмасын!- деп, билік айтыпты.
Бұған екі жағы да риза болып, татуласып, тарасыпты,- дейді.
ҚАЗЫБЕКТІҢ ТӨРТІНШІ БИЛІГІ
Қаракесек ішінде Шаншардан шыққан Азбас бидің жасы жетпістен асқанда, әйелі өліп, тоқалдыққа Гөбе сұлуды алмақшы болады. Қыздың әкесі - дөңгелек шаруалы, мінезі жуас Ақберген бұған көнбейді. Бірақ та ауыл атқамінерлері сыртынан билеп, Азбастан 47-[ні] матап берген, қабылдатады. Азбас енді: «Әке берсе, қыз болмас кімге қатын?»- деп, бір күні өзінің мұңдас, сырлас бес құрдасын әдейі қайынына аттандырып:
- Барсаң, сәлем айта бар
Менен арнап Гөбеге!
Көп көрмеген көнеге
Ел ішінде есер көп,
Көзін салып жүрмесін
Ыржыңдаған немеге!- деп, сәлем айтады қалыңдығына.
Кәрі күйеудің құрдастары, бес шал Ақберген дегеннен төстік жеп, аттанарда Азбастың сәлемін айтады. Бой жетіп, оң жақта отырған Гөбе:
- Ол кісіге менен де сәлем:
Қысса, қиюы келер ме,
Қарағайдың талменен?
Дәмі бірдей болар ма,
Қара судың балменен?
Бізге лайық емес қой,
Алып тұр ғой малменен.
Әкемнен үлкен жасы бар,
Тау құдіреттей басы бар,
Қайтіп ойнап-күлерміз,
Жетпістегі шалменен?! - деп, қамығыпты.
Мұны естіген Гөбенің әке-шешесі, жанашыр туыстары қызды тоқалдыққа бермеуге бел байлайды. Мұны естіп Азбас би ашуланып, шамданып, қызды тартып алуға қамданады. Ақыры екі жағы Қазыбекке келіп жүгінеді.
Қазыбектің алдын көрмей тұрғанда, Азбас би Ақбергенге:
- Мен майлы қара сорыңмын, тәңіріңнен де зорыңмын! Қызыңды тоқалдыққа қайтсем де аламын! - деп, қыр көрсетіп қояды екен.
Қазыбек алдына Азбасты жүгіндіріп отырғызып:
- Азбасым қартайғанда, азғаның ба? Қыз сені сүймесе, сен оны қалай сүйесің? «Дос егіз, дұшпан - сегіз.» - Әйелдің аққуындай, балаңмен жасты Гөбеге сұқтанып, басыңа пәле тілегенше: «Есің барда етегіңді жап!» - дегенде, Азбас лажсыздан жуасып:
- Қойдым! - депті. - Осы бітім - бітім! - деп, жүріп кетіпті.
ҚАЗЫБЕКТІҢ БЕСІНШІ ТӨРЕЛІГІ
Бір байдың жалғыз қызы Ақбалық сұлу - бай, мырза, сұлу серілердің бірін де менсінбей, өз үйінің жас қойшысы Қозыбақ деген жігітке ғашық болады. Қыздың әкесі момын, бірақ ағалары «Бес қасқа» атанған, айбарлы болса керек. Ата-ана, туыстары Ақбалықты жылатпай, өзінің сүйгеніне қосады. Ақбалық сұлу төркінінен еш (һеш) нәрсе алмай,қотан шетінде үш қанат құрым отау тіктіріп, отыра беріпті. Бұған намыстанған Майқы, Бошан руларының басшы, ақсақалдары Қаз дауысты Қазыбек биге келіп даттайды. Қазыбек таң қалып, сынау үшін Ақбалық сұлудың құрым үйіне келіп түседі. Қозыбақ қойын жусатып тастап, үйіне түскі дәмге отырған екен.
Қазыбек би Ақбалық сұлуды қағытып:
- Қарындас, мәнді сөзден мән шығады. Беймәнді сөзден не мән шығады? Жапалақ үйрек іліпті, өйткенмен онан не мән шығады?- дегенде, Ақбалық мүдірмей:
- Рас айтасыз, мәнді сөздің мәнісі бар. Беймәнді сөздің не мәнісі бар? Жапалақ үйрек ілгенге таңырқайсыз, оның енді бір қоңыр қаздан дәмесі бар! - депті.
Қазыбек қыздың қойшыны сүйгеніне көзі жетіп, намысқой ақсақалдарға:
- «Байлық - мұрат емес, кедейлік - ұят емес», «Атадан алтау тудым,- деп жалғызға жапа көрсетпе!» - деген, қосағымен көгерсін! - деп бата беріп, басына үй тіккізіп, алдына енші бөліп бергізіпті.
ҚАЗЫБЕКТІҢ: «ТӘҢІРІ АЛДЫНА БАРҒАНДА» СӨЗІНІҢ ӘСЕРІ
Үш жүздің орталығы Ұлытау деген жерде үйі жүздің басын қосқан бір үлкен ас болыпты. Ұлы жүздің: Сиқым, Жаныс деген екі тап жігіттері, Арғынның бір жігітінің мініп жүрген ер тоқымына өте қызығады. Төле биге келіп ақылдасады. Сонда Төле би былай деп ақыл береді:
- 15-20 жігітпен бар да: «Мынау менің былтырғы жоғалған тұлпарымның үстінде кеткен менің ерім!» - деп, менің алдыма сүйретіп алып кел. Мен бір-ақ ауызбен бұйырып берейін! - депті.
Айтқанындай барып, Арғынның жігітін Төле бидің алдына сүйретіп алып келіп:
- Ерімді танып алдым, енді тұлпарымды алып бер! - деп, арыз қылыпты.
Сонда Төле би аудара қарап, ақтара сұрап:
- Көзі бар еріңді өзің ал, көзі жоқ тұлпарың салауат! - деп, төрелік қылыпты.
Арғынның жігіті қарап жүріп, ұры атағын алып, ер тоқымнан айрылып, атын жаяу жетелеп, болған оқиғаны Қазыбекке келіп айтыпты.
Қазыбек Төле бидің отырған үйіне келіпті. Келсе, Төле бидің жанында бірге жүріп, бірге тұратын тәуірлерінің бірсыпырасы сол үйде ерді бірінен соң бірі алып көріп отыр екен дейді. Сонда Қазыбек:
- Бұл немене көріп отырғандарың? Маған берші, мен де көрейін,- депті.
Күміс ерді қолына алып, айналдырып қарап отырып, Қазыбек:
- Қапталың - қайың, қасың шұбар,
Қалмен бет қосқан бір ерсің!
Үйсінге ие Төле би,
Бұл ерге қайтіп тиерсің?!
Сиқым, Жаныс екі топ,
Бір ерге қайтіп мінерсің?!
Бұл мінезбен Үйсінді
Бір төбеге үйерсің!
Бұл мінезден қайтпасаң,
Тәңірі алдына барғанда,
Қалменіңмен күйерсің! - депті.
Сонда Төле би:
- Мынау ақымақтар ақымақ болып жүргенге: «Қайтер екен?»- деп, мен бір сөзді ойнап айта салып едім, ерді иесіне беріңдер! - депті.
ҚАЗЫБЕКТІҢ 3 СҰРАҚҚА ЖАУАБЫ:
Ел шетінен бір қарт ақсақал келіп, Қазыбектен үш сұрақ сұрапты. Бірінші сұрағы: «Жақында не жақын?»
Қазыбектің жауабы:
- Тату болса, ағайын жақын. Ақылшы болса, ағаң жақын. Бауырмал болса, інің жақын. Инабатты болса, келінің жақын. Адал асын алдыңа тартқан қимас жақын. Қарындасың, сыбайлас болса, нағашың жақын. Адал болса, досың жақын. Еркелеткен немерең жақын, өз ұрпағың шөберең жақын. Жас кезіңнен жан серігің - бәрінен де әйелің жақын!- депті.
Екінші сұрағы: «Қымбатта не қымбат?». Екінші сұрағының жауабы:
- Алтын ұяң - отауың қымбат, мейірімді апаң қымбат. Құт-береке - атаң қымбат, аймалаған - анаң қымбат, асқар таудай әкең қымбат. Туып-өскен елің қымбат, кіндік кескен жерің қымбат. Ұят пенен ар қымбат. Бәрінен де осының - өзің сүйген жар қымбат!
Үшінші сұрағы: «Дүниеде не қиын?». Қазыбектің жауабы:
- Арадан шыққан жау қиын,
Таусылмаған дау қиын,
Шанышқылаған сөз қиын!
Дәл осындай жағдайда
Пана болмас оз ойың.
Жазылмаса, дерт қиын,
Іске аспаған серт қиын,
Ақылыңнан адасып,
Өзің түскен өрт қиын!
Тентек болса, ұл қиын,
Не істеріңді білмей,
Ашиды-ау сонда бас-миың!
ҚАЗЫБЕКТІҢ ҚАРТАЙҒАН ШАҒЫНДАҒЫ СӨЗІ
Асқар тау төбе болар тас кеткен соң,
Жақсы ауыл ұры болар бас кеткен соң.
Қадірі бәйбішенің бола бермес,
Қолынан қара саба ас кеткен соң.
Ақсақал төрде отырып не болады,
Кейінгіден: «Тыныш отыр!»- деген сөз жеткен соң?!
Ер жігіт мырза болып не болады,
Қолдан - дәулет, басынан бақ кеткен соң?!
Ханның сөзін қабылдау бола бермес,
Басынан - тәж, астынан тақ кеткен соң!
Әкеден бала безер күн болады,
Қуат кетіп, алпысқа жас жеткен соң!
