автордың кітабын онлайн тегін оқу 1940-1943 жылы жазған өлеңдері
ДОСЫМА
«Мен сүйген бір-ақ сөз бар достық деген,
Ұзақ жол үзілместей жүрегімнен.
Қадірлі жан қиярлық достар болмақ,
Сүйдім мен сол достарды шын жаныммен.
Ырысы уақыт болар әлі де алда,
Наздасқан күнді еске алар түпсіз терең
Ғибрат сол кездерде бір көңілден
Арналған сөзімді оқып көлеңкемнен
Баубек.
Москва. 1940 жыл, май.
БАЛТЫҚ ЖАҒАСЫНДА
Балтықтың жағасында тұрмын төніп,
Толқыннан Балтық жатыр өрім өріп.
Бір ырғақ таңдайланған тан ғажайып,
Тулайды күміс суы арнаны өбіп.
Қарт Балтық қызыл берен ту жамылып,
Батысқа жаңа дүние шамын жағып,
Дөңбекшіп қуанышқа сыймай іші
Махаббат маңын кеткен сел ғып алып!
Толқытып қуаныштың музыкасын,
Шаттық жыр алып кеткен Балтық басын.
Жинап ап ән салулы ерке теңіз
Литва, Эстон, Латвия кәрі-жасын.
Түзеген жаңа дүние Балтық сәнін,
Әлемге таратып тұр оның әнін.
Лепіріп жас жүрегің жөнеледі,
Салғанда деген әнін — «Вале Сталин».
Жиекте бауырлардың әнін тыңдап,
Балтықтың өн бойына кезімді сап,
Мен тұрмын жеңіс туы оң қолымда,
Советтің жауынгері — нәсілім қазақ.
Менің де Сырдария, Балқаштарым,
Сонау бір кен жазығы Сарыарқаның,
Жиырма жыл бұдан бұрын дәл осындай,
Қалайша оянғанын ұмытармын!
Сол күн ғой күйі келген домбыраның,
Сол күн ғой нұрға шомып caр даланың
Нұра, Есіл бір-біріне сылқ-сылқ күліп,
Асқан күн арнасынан сай-саланың.
Қазақпын — жас жолбарыс жиырмадағы,
Мекенім — ұлы өмірдің иран бағы.
Бірімін — Балтық барған жауынгердің,
Босатқан бауырларды бұғаудағы.
Па, шіркін, енді біраз жылдан кейін
Өсіріп біздей миллион жауынгерін,
Сап түзеп замананың жорығында
Көрсем-ау туысымның жүргендігін!
Шығармыз сонда біздер ту көтеріп,
Коммуна маршалының соңына еріп,
Қарт тарих дәптеріне жазып алар,
Қайта туған азатшыл елді көріп.
1940 ж. август. Двинск. Латвия.
ЖОЛАУШЫ СЫРЫ
Өмірдің ұлы жолымен
Тоқтамай жүріп келемін.
Алдымда көп тамаша,
Келешекке сенемін.
Таусылмайды бірақ жол,
Мен де жүре беремін.
Іздегенім әлі жоқ,
Әлі жүріп келемін.
Бұраңдайды алдымда
Өмірдің қызық ол жолы
Сүйемін мен өмірді,
Сүйемін мен сол жолды,
Қиялға батам, ойланам!
Сапарым сондай қызық - ақ!
Тағы жүрем, тағы да,
Жол бұраңдап созылад.
Кетіп барам... келешек
Елестейді алдымда.,
Өмірдегі саяхат.
Жол сыры қуат жаныма,
Соғады, жүрек соғады,
Рух беріп қаныма.
Келешек түр көлеңдеп,
Күш беріп жас жаныма.
Кез келген жанмын жасымнан,
Өмірдің алтын таңына.
Сондықтан да құмармын,
Келешек сенің шамыңа,
Ғасырлар бойы шаршамай,
Бұл жолмен жүре берер ем,
Әттең, шіркін, не керек,
Қысқасың - ау, өмір сен!
Әр адамның алдында
Өзгеше өмір жолы бар.
Жеткізбейтін сияқты,
Жетесің сырын біліп ал...
Қарап тұрсам жол қызық.
Жолаушымын мен дағы,
Ойлап тұрсам жол қысқа
Жүре бер дейді ер дағы.
Текке ергім келмейді,
Еңбек керек өмірге.
Ескерткіш керек мен үшін,
Болдым деу үшін өмірде.
Өзім жүрген жолыма
Қалдырғым келед бір өрнек.
«Адам келіп кетіпті»
Деп жүрсін деп келешек.
Ұлы жолмен келемін,
Асығыспын ісім көп
Талпынамын өмірде
Өтпесін деп уақыт тек.
Москва, декабрь. 1940 ж.
ЕВРЕЙ ҚЫЗЫ
Құлағыма үн келеді,
Ыңырсып, сыңсып Берлиннен.
Халыққа қара ту ілген,
Фашизмнің елінен.
Кең көшемен беттеген,
Көзім түсед жас жанға,
Көзінен аққан жас емес,
Ұқсайды қызыл нақ қанға.
Неге налиды, не жетпейді?
Бұл неткен жан десем мен,
Еврей қызы екен бұл,
Зарланған кәрі Берлиннен.
Іздегені сорлының,
Қызмет еді күнімен.
Естімеді басқа сөз,
«Еврейкасың» дегеннен.
Ұлы өмірге күйініп,
Шығады жалын демінен.
Ертеңіне сенбеген,
Сезіледі қайғы өнінен.
Қиялданып ойлайды,
Шықсам деп өмір шынына.
Кеңшілік, шіркін, күн туса,
Еврейдің деп қызына.
Естіледі сұлуға,
Бақытты біздің сәнді өмір.
Арман етіп аңсайды,
деп, — сол күнді көрсем бір.
Ойында оның жұбайы,
Мектептен кеше қуылған.
Шын жүрекпен сүйгені,
Еврейдің ер ұлынан.
Жолықпақ боп бақшадан,
Жұбайына шын сүйген,
Баққа беттеп келеді,
Таппаған соң досты үйден.
Отырған шығар, — деді ол
Қайғыға батып жұбайым,
Әр жерде зеңіп жүргенше,
Бүгін бір ақылдасайын.
Деп — баққа тура келгенде,
Сұлу көрді есіктен
Мынадай бір жазуды
Деген «Үйден верботен»
Көрген соң сұлу жазуды
Ыза сонша кернеді.
Лағнет айтты өмірге
Айқайлап қолын сермеді.
- Адамзаттың өмірін
Уландырған зұлымдар!
Сусынға қан ішуге
Құмарланған зұлымдар!
- Біздей адам баласын
Зарландырған зұлымдар!
Жетім-жесір сорлыны
Сандалдырған зұлымдар!
- Адам етін жейтұғын,
Сұрқия, сұм жауыздар!
Кел, қанымды ішіңдер!
Кел, сұмырай, қан құмар!
Қоршап қызды сұмырайлар,
Таяқты қарша жаудырды.
Қан ағызып селдетіп,
Есін қыздың тандырды.
Ашынған сұлу дауысы,
Таяқтан ұрған тұншықты.
Аяныш қалде сорлыдан
Ыңырсып қана үн шықты.
Құлағыма келген үн,
Сол сұлудың даусы еді,
Сол еврей қызының
Тұрмысы көзге елестеп.
Көзім түсед мұндағы,
Бақытты еврей қызына.
Әдемі түрі күлімдеп,
Жымиып тұрған сызыла.
Қарлығаш қанат қасына,
Жарасып тұр ісі оның.
Праволы өмірге,
Ұнасып түр түсі оның
Қарақат қара көзінен
Өмір оты жанып тұр.
Сыпайы сұлу сөзінен
Өнер, білім тамып тұр.
Шадыман тұрмыс елімде,
Еврей қызы — инженер.
Қызмет еткен халыққа
Мұғалім, пилот, дәрігер.
Еврей қызы елімде
Мектепте ерке оқушы.
Заводтарда — слесарь,
Фабриктерде — тоқушы.
Бақшада тұрып ән салған,
Еврей қызы сандуғаш.
Елім де оны сүйеді,
Үйткені ол іске мәш.
1940 ж. сентябрь. Двинск.
ЖАҢА ДҮНИЕ
Қарап тұрсам бір қызық
Өтіп жатқан дүние,
Шыр көбелек айналып
Кетіп жатқан дүние,
Ғаламат сонша өзгеше
Өтіп жатқан дүние.
Жаралған жанға еркінше,
Жетіп жатқан дүние.
Күннен күнге көк тіреп,
Бекітіп жатқан дүние.
Ойлап тұрсам қайрылып,
Сонша бір шексіз жалғанда,
Кең сарай керім дүниенің
Кім жеткен терең түбіне.
Дүние сыры — терең сыр,
Үдермей жай көшкенмен.
Кезге ілінбей таусылып,
Көтеріліп өскенмен.
Жарқырамай жасарып,
Лап етпей, сөніп өшкенмен.
Түсінбеске сыр бермес
Дүние - дүние дескенмен.
Екі жақты дүние
Өседі де толады.
Айқасқанда екі тап
Толып біткен күшпенен.
Күреске толған дүниенің
Соғысқан сеңдей селі бар.
Сарқылмастай сарғайып,
Тасыған толқын теңі бар.
Дауылдаған бұрқанып,
Тұрғалы дауыл желі бар.
А дегенде атойлап,
Шығатын ардагері бар.
Ер намысын жоқтаған
Қамқоршы халық елі бар.
Кезеңді көріп керме иық
Қанатын жайды қырандар.
Нұсқау берді сол кезде
Тау қыраны Ленин.
Қолға алып бұрады
Тегершігін дүниенің.
Дүние зырлап айналды,
Қуатты керіп бір керім.
Соқты революция дауылы
Орындауға дайын боп,
Жұртшылықтың тілегін.
Гүрілдеген дауылдан,
Бөлініп түсті дүние.
Дүрілдеген толқыннан
Өріліп түсті дүние.
Бұлттан шыққан айдай боп,
Жаңа дүние жасартты
Әлемнің бір бөлегін.
Дәл бір сол күн — Октябрь
Миллионның есінде.
Деп жатады қуанып:
«Октябрь күні есімде.
Дәл сол күні бесінде,
Дәл сол күннің түсінде,
Дәл сол күннің кешінде,
Қуанғанмын өлшеусіз
Өмірімнің ішінде.
Өмірдің шықтым шыңына
Көрмеген, сірә, түсімде...»
Ойлап тұрсам қайрылып,
Жиырмадан аса жыл бопты,
Ашылғалы сыр сандық.
Ақтарылып арнадан,
Артылғалы жыр сандық.
Майыстырып балқытып,
Күй төккелі күй сандық.
Қуанғалы бауырлар
Деп: «Бостандық, бостандық!»
Жердің көркі келер ме?!
Жайқалған көк құрақсыз
Көлдің көркі келер ме?!
Дүниенің тұтқасы,
Өмірдің берік ұстасы,
Кемеңгер Ильич болмаса,
Өмір көркі келер ме!
Қансырма жоқ қайрымсыз
Болмаса егер тіл онда,
Жалаң өлең жағымсыз
Болмаса ән, жырында.
Шортан суға шыдамсыз
Болмаса жүзер суында.
Тым көңілсіз — қараңғы
Болмаса алтын күн онда,
Жалғандағы бар жанға.
Қарап тұрсам дүние
Мызғымас алтын бір орда.
Сол дүниенің тұтқасы,
Өмірдің берік ұстасы,
Теңеуі жоқ жалғанда
Ерекше дана Ленин
Адамзатта бір арда!
Дүрілдеген дүниенің
Төңкерілген төрінде,
Өркендеп өскен өлкелі
Өмірдің биік өрінде.
Ән салайын шырқатып.
(Рұқсат ет, ей достар!)
Жасарған дүние күнінде.
1939 ж.
ӨМІР
Өмір бейне қызыл гүл
Қызарад та солады.
Өмірде адам тұрғанда
Түбі өлместей болады.
Түбі өлместей болса егер
Өлім кеп неге табады?
Өлім келіп тапса егер,
Өмірге, зұлым қабірге
Неге адам барады?
Неге өлім кеп табады?
Ақ жүзіңді жасырып,
Жермен неге жабады?
Өлімге жау өмір де
Ала көзбен қарады.
Қызыл гүлдей жайнаған
Гүл-бәйшешек жас өмір,
Тоқтамай соққан от жүрек
Неге сөніп қалады?
Айға шапқан жас көңіл,
Өмір сүйген жас жаның,
Аз уақыт өтпей-ақ,
Тып-тыныш неге болады?
Жебірейіл, періште
Осы күнде жоқ болды.
Кім күліп жанды алады
Өмірге терең көз салсаң:
Қарт та өтіп барады,
Жас та өтіп барады,
Күлкісі күнге шағылған,
Қайғыдан, сірә, айрылған,
Көлден ұшқан аққудай
Сұлу да өтіп барады.
Тұлпар мініп, ту алған
Жігіт те өтіп барады.
Сабағынан үзіліп,
Жерге түскен алмадай
Жас қыршын өтіп барады.
Кезегімен адамзат
Күні біткен сағатта
Кезекпен кетіп барады
Ауыз салған адамға
Қабырға тартқан жетелеп,
Сұм еліммен алысар,
Болмай қару-жарағы.
Жоқ, болмайды, мен өлмен,
Өшпес менде өмір бар.
Өлім мен өмір күресте
Өлімді өмір жеңе алар.
Біз алмастай қамал жоқ
Дүлей дауыл соқса да,
Біз жеңбестей еш күш жоқ
Алысса да, атса да.
Адамға қарсы келгені күш
Кейін қарай серпілер
Миллион батпан басса да.
Батыр елдің мен ұлы
Күңіренткен дұшпанын,
Алыспақ болған жауыздың
Күлінің көргем ұшқанын.
Ажалға қарсы ғылым мен
Қаламымды ұштадым.
Кел, қане, өлім, кел бері!
Алысайық жекпе-жек.
Кім деп тұрсың сен мені?
Алмақпысың менен кек?
Мен арыстан ұрпағы,
Түсін мені басқаша
СССР - дің ұлы деп.
Дүниеде жеңбеген
Дұшпаным менің кем де кем.
Қалған жалғыз сен ғана,
Сені де жеңем басқадай
Айқассаң егер маған кеп,
Сені де ертең жеңемін,
Сонда өзің көрерсің
Көрерсің де айтарсың:
«Дүниеде өлім жоқ,
Түбіме жетті өмір!» — деп.
1940 ж. ноябрь, Москва.
СЫРЫМДЫ АШСАМ ДЕП ЕМ ДҮНИЕГЕ
(Баубек Бұлқышевтың 1941 жылдың 26 майындағы
М. Иманжановқа жазған хатына қосып жіберген өлеңі)
МҰҚАНҒА!
Қайран, шіркін, жиырма бес
Жасқа толар болсайшы.
Қайран жанды қолменен
Жасап алар болсайшы.
(Тоқтағұл)
Что люди, что их жизнь и труд
Они пришли, они придут.
(Ю. Лермонтов)
О, Мұқан!
тыңда,
тыңда ащы үнді,
Ормандай боп шырқалған жазды күнгі.
Әлдекім құлақ салса жақын келіп,
Сөз жоқ қой деуіне оның адам үні,
Дегенмен, қабақ түйіп өтер еді-ау,
Тым ащы сүйкімсіз деп бұл ызыңы.
Жас адам әнге салып онан өзге,
Айқайлап өз-өзімен күні-түні,
Кеудесін тілім-тілім әнмен емдеп
Лапылдап оттай жанып жас жүрегі.
Сағыныш әнін салып көкте жатса ол
Тек тәтті ән дүниеде бүл сүйгені.
Сол кезде сен кез келсең осы әнге,
Таныр ең ащы үнімнен, жаным, мені.
- О, достым, мен сағындым, сағындым, — деп
Құшақтап алар едің әнші ерді.
Сол кезде мықты болса біздің жүрек.
Не керек шыдай алмас кездің кезі.
Сөйтсе де көтеріліп қалар ек - ау,
Қаусырып алғандай боп кең дүниені.
Өмірдің босағасын аттаған соң,
Адамға өмір, сірә, бересілі.
Па, шіркін, сондай кезең бола қалса,
Өмірден алдым дер ем үлесімді...
О, Мұқан! Өмір қызық ойлап тұрсаң,
Ал көңіл кейде, ашық, кейде тұман.
Сүйініп, сыйынады, толғанады,
Болған соң жүрегі бар барлық адам.
Қуатты дүниеде теңдесі жоқ,
Табиғат, саған ғана мен таң қалам.
Жастық шақ, тәтті өмір, махаббатты
Тек адам саған, — дедің,— саған, саған!
Сөйттің де, — қолыңды сөз, адам ұлы!
Егер де, жете алмасаң, — дедің,— арман.
Тамызған аузыңа әкеп балды жұтпас,
Өмірде болмақшы ма, сірә, бір жан.
Жұтпаса, күйіп-жанбақ Русланша
Жоғалтқан жас сұлуын құшағынан.
Ұмтылмас бұл өмірге кім табылар
Бір басты, екі аяқты тірі адамнан.
Бір күрес ойлап тұрсаң өле өлгенше,
Күрессіз жеңіс болмас бүл жалғаннан.
Алысқан күн мен түннің ақырындап,
Күн жеңіп, білінгендей боз ала таң.
Я түн торғын тормен күнді торлап,
Жеңіліп шаршап батқан күнге ұқсаған.
Күрескен күн менен түн дүниеде,
Мен жеңсем, менікі деп барлық ғалам.
Дәл осы күн мен түндей адам өмірі
Біз берік, күрес күшті дүние сараң.
О жастық, о махаббат, тәтті өмір!
О дүние, о табиғат, ғасыр ғалам!
Жалғанның жалпағында мен армансыз
Уақытсыз сендерден мен айрылмасам,
Мінекей, ойлап тұрсам, жиырма бес жыл
Сендерге құмарланып қолым созам.
Жетпедім, жетем әлі, үміттімін,
Өмірдің өтсем - дағы жартысынан.
Тырмысқан тіршіліктің арқасында
Ту ұстап, сапар шегу биік шыңнан.
Білемін бір сапар бар тірі жанға,
Бір өлмек ғасыр тұрмас, бір туған жан.
Сырымды ашып кету дүниеге
Мендегі шын, досым - ау, барлық арман...
Адамның бір жақыны — ол құрдасы,
Сырласы болса егер ақылдасы.
О құрдас! Жастық шақты байқаймысың,
Түс ауып бара жатыр көзің салшы!
Жиырма бес қоңырауын қағып өтті,
Дегендей дәл осы ара жер ортасы,
Жүректің туласы да тым басқаша.
Мазаны алад сонша бардай қасы.
Бетіне әжім кірген бір кәрі қыз,
Жалбырап таралмаған баста шашы.
Теңім деп сүйкенеді келіп маған,
Құрғырдан ұят қашқан өтіп жасы.
Бетімнен қаным шығып өліп барам
Ұялып, бұл пәле деп ненің басы.
Заңына табиғаттың мен қарсы емен,
Ол дұрыс есейіп, ер жету деген.
Жалғыз-ақ жаным құмар жас шағымда
Майданнан ірі-ірі өту деген.
Тамаша қандай, шіркін, жарасымды
Ұрысқа мылтық алып кету деген!
Ақынға тіл жеткісіз ұнасымды
Жүрсе ол қан майданды кешуменен!
Тап жырын, тап мүддесін биік ұстап,
Тап үшін қанын берсе жүрегінен.
Өз табын биік шынға көтерудің
Жолында, — десе тілдер,— ақын өлгені
Деген сөз ақын өлген, ақын өлген,
Орын алса, суылдап барлық тілден.
О, достар - ау, сұм өлім — бақыт емес,
Қимастық — ұнасымды дегенменен
Tipі болып, тек жүріп жүз жыл жаса,
Бір күн артық тап үшін еңбектенген!
Ер жүрек, тілі шырын, майдан ері,
Мен құмар — ұл болуға елі сүйген!
О, анам — ел, мен — ұлың деп еркелеп,
Рухыма әл алсам болады елден!
Майданда сөйтіп бір күн мен өлермін,
Қоштасып жер бетінен жөнелермін.
Бір өлген соң қайғы жоқ, уайым жоқ,
Қандай болар, о, сонда, жайың сенің?
Рөлін өзі атқарар нашар жүрек,
Тереңіне батарсың дүниенің.
Ұлытау құлағаннан кейін соқпас,
Тірегі туып-өскен біздің жердің.
Сөз де түспейд ауызға дей берерсің:
«О өлім, жауыз өлім, жауыз өлім».
Қиын зат жан шығуы жас адамнан,
Оқ тиген киіктей боп құлап жардан.
Өз басым, өзім кеудем өз-өзіме,
Ауыр боп өзімді-өзім көтере алман.
Соңғы рет кең дүние, шын достарым,
Біртіндеп өтіп жатыр көз алдымнан.
Оһ, сонда көрісе алмай кеттім - ау деп
Бір-ақ сөз тілден кетпес деген «Мұқан».
Қалыпша еш зат тұрмас, бәрі өзгерер,
Айналып алтын күнді тұрғанда жер.
Көзді ашып – жұмғаннан - ақ желге ұқсап,
Зымырап жылдар өтер, күндер өтер,
Шайылған ақ жібектей шыққан кірдей,
Жүректің сағат санап кірі кетер,
Бас қосып уәдемен бір күндері,
Қосылып сыр - сырларың кеп жігіттер.
Отырар жымиысып сендерменен.
Бірнеше керік қабақ, бота көздер,
Қыз, жігіт қосылған соң белгілі ғой,
Күлкілі неше түрлі кетер сездер.
Отырып ән салысып, музыка ойнап,
Бокалды көтеріп, бір ішерсіңдер.
Сауылдап бір-біріне құлап жатар
Босаған азабынан бутылкалар.
Портвейн, қызыл вино, шампанский,
Кәдімгі біз сүйетін керім кагор,
Жүректі қобалжытып, бой балқытар,
Болмаған жерден әкеп ой түсірер...
Сонда кеп майданда өлген сенің досың
Қайтадан тірідей боп еске түсер.
Сонда сен орныңнан түрегеліп,
О достар, — дерсің жайлап, — маған сөз бер.
Көңілді ылғи жастар сенін досың,
Көтеріп, — о Мұқан, айт, о Мұқан!— дер,
Сонда сен Пушкин құсап үлкендікпен,
- Мұнда кім жоқ, түгел ме, келетіндер?
- Жалғыз-ақ арамызда бір-ақ жан жоқ,
Қайда ақын, біздің бала, о жауынгер?
Жанымның орны бос тұр, ол енді жоқ,
Егіліп дерсің, — алған сұм қара жер!
Сонда бір жақын досын түрегеліп,
Жырынды «Адам» деген оқып берер.
Өз жырың өз-өзіңе тоқтам болып,
- Әншейін, — дерсің тұрып, — еске түсер,
Ақынға көтерейік майданда өлген!
Деген үн қайталанар: «көтер, көтер!...»
Серпухов қаласы,
1941 ж. 26 май.
ЖҮРІП КЕЛЕ ЖАТЫРМЫН
Жыл жарым болып барады.
Шыққаныма шығыстан,
Қоштасқалы бас иіп
Алатаумен туысқан.
Күнде жүріс, күнде ұрыс
Батысқа кетіп барамын.
Жағаласып жауменен
Алысып кетіп барамын.
Өлім кешіп, қан кешіп
Кетіп бара жатырмын.
Туын ұстай елімнің
Қауіпті кезең жерлерден,
Өтіп бара жатырмын.
Тағдырың үшін, о, елім,
Тағы жүрем, тағы да...
Ер кеудесін оқ алмас
Аттанған ел арына.
Ер өлмек емес ешқашан
Қол созған ел зарына,
Ер қайыспас ешқашан
Қол жуған жау қанына.
О, Алатау, о, Арқа!
Сендерден туған ұл едім,
Сендерсің менің қуатым,
Сендерсің белім, тірегім!
Ерегісте, ұрыста
Қайыспастай туған ер,
Жеңілмейтін жеңетін.
О, Алатау, қуат бер!
О, Алатау, қуат бер!
Балаңа шапқан жауыңа,
Майдан жолы қиын жол,
Тағы да жүрем, тағы да...
1941 жыл, июль.
О, ЕРЛЕР-АУ, ЕРЛЕР-АУ!
О, ерлер - ау, ерлер - ау!
Еділге бүгін жау шапты,
Ежелгі ерке, ер Еділ
Солдат болып оқ атты.
Ерегісте, ұрыста
Еділ бетін боятты,
Су орнына қан акты,
Мұз орнына қан қатты.
Күн туды ер басына,
Ер бойына тер қатты,
Күн туды ат басына,
Арғымаққа ер батты...
Елім сүйген ақ Еділ
Азаланып тіл қатты.
Сұлу Еділ, сырлы Еділ,
Жібек Еділ, жырлы Еділ
Құшағында майданның
Аналық адал ақ сүтін
О, ерлер - ау, қандатты!
О, ерлер - ау, ерлер - ау,
Еділ, Жайық біздің жер,
Өлең қылған неше рет,
Көтеріп оны біздің ел,
Бұл — Төлеген өлген жер,
Бұл — Чапаев өлген жер,
Азамат ақын ардагер,
Некрасов сүйген жер.
Ер-азамат, жігіттер,
Атысар жер осы жер!
Алысар жер осы жер!
Тартысар жер осы жер!
Жоғары көтер кеудеңді,
Ұмтыл алға тезінен
Жүріңдер тез, жүріңдер!
О, ерлер - ау, ерлер - ау,
Сүйісейік келіңдер!
Бекінейік сертпенен,
Жағасында Еділдің
«Ант!» де де қолың бер.
Сыннан өткен жігітті
Сүйіп-сүйіп Ақ Еділ:
«Арыстаным, айбаттым,
Ардагерім жауынгер,
Міне, менің, ұлым!», — деп
Көтеріп сені көрсетер.
1942 ж. июль.
Батыс майдан.
КӨЗ АЛДЫМДА
Жан тапсырды ол көз алдымда
Қанды қызу майданда.
Жараланып жүрегінен
Жастай кетті арманда.
Жан тапсырды ол кез алдымда
Жағаласып жауменен,
Жанын қиды жеңіс үшін
Арпалысып ажалмен.
Қайран дүние-ай, жап-жас жігіт,
Қанға оралып жатты - ау ол!
Қол сермеді - ау дегендей – ақ
«О достар - ау, мықты бол!»
Өлген ердің атағымен
Алға ұмтылды рота.
Көз алдымда ту көтерді,
Жауды қырып қирата.
Ер атағы жауын қуды,
Көз алдымда, жеңілмей.
Көріп тұрдым ер өлімін
Өлім емес өмірдей.
Жан тапсырды ол көз алдымда
Канды қырғын майданда.
Көріп тұрдым тірідей ол
Жеткеніндей арманға.
1943 ж. 23 март.
Мензелинск
