автордың кітабын онлайн тегін оқу  Ұлы Отан соғысы кезіндегі шығармалар

Жамбыл Жабайұлы

КӘРIЛIК

Жасықтан асыл шықпас қайрағанмен,

Жабыдан жүйрік шықпас байлағанмен,

Жасарып Жамбыл қайта жігіт болмас,

Жағасын үш қайтара майлағанмен.

Сақалым темір күрек борға малған,

Селеудей шашым селдір зорға қалған.

Аузыма ақ жабағы жапсырғандай,

Кәрілік немді қойды қорламаған?

Құлпырған қызыл шырай түсімді алды,

Аузымды опырайтып тісімді алды,

Босатып буынымның шегелерін,

Сыпырып тұла бойдан күшімді алды.

Кәрілік екі көзді қызартады,

Сүйектің етін сылып, ұзартады.

Еңкейсең етпетіңнен түсіргендей,

Батпандап шонданайға тұз артады...

1941

Жетіппін жүре-жүре қыр басына, ¹⁶⁰

Жол екен таусылмайтын бір ғасырға.

Елбіреп екі аяғым дірілдейді,

Көз жетпей тұрары ма, тұрмасы ма...

Тамырдың тілі қандай, дәрігерім

Жамбылға турасын айт, сыр жасырма!

Жетелеп біраз күнге жүріңдерші,

Кез болдық қайдан демей бұл масылға.

Болыппын жыртық үйдей саңлауым көп,

Тұрғандай жан-жағымнан жел гуілдеп,

Өзіме-өз дәрменім жетер емес,

Болысып жібермесең біреуің кеп!

1941

АЛҒЫС

Дос-жараным, өренім,

Сүйінішпен келіпті.

Бәрін билеп денемнің

Бір қуаныш ерітті:

Қарт жыраудың жырына

Ұлы сыйлық беріпті!

Бұл хұрметке, дариға,

Сыя болса дария,

Қағаз болса бәр жапырақ,

Қалам болса әр бұтақ,

Қару тауып берер ме!

Сөз тапсаң да гауһардан,

Күй тартсаң да тайпалған,

Біреуі сай келер ме?

Жырақ жатқан жапанда,

Жырауды қосып қатарға

Өмірімді тіргізген,

Өлеңімді өргізген —

Айтам алғыс, Отаным!

Айтам алғыс, Сталин!

1941

КӨКТЕМ МЕНЕН МАЙ ДАҢҚЫ

Көрдім тағы көктемді,

Жылы жүзді жетті жаз.

Жаңа үйімнің төріне

Шұғла шашып, жеріме —

Көктің нұрын төкті жаз.

Далама жастар дән егіп,

Дән еккен дала сәнденіп, —

Етегін түре еңбекке

Елім, жерім болды мәз.

Жаңбыр төгіп аспаным,

Гүл көтеріп бастарын,

Бұлты көшкен тауымның,

Қыран сүйіп асқарын,

Еңбекпенен денесін,

Шынықтырып жастарым —

Көлде жүзді қоңыр қаз,

Тасқындай ағып Іле, Шу

Құстар ұшып ызы-шу

Жасағандай жазға мәз.

Жылқыда бие, құлын-тай

Құйрық атып құландай

Асыр салып иіскелеп,

Мыңғысып дала, мал төлдеп,—

Қоштасты жазбен қысқы аяз.

Жаздың көріп жайнауын —

Менің де жаңа жайлауым, —

Алатаудан қол былғап,

Кел деп шалға сайрандап, —

Құлпырған анау Құлансаз*¹

Сұңқардай көңіл талпынып,

Май айында шалқыдық;

Жер жарғандай ұраны,

Елімнің бір думаны

Міне, тағы май келді.

Бұл думанға елімнің

Салтанаты сай келді.

Шықты, тулы ұлдарым —

Самолеті көгінде,

Зеңбірегі жерінде,

Кемесі мұхит төрінде,

Танкісі болат тегінде,

Көрдім, ұлдар құралын.

Мен де бірге сонымен,

Шаттанып жаз нұрымен,

Сталиннің қолымен

Жазылғам заңның жолымен

Жастарға аспан жыр шырқай

Жасара күнде тұрамын.

1941

Мен де бір жас баламын қыңқылым көп,¹⁶³

Сіркем бір су көтермей ыңқылым көп,

Жарқ етіп жанымнан бір өтсейші деп,

Тұрады жас күніме ынтығым кеп.

Құраған жапырағым мен бір терек,

Томар боп сүйектерім қалса керек:

Жазда да жасаң тартпай отырғаным,

Тұр екен қай жерімде шіркін жүрек?!

194І

ATA ЖАУМЕН АЙҚАСТЫҚ

І

Асқар таудай еліме

Байтақ жатқан жеріме

Шапты фашист дегенде:

Ашуменен аралас

Қыр да келді көмейге,

Қаһар қаулап денемде!

Көз жібердім мен де елге:

Сонда елімнің түрінен

Тастай болып түйілген —

Қаһармандық аңғардым,

Жау сазайын бергенге!

Жау тиді деп саспастан,

Аяқтарын нық басқан

Айбатынан көресің

Аспанмен күші астасқан!

Құйған құрыш тәрізді

Тұлғасында күшті ызғар

Батырлықпен ұштасқан.

Көз жібердім сонда мен,

Жүрегіне елімнің,

Кремльді болжап ем:

Қуат құйған бойыма,

Шырақ жаққан ойыма

Келбетін көрдім ерімнің.

II

Бахытты елге бел болып,

Батырларға дем болып,

Тұрқын болжап тарихтың,

Таразылап заманды

Қасында тұр Лениннің:

Осы тұрған ұлы адам —

Халық бағын ойлаған,

Данышпаным Сталин

Шам-шырағы өмірдің,

Жүрегіндей өзінің

Көріп дама тұр еді

Өзі орнатқан өмірін.

Жеткізген адам бұл халға

Жау түгіл шыбын қонғанға

Қыяр ма Отан өңірін!

Сол тұлғасы елестеп,

Аялған жан жолыңнан

Адамдық жан емес деп,

Толқып бір кетті-ау көңілім!

III

Сен шақырсақ көсемім,

Әмірің ортақ маған да,

Төгіп жырдың нөсерін

Домбырамды алам да,

Айналам жас — нөкерім,

Мен де барам, қалам ба!

Қорғауға елді кім шықпас,

Аттанды қала, далам да.

Кәрі дүние килікті

Жайнаған біздің заманға.

Адырға шығар деген бар

Асыққан аң адалға!

Ата жаумен айқастық

Майдандасқан алаңда!

Қаһарланып аттандық!

Қаусаған кәрі дүниеден

Енді тамтық қалар ма!

Олар фашист — сұр жылан.

Уын шашқан адамға!

Денеге уын дарытпай,

Жаныштап басын жыланның

Салайық, халқым табанға!

Ондай мерез ордасы

Қалмасын тіпті ғаламда!

Жас өмірдің жайқалған

Жұлғызбай жалғыз жапырағын,

Жайпайық деп жауларды

Жар салды жырау жаранға!

1941

ӨЛІМ МЕН ӨМІР БЕЛДЕСТІ

Аз сөйлеп, көпті болжаған,

Арыдан терең ойлаған,

Сталин данам, қарағым!

Сөзіңді естіп сөйлеген,

Жүрегін түгел тербеген,

Кәрі мен жастың, баланың!

Тебірендім қатты мендағы,

Күшімді жыйнап қайдағы,

Қаздаңдап бастым аяғым!

Сөзіңнен түгел түсіндім:

Жалмауыз жаудың пішінін —

Құбыжық түсі адамның!

Ел-елге салған тұмсығын.

Еттерін жеген кісінің

Нысайы жаман сұмырай!

Ерікті, бақты жоймаққа,

Еліме ашқан аранын.

Бұл неткен қорқау қасқыр деп,

Бойымды билеп ашу, кек,

Түнерді бұлтша қабағым.

Жайпауға құштар жан-жағын —

Тоңмойын, дүлей жау мәлім,

Аямас күшін, амалын,

Боратып жатыр оқтарын,

Жаудырып жатыр доптарын,

Бұзам деп Отан қамалын.

Қайтарып десін солардың,

Өтінде оқты боранның,

Халқы үшін жанын фида етіп,

Аспан мен жерде гулетіп,

Пәршелеп жаудың ілегін,

Талқандап тамшы түйдегін,

Тойтарған ерлер жау алдын,

Қаһарман батыр соларға,

Қуатты тірек боларға,

Түгел шық — өрен-жараным!

Жырымды жұртым енді есті:

Өлім мен өмір белдесті.

Не керек жанды аяуың

Бұл жолдан қалған малың мал!

Бұл жолдан қалған жаның жан!

Не дейін айтып аяғын!

Қайраты құрыш халық ек,

Қамалды талай алып ек,

Жығып ек туын дұшпанның;

Ұран қып ұлы нұсқауын,

Сталин көсем дананың!

Тағы да берді нұсқауын,

Сол енді жұртым уставың —

Сайлаған жаудың ажалын!

Қан кешкен сонау майданда,

Айбынды Қызыл Армия

Орында түгел талабын!

Жібермес жауға ол кегіңді,

Құтырып қапқан еліңді —

Қан ішер фашист жаулардың

Қуырар әлі-ақ заманын.

1941

ЛЕНИНГРАДТЫҚ ӨРЕНІМ!

Ленинградтық өренім!

Мақтанышым сен едің!

Нева өзенін сүйкімді!

Бұлағымдай көремін.

Көпіріне қарасам,

Көмкерген су көлемін,

Өркеш-өркеш жарасқан

Шоқылардай дер едім.

Сапырылған көк теңіз

Шомылдырып кемерін!

Шамы күндей жайнаған,

Аспанға үйлер бойлаған...

Арқа тұтып алыста,

Айбыным деп ойлағам!

Жасағам жоқ өмірді

Жау сойқанын көргелі,

Төккенім жоқ терімді!

Шер қылғалы кеудені.

Жасалған жоқ салтанат

Жаудың болуға ермегі.

Жауда қалып Ленинград,

Жаралған жоқ көнгелі! —

Жасағамын өмірді

Жау біткенді жеңгелі;

Саудыратып сүйегін,

Топыраққа көмгелі.

Қазақстан жерінен,

Тұтағандай ел кегі,

Жолды кернеп қол кетті

Сендерге дем бергелі,

Нева алабын қорыңдар

Ленинградтың ерлері,

Ұрпаққа үлгі болыңдар,

Заманымның өрнегі!

Ата-бабаң баяғы

Аян еді Жамбылға;

Құрсаулы қол, аяғы,

Аударылған ауылға.

Төрт патшадан теперіш

Көргендерін білем мен.

Петербордан қара күш

Құласа деп тілеп ем.

Тілей-тілей өмір өтті

Сақал, шашым ағарып;

Сонда бір күй тебрентті

Балтық толқып дем алып...

Жаңғырығы құлақтан

Кетпейтін бір күн еді.

Ел жүрегін қуантқан,

Ленин кесем үні еді!

Сөзі нұрдан жаралған

Ленин ыстық күн еді,

Сол келген соң жоғалған

Замананың түнегі!

Өмірімнің жұлдызы

Енді сенсің дегенім.

Ленинград ұл, қызы,

Қайыспаңдар өренім!

Дүкенінде жасалған

Машиналар алуанын,

Киров әкеп еліме,

Қуаныш қып алғамын.

Сендерменен қашаннан

Аға, інілі болғамын.

Жоқ қой дегем Алматы,

Енді менің арманым.

Су қыраны секілді,

Балтықтағы ерлерім,

Сыйлық алып не түрлі

Келгендерін көргемін:

Бірге тойлап тойымды,

Бірге көрген серуенім.

Немерем мен шөберем

Бесігіңде сендердің,

Жастайынан үйренген

Ғылым, білім өрнегін.

Бүгіп Жамбыл тыңдаса—

Естиді жау келгенін;

Есігіңе таласып,

Созыпты обыр өңмеңін;

Естерінен адасып,

Жолына үйіп өлгенін,

Жеті басты жалмауыз

Жайыпты қан шеңгелін...

Дегеніне жетпес ол,

Қақпа алдында қансырар,

Келген шығар айдап сор,

Жылан басы жаншылар,

Жау түнегі аршылар.

Тағы сайрар бұлбұлдар,

Тағы жайнар жұлдыздар,

Масайрасар, ұл, қыздар!

Ұлы халық өскен жер,

Бауыр басқан жасымнан,

Жау зақымын көрсеңдер,

Дауысың шығар ашынған.

Оқтар тиіп, өрт шалып,

Дүние мүлік шашылған.

Қанішер жау жүр шауып,

Арандары ашылған...

Білем, бірақ, өмірі аз,

Сондықтан жау ентелер:

Ажалына асыққан

Обырларды жұтар жер.

Қарсы аттанды жауға жұрт,

Көтерілді қалың ел.

Жау батпаны жатыр деп,

Қайысқан жоқ біздің бел.

Тірек болған еліме,

Туым едің сен алғаш,

Ленинградтың төріне

Жау аяғын сала алмас!

Келген жауды түйіліп.

Жеңген едің бұрын да

Жау сүйегі үйіліп

Қалған өзен, қырында.

Патша қолы — құлдары,

Қырғын тауып бұлдағы,

Сонау соғыс кезінде,

Құмың болған «құндағы!»

Ленин шәрі қайратты

Ол бір өткен күнінен

Жауға қатал айбаты

Аңғарылар түрінен.

Қамалына оқ дарымас,

Ол бір құрыш асыл тас,

Бақшасының қақпасы

Жау қолына табылмас!

Қаласына Лениннің

Жан-жағынан елімнің

Ағытылған от арба,

Батырларын жіберген

Ауыл, қыстақ, шәһәр да,

Ел салмағы қорғасын,

Қорғағалы ордасын,

Құйып жатыр қалаға,

Деп жауымыз сорласын!

Қазақстан жерінен

Мұнай да ағып тасыған;

Сұр қорғасын темірмен

Сол тасқынға қосылған.

Қара көмір, қызыл мыс

Секілденіп жалын күш

Барып жатыр осыдан;

Сәт сағаты жеткенде,

Көсем жарлық еткенде,

Жаудың тілі байланар,

Солар сөйлеп кеткенде!

Оққа ұқсаған дәндерім,

Қызыл шырай алмалар

Бал татытып дәмдерін,

Барып жатыр бәрі де —

Жүйрік пенен жорғалар.

Соның бәрі көмегім,

Қанқұмарды жеңуге.

Желкесінен жегенін

Сығып ала беруге!

Уа, қаһарман өренім,

Мақтанышым, беделім,

Сырда тұрып аңғарам

Құтырған жау өрлерін.

Торыққаннан ұлыйды

Торып қала көлемін.

Жамбыл тұрып тыңдаса,

Сараң тартқан құлағын,

Жаңғырығып тау-тасқа,

Күнде келер бір жаңа үн:

Жауға жұртты шақырған

Сайып қыран Жданым *²—

Мектеп, завод, шахтыдан

Жыйнаған ұл, қыздарын.

Ворошилов қол бастап,

Нажағайдай ойқастап,

Қаймықпауға, қайтпауға

Кәрі, жасқа ой тастап;

Жасандырған жасағын

Жерді болжап айқаспақ

Жабықпаған Ленинград,

Сталин әмір берген шақ:

Сап-сап болып қол барар,

Қорғап сені ол қалар.

Қатты майдан алда бар,

Жанышталар айдағар!

Жаталмаймын төсекте,

Жаным қалай жайланар!

Құс ұйқылы көнемін,

Қайтып ұйқы көремін!..

Жетсін деймін сендерге

Жыл құсындай өлеңім,

Қаласындағы Лениннің

Сайып қыран өренім!

1941

МОСКВАҒА

Москва, — жүрек тербеген,

Ойды, мыйды билеген,

Кремльдің сарайын

Бір емес талай көрген ем,

Сол сарайға сан рет,

Тәжім етіп енген ем.

Жаздың келіп келбеті,

Гүлге оранып жер беті,

Шалқытып жанды ел бағы,

Кәрі жырау мендағы —

Москваға өрлеген

Жырды, сөзді арнағам,

Дауыстап шешен пернеден!

Жапырақ түсіп сарғайып,

Шуылдап күзгі желменен,

Күздің көзі қыраулы,

Қара суық гулеген, —

Сауытты құрыш Москвам,

Ұштасып жаумен асқынған,

Қаскүнем аңның тобымен

Айқастың шығып көлденең!

Тастүлектей тобыңмен,

« Қорғасындай оғыңмен, —

Дұшпаныңды талқанда,

Қалмасын жау өлмеген,

Қуатты құрыш Москва,

Неміске қадам бастырма!

Күн-түн жауды күл қылып,

Салыңдар табан астына.

Өртеп жауды жалындай,

Шалғынмен шапқан шабындай,

Шауып, қыйрат Москва!

Қара басын қылышқа

Қағып қыйрат Москва!

Рахымсыз жауларың,

Қаныпезер ашқарақ,

Тез жоймасаң, ол залым

Тәніңе дақ тастамақ!

Әр төбешік, — оларға,

Мола болып қаларға,

Бар күшіңді аянбай,

Жауып, қыйрат Москва!

Жау жеңетін тәсілді

Тауып қыйрат Москва!

Ұшқан құс та қайдағы,

Аққан су да сайдағы,

Жаңғырыққан таудағы —

Атайды айқын атыңды, —

Сүйікті сенің Москва.

Қар жамылған шың, құз да,

Аспандағы жұлдыз да,

Нұрланған асыл атыңмен,

Көрікті сенің Москва.

Қойның толған қазына,

Кентті өмірдің жазына.

Орда болған өзіңе,

Арнап асыл сөзімді,

Хажет болсам жолыңа

Аямастан өзімді

Беруге де жан пида.

Ерікті мәңгі Москва! —

Жау қарасы жақындап,

Жармасқанда белеңге,

Гүрсілдетіп алыстан

Оқ атқанда Денеңе;

Немерең мен шөберең

Баурыңа кеп енгенде.

Оларды, ашық алаңнан

Мрамырмен қаланған;

Темір жолы тартылған,

Сәулеті сұлу артылған,

Жер астында салынған

Салтанатты сарайға

Сақтайсың хауіп төнгенде,

Оларды жаудың оғынан

Қорғаған қамқор қолыңнан

Бейіліңді көрем де,

Шыйрай түсед дегем де.

Түн ұйқыңды төрт бөліп,

Бомба түсіп жарылса,

Жарылғаны құлаққа,

Алыстан кеп шалынса,

Ұран сап сені қорғауға,

Сапталған лек-лек ер түгіл

Аттанбай тұрмас «керең» де.

Жау тыңшысы түн кезіп,

Көктен отты сәулесін

Жіберсе ұрлап, соқыр да

Танып жаудың белгісін,

Оқпен бөгеп ұстайды

Москваға келгенде.

Қызыл тудың астында,

Кремльдің қасында,

Граниттен салынған,

Табытта жатқан — ұлы адам,

Денесі жансыз қалса да,

Мәңгі ұйқыда болса да,

Атылған мылтық дауысын

Естіп, жауға қарғысын

Жаудырып ойға бойлаған.

Тілсіз, үнсіз жатса да,

Жау зеңбірек атса да,

Бәрін шалған құлағы

Ел жанында ұраны, —

Халық қамын ойлаған,

Москваның ұлдары,

Білемін батыл қолдары,

Арыстандай айбатты,

Дұспанын жеңбей қоймаған,

Ұлы Сталин сенімді

Бастаған, бастайд елімді,

Москваны жауларға —

Бермей мәңгі қорғауға

Жай тасындай ойнаған! —

Белдескен талай майданда,

Дұшпанға ойран салғанда

Өшіріп жаудың қарасын,

Таптап патша палашын,

Москваның қарына

Көміп, терең жарына,

Боранға, қарлы дауылға

Қарамастан жауынға, —

Табанға салмай қоймаған!

Мұнан талай жыл бұрын

Ұранымен Лениннің,

Москвадан баулынған

Түлектері елімнің

Құртып талай жауларды,

Талқандап ед торлаған.

Халқына Ленин көп жылдан

Мойымай еңбек істеген;

Оянбастан көз жұмған,

Алайда туы халықтың

Қолынан мәңгі түспеген,

Сол Лениннің өмірлік

Табытының қасында,

Москваның басында,

Көзіндей боп дананың,

Жұлдызындай сананың, —•

Бір нұр ойнайд өшпеген!

Ертегідей ғажайып,

Күмістен тасы қаланып,

Ресейдің шебері

Төгілгендей өнері

Салған талай сарайды,

Төккендей нақыс кестеден.

Мерекелі күндерде,

Шығып тұлы мінбеге,

Москваның төрінде,

Сөйлеген талай Сталин.

Қатарынан орындап,

Үш бесжылдық планды,

Елді, жерді жайнатып

Салып ұлы ұранды.

Құлпыртып Отан өңірін

Құйып құрыш құралды.

Өмірмен бірге өрлеткен,

Кәріні, алуан ұланды!

Отанымның жүрегі,

Бізге мәлім Москва;

Жаңа ғасыр бастаған

Жиһанға нұр астана.

Суық күз қабақ түйсе де,

Москва сірә жылар ма?

Жау жабылып төнсе де,

Жандаспай ақыр тынар ма?

Москва, сені — ұлы адам

Қарулы қолмен қорғаған

Жауды талқан қыларға!

Қар жауып, мұз қатса да,

Боран борап жатса да,

Сені жауға бермейміз,

Мәңгі бақый Москва!

Түсімде емес, өңімде

Жау жандасып өлімге,

Қол салып біздің өмірге,

Ұмтылды саған Москва!

Хауіп-хатер төнгендей,

Қол ұшын халық бергендей,

Күн туды саған Москва!

Ұлы, қызын елімнің,

Асылын жас өрімнің —

Аттандырар ұлы күн

Шын туды саған Москва!

Қарсы тұрып жауларға!

Москваны қорғауға,

Ажал оғын боратып,

Ату үшін аңдарға,

Аянбаңдар, ер елім!

Гүрілдеп аққан Нева да

Сұсты Сибирь, Қырым да.

Москва үшін аямай

Беріп жатыр көмегін.

Риддер, Шымкент, Балхашым,

Беріп құрыш, қорғасын,

Мұнайын Эмба тастыра,

Көмірін тиеп бастыра,

Жіберуге көмекке,

Көрікті саған Москва.

Ұшан-қыйыр қырдағы,

Қазақстан ұлдары,

Полктарын бұрқантып,

Құрыш, болат құрсантып,

Өмір үшін, ел үшін,

Ұлы астана сен үшін

Аттанды күшін астыра.

Туғаннан маған еншілес,

Салқын, самал кең дала,

Aт белінде өскемін,

Ауылды шолып айнала.

Таң атып, саз бергенде

Таңнан атқа мінгенде

Тізгінді қағып жіберіп,

Үзеңгімді шіреніп,

Жортып белге шыққанда.

Айналамды таң қыла;

Шеруін тартып майданның,

Тұрғандаймын аңғара

Москваны қорғасып

Шығыңдар деп ұласып,

Аттан деп дабыл қағамын

— Қуатты қыз бен ұл бала!

Ұлан-қыйыр қазақтың

Аспанынан кейде мен

Есітемін бір үнді

Сыбырлаған желменен

«Аттан түсіп тынығып,

Кетер еді жырменен!» —

Деген үнді құлағым

Шалады жырлап бер деген!

Қадала қарап сонда мен

Батысты шола жіберем

Жанарымды сөнбеген.

Түн жұлдызы дірілдеп,

Сарқырап өзен, гүрілдеп,

Көзге түсед сол кезде

Ер қуаты өрлеген.

Сонда: иген оң жақтың

Адырнасын³* тартқандай,

Домбыраның қос шегін

Он саусағым қаққандай,

Жыр да кетед сорғалап,

Кеудемдегі кернеген,

Москваның сәні үшін,

Астананың жаны үшін,

Жүректен шыққан жырымды

Арнап, қызыл тілімді

Сайратам, құлаш сермеген!

1941.

АТТАН, БАТЫР ҰРПАҒЫМ

Екі он екі жыл өтті,

Жердің жүзін тебрентті;

Мұндай жылдар болмаған

Жаудырған жанға нәубетті.

Жер жүзіне еркіндік,

Сәулесін сеуіп көркемдік,

Октябрьдің шұғласы

Күркіреп күндей нұр төкті.

Жыйырма төрт жыл өмірдің,

Сәулетіне — көңілдің

Сезімін шертіп беремін,

Май айында быйылғы

Мұнан да өсіп мерейім,

Болып ед елім келбетті!

Жамбылдың да жүрегі

Өзгеше соғып, ойнақтап

Шығарған жырын өрнекті.

Жазғыдан өмір өзгерді,

Өзгергенін көз көрді,

Зеңбіректен оқ атып,

Оғын қардай боратып,

Жау қол салып өмірге,

Қырым мен шауып Карельге,

Денесіне елімнің,

Қанды сапты сапысын,

Жендетіне серметті.

Жау бізге атой салса да,

Оқ жаңбырдай жауса да,

Октябрьдің мейрамын,

Біз сұстана тойлаймыз,

Жаңғыртқандай жер, көкті,

Бұл соғыста қайратты,

Көрсетіп құрыш айбатты,

Тулап теңіз тасқандай,

Күшіміз жауды басқандай,

Күшейтеміз күн-түні

Майданды да, еңбекті!

Айтылған халық ішінде,

Аталы сөз есімде,

Әр жылға қазақ ат қойып

Қалдырған сөзін көрнекті.

Жылға кейбір мал атын,

Я болмаса — ақ атын,

Жылан жылы дейтұғын,

Кейбір жылды жыландай!

Ұлу деп те атайтын,

Кейбір жылды ылаңдай!

Бұл жыл быйыл қатты жыл,

Атақты майдан атты жыл,

Төбесінен фашистің,

Оқ жаудырып бар күшпен,

Дүбіріндей тұлпардың,

Бұл жыл жауды жұлқар күн,

Сорғалап ұшып қырандай!

Мұнан бұрын жыр айтқам,

Қаласына Лениннің,

Москва үшін жыр тапқам,

Жүрегі болған елімнің.

Домбырамды күндіз-түн,

Ыза кернеп шертіп мен,

Түн ұйқымды төрт бөліп,

Жата алмаймын оянбай!

Халқым үшін жырымды,

Шығармасам үнімді,

Тұрады мейрім қана алмай,

Қаһар төгіп дұшпанға,

Шапқан ата-бабамыз,

Жаудың темір құрсауын

Қырқуға амал табамыз!

Өрлетер бахыт сәулесін,

Өркенді бала, шағамыз!

Сталин, күнім өзіңді,

Көргендей күнде көзіңді,

Игі өмірдің сәулесін,

Ойлайтын жалғыз мен емес,

Жалғыз болар сен емес!

Алайда, халқын, айбарлы,

Жеңіс туы өзінде,

Өмір нұры көзінде,

Тағдырдың соққан сағатын,

Бақылап, тілін табатын

Өзіне ғана сәулетім,

Жарқырап күндей жанатын.

Сен дегенде бар халық,

Қырандай қағар қанатын!

КЕҢЕС ГВАРДЕЕЦТЕРІНЕ

Тіл ұшында бір сөз бар,

Жалындана жайнаған,

Құлаққа сол сөз тигенде,

Серпіліп бүкіл денеңде,

Қанық да қызып қайнаған;

Жарың да қызық сайраған

Сол сөз жетсе көкті өрлеп,

Жүрегіңді күш кернеп,

Жаның сергіп самғаған.

Сол асыл сөз — тоқсан күн, —

Төбесінен дұшпанның

Жай оғындай ойнаған!

Құрсанғандай күш-қуат,

«Гвардия» — деген ат

Беріліпті ерлерге

Қан майданда таймаған.

Атақты талай аттарда,—

Мұнан күшті ат бар ма?

Жауынгерлік жүрекке

Бұл аттан тәтті зат бар ма?

Ұлы даңқы бұл аттың

Жердің жүзін шарлаған.

Гвардия, — майданда

Ұлы Отанды сақтауда,

Ұлы сыйлық алғанда, —

Біздің жақын жараннан

Кімнің мейрі қанбаған!

Полктың күші құрыстап,

Қолына қызыл ту ұстап,

Тайғақ кешу, тар жолда,

Көрсетіп ерлік майданда,

Сыйлық алып, сапталып

Қуатты ер қаптай қаулаған.

Мұқалғанын жаулардың

Естіп, қанып аңғардым

Қазып жатыр жауға көр

Жеті қабат көк пен жер,

Тасыған су да арнадан.

Батырлар бел буына,

Шығыпты жеңіс шыңына.

Айбатты күшпен андаған,

Жаңбырдай оғын боратып,

Ерлерім жауды қыйратып,

Қан майданда қаруын

Дұшпанға сілтеп қандаған.

Майданнан келген қуаныш бар

Бар денемді билеген;

Шаттандым мен де шарықтап

Ер туғызған елменен.

Қару алып қолына,

Гвардия тобына,

Сегізінші жасақ боп,

Қосылып ерлік көрсеткен,

Немерем мен шөберем,

Өркендеп өрге өрлеген,

Батырларға ұласқан

Аттанарда қол қысқан;

Сөзімді кәрі Жамбылдың,

Есіңде шығар бар ұлдың

Ерлігін жырмен тербеген.

Қазақстан ұлдары,

Желбіреп қолда тулары,

Ақ алмастай жарқылдап

Жеңгенін жауды алқымдап

Көрдім тағы, көрген ем.

Жауынгерлік жүрекпен,

Майданда күшті білекпен,

Ажалды жеңген арменен,

Өмір берген нұрменен,

Жігерлен, жайна жігіттер,

Қарулы құлаш сермеген!

Денені құрыш шыйратып,

Фашист тобын қыйратып,

Жау жүрегін ұшыра,

Жаудың құтын қашыра

Бастырма қадам көлденең,

Сталин көсем бастаған

Ерлерім шыйрай бас қадам!

Гвардия ұласып,

Ұмтыла түс, жол ашық!

Қайнаған қан мен бойдағы

Күшіңді бұрқант кернеген!

ҚАЛЖЫҢ

Егіншінің атындай

Байлап арпа, сұлысын;

Мұнша бағып баптауды

Жақтырмайды тым ішім...

Қазылырақ тартқанға

Қысылыңқы тынысым.

Ақпан менен қаңтарда

Соғым шүйгін болсын деп,

Ырым eтіп күл сеуіп*⁴

Соямысың кім білсін!..

1942