автордың кітабын онлайн тегін оқу Керей
Керей деген сөздің неден шыққаны туралы шежіре жазушылар әр түрлі сөз айтады. Рашид-ад-дин, Әбілғазы хан һәм Нәжиб Ғасымбек «Керей деген - «қара» деген сөз. Бір ұйғырдың жеті баласы бәрі қара болған соң, оларды мағол тілінше «керейт» дейді, яғни қаралар дегені» дейді. Профессор Березин деген кісі «керей манжорияның қари деген халықтан шыққан шығар» дейді. Аристов «Саян тауының Темірқазық тұмсығындағы Уде өзенінің бір айрығы - Керей деген өзен атыменен болса керек» деп ойлайды. Мен басқа, «қаралар» деген сөзді дұрыс білемін.
Біздің орта жүздегі керейлер - сол керейт нәсілінен. Ашамайлы деген кісінің Сибаң, Қараби деген екі баласының нәсілі және Қарабидің бір қызын алып қолында тұрып қалған Абақ деген кісінің нәсілі; ол Абақтың түбі Сары үйсін, оның тұқымы он екі ру абақ керей атанып кетті. Сол Сары үйсін Абақтың он екі баласы - жантекей, жәдік, жастабан, шұбарайғыр, шеруші, ителі, итемген, молқы, меркіт, сарбас, қарақас, көнсадақ. Бұл көнсадақты Аристов Чимойын деп жазады, сол дұрыс болар.
Жер жүзіндегі түрік нәсілді жұрттың көбінің ішінде керей бар. Шыңғыс хан кезінде керей ханы Уаң хан деген еді, шын аты Тоғрул, елін Шыңғыс алып, өзі қашып жүргенде найман Сомажи, Танеке деген бектер ұстап, басын кесіп, найманның Тянханына алып барғанда, «кәрі кісіні өлтірмей-ақ тірі алып келсең нетті» деп, басына күміс қаптатып тағына қойды. Бұл орта жүздегі керейлер - керейттің бір ғана ашамайлының екі баласы Сибаң, Қараби дегеннің нәсілі һәм Қарабидің қызын алған сарыүйсін Абақтың нәсілі.
