Мартин Иден романының бас кейіпкері төмен таптан шыққан жас ер азамат. Ол бай әулеттің қызын кездейсоқ кездестіріп, оған алғаш қарағаннан-ақ ғашық болады. Бірақ ол қызға лайық емес екенін түсінеді. Сондықтан өзін-өзі дамытып, әлеуметтік жағдайын көтеруді мақсат тұтады. Қайтсемде Руфьті өзіме қаратамын деп өзіне серт береді. Жас азамат өзінің қаламының күшіне, жазушылық қасиетіне сенім артады. Ал Руфь дамуға ұмтылған Мартинге қуана қолқабыс көрсетеді. Алайда кейіпкеріміздің алдынан шығар шытырман оқиғалар толастар емес…
“Кітап оқып та дамуға болады екен” деген ойға келуге болады. Мансапқа жету жолы қызық, оқуға кеңес беремін. Мартиннің қателегінен сабақ алып, мәнді әрі сәнді өмір сүрейік.
Булығып, тұншыға бастады, қиналды. Бірақ сөніп бара жатқан санасы қиналу әлі өлім емес екенін аңғартқандай болды. Өлім қинамайды. Қиналу, жанталасу тіршілік белгісі, тіршілік азабы. Өмірдің бұл ең соңғы соққысы.
Бұл дүниеде сүйіспеншіліктен берік, онан тұрақты ешнәрсе жоқ, өзгенің бәрі өзгере береді. Тек ғашықтық қана айнымайды, егер ол аяғын аттаған сайын сүрінетін өлексе емес, нағыз сүйіспеншілік болса, айнымасқа керек.