Дайындаған: Елмұрат Ораз

 

«Шабыт» баспасы

Алматы, 2022

БАҚТИЯР ҚИССАСЫ

Сөйлесем, тілім, сенің дүлдүл шағың,

Бұйрықсыз кім алады кімнің бағын.

Жамағат, құлақ салып тыңдасаңдар,

Сөйлейін Бақтиярдың бір бұтағын.

Олар бір артық туған жан екен ғой,

Өкпесіне жазылған дана екен ғой.

Бақтиярдың әкесі, әй, жамағат,

Азатбақыт дейтұғын хан екен ғой.

Тұсында шықпапты адам жарлығынан,

10. Қатайса жұрт тітірер тарлығынан.

Кәпір де, мұсылман да тырп етпейді,

Қайтпаған қалың бақтың барлығынан.

Қатайса жұрты даяр тітірерге,

Айлықты үйде ауызбен бітірерге.

Әмірі сондай адам болса керек,

Залымды күші жетер жітірерге.

Жетті осындай дін тағылым сұрғанынан,

Залымды шорт бауыздап ұрғанынан.

Айына ділдә беріп күзеттірді,

20. Жүз азамат кетпепті қорғанынан.

Көп болысар көңілдің қаяуына,

Тіпті де жоқ залымды аяуына.

Мың кісі бір бұрышында сөйлеседі,

Қорғаны шалқар күндік жаяуына.

Інжуден қалатыпты керегесін,

Халқына жайды дінмен ережесін.

Бір түрлі асыл әкеп орнаттырды,

Алыстан болжаймын деп терезесін.

Болжады үйде отырып айлығынан,

30. Жетті қолы көңілдің жайлығынан.

Бек қиыннан қылынып жатқан жоқ па,

Мұның бәрі баяғы байлығынан.

Кетпепті ғұламалар тақ қасынан,

Кешке өріп тарайды екен бақшасынан.

Жұртқа жүзін көрсетіп, жарлық айтып,

Қырық күнде хан шығады қақпасынан.

Бар жұртқа түгел көзін салады екен,

Хан шықса-ақ екі-үш қоршап алады екен.

Қайбіріне жылқыдан қайыр беріп,

40. Мүсәпірлер қарық болып қалады екен.

Хайранын пақыр, төре қажет қылып,

Халқында болмас биттей мазақшылық.

Зынданын өзі барып аралайды,

Қайбіреуін он тұтқыннан азат қылып.

Осындай істейді екен орныменен,

Жан-жаққа жайылды аты сомыменен.

Әскерін халифадан кем етпейді,

Ыңғай дүлдүл мінгізген пормыменен.

Шаһардың қисабы жоқ, бәрі әскер,

50. Молдаға айтты: – Дін үйрет, бәрін басқар.

Жүруі мен тұруы бәрі сағым,

Дағыстанша** қайралған кәрі-жастар.

Патшаның залымдарға қатал басы,

Дін үшін сабақ оқып жатар жасы.

Сексен мешіт орнатқан қаласы бар,

Бәрінің бөлек-бөлек махалласы.

Оқуы балалардың өңшең араб,

Қызметке алар отызға келсең жарап.

Тозаң басып шаһары көрінбейді,

60. Әскерлер һәр қақпадан жүрсе тарап.

Осындай дәурен сүрген бұ басында,

Жамағат, мұны тыңдап ұғасың ба?

Айтуы қай патшадан бір кем емес,

Әскерін тексер[ер] ай, жұмасында.

Сенгенге қайыры мол саясының,

Жолы айлық шаһарының аясының.

Қызметкер бұйырылған олар тұрған,

Мінгені ыңғай тұлпар даяшының.

Ал сонда бір уәзір шықты жастан,

70. Оған да дәулет санап бітті бастан.

Іш пен тысы осы болды,– деп айтады,

Падишадан кейінгі хүкімі асқан.

Келеді жұрт алдына жапырылып,

Патшаға жолығады шақырылып.

Ханнан соңғы уәзірлер тітірейді,

Шаһардың іші-тысы сапырылып.

Кеңіді жылдан-жылға уәзір байып,

Пақырды о да күтті нәзір жайып.

Падишамен екеуі тым-ақ тату,

80 Іс қып тұр бойдарына әзір лайық.

Уәзірі бек малданды балаланып,

Қазынасын орнатып қалаланып.

Алыс пенен беріске көз жетпейді,

Тозған жоқ тән мен көңлі алаланып.

Уәзірде бір қыз туды тым-ақ сұлу,

Болмайды жүзін өлшеп жауап қылу.

Байқаса, падишаға дерт секілді,

Оңай екен бақ қайтса шын апшылу.

Ол қызға һәркім елші салсам дейді,

90. Болмаса бір сөйлесіп қалсам дейді.

Көргеннің көзі жылап, көңлі босап,

Әттең, осыны алсам дейді.

Сағымы шығар қыздың үйден жарып,

Ғашықтар тентіреген өңкей кәріп.

Ең аяғы қолына су құйсам да,

Қызметкер болсам деді-ау мүлдем барып.

Көрген жан сағымына болды ғ

...