автордың кітабын онлайн тегін оқу Фаренгейт бойынша 451 градус
Все права защищены. Данная электронная книга предназначена исключительно для частного использования в личных (некоммерческих) целях. Электронная книга, ее части, фрагменты и элементы, включая текст, изображения и иное, не подлежат копированию и любому другому использованию без разрешения правообладателя. В частности, запрещено такое использование, в результате которого электронная книга, ее часть, фрагмент или элемент станут доступными ограниченному или неопределенному кругу лиц, в том числе посредством сети интернет, независимо от того, будет предоставляться доступ за плату или безвозмездно.
Копирование, воспроизведение и иное использование электронной книги, ее частей, фрагментов и элементов, выходящее за пределы частного использования в личных (некоммерческих) целях, без согласия правообладателя является незаконным и влечет уголовную, административную и гражданскую ответственность.
Бірінші бөлім
САЛАМАНДРА ЖӘНЕ ОШАҚ ЖЫЛУЫ
Өртеу оны рахат сезімге бөлейді. Оттың уысына түскен заттың қарайып күйіп, балқып, еріп жоқ болатынын қызықтау оған соншалықты ұнайды. От құшқан заттың көз алдында күл болғанын сағаттап бақылауға бар. Қолына қысқан жез көсеуіші керосинмен уланып, отқа арбалған алып әбжылан сияқты. Бұл қимылын үдеткен сайын күретамырлары буырқанып сыртқа теуіп, самайын соққылап тұр. Қолы тұтану, жану, күл болып, жоқ болудың симфониясына басшылық жасаған дирижердің қолдары ма дерсің, қозғалған сайын от та өрши түседі.
451 саны бейнеленген шлем шақша басына шақ болып қона кеткен, қызғылт жалынға арбалған жанарында ібілістің ынтызарлығы ойнайды. Қазір оталдырғышты басып қалса болғаны, отқа оранған үй кешкі аспанды қызғылт-сары түске бояп, көкке ұшар еді. Ол жындыкөбелек-пәруаналардың ордасын кешіп кетіп бара жатты.
Дәл қазір ұштыққа қадалған тәтті маршмэллоу суфлесін отқа қақтап ермек еткісі келді. Үйдің кіреберіс алаңында кітаптарды парақтап жаққан отқа суфле еріту сүйікті ермегіне айналған. Кітап парақтарының қанат боп көкте қалықтап, отқа шарпылып, күлін жел қуып жоқ болғанын тамашалау жанының рахаты еді. Мұндайда Монтэгтің езуіне мысқыл күлкі үйірілетін.
Өрт сөндіру стансасына оралған Монтэг айнаға қарап, зәңгінің кейпіне енген сайқымазақ түрін көргісі келді. Қанша жуынса да бетінде отқа қақталған қабық бардай, қараңғыда да, ұйықтап жатып та сол жалын шарпыған қабықты жақсы сезінеді, кейде Монтэгке осы қабық өзімен бірге жасасып келе жатқандай көрінеді.
Жылтырауық қоңыздай түсі құбылған шлемін басынан алып, жылтыратып тазартты, отқа төзімді күртесін шешіп, іліп қойды. Душқа түсіп, салқындап, бір рахаттанып қалды. Енді, міне, екі қолы қалтасында, ысқырып қойып, өрт сөндіру стансасының жоғарғы қабатымен жүріп келеді. Солай келе жатып қара түнекке қойып кетті. Басымен құлауға шақ қалып, абырой болғанда, соңғы сәтте қолын қалтасынан шығарып, алтын түстес жіңішке бағаннан шап беріп ұстап үлгерді. Етпетінен түсе жаздаған, алайда бойын тіктеп, өкшесі төменгі қабаттың еденіне сәл жетпей тоқтады.
Стансадан шығып, түнгі көшемен жүріп отырып, метроға жетіп, жерасты туннелінің жақсылап майланған тұрбасы бойымен зулайтын дыбыссыз пневматикалық пойызға отырды. Кейін эскалатормен жоғары шығып, қаннен-қаперсіз бұрылысқа қарай аяңдады.
Бұрылысқа жетпей тұрып, жүрісін бәсеңдетті, күтпеген жерден жел тұрып, әлдекім оның атын атап шақырғандай болды. Монтэг мұндай жағдайды алғаш рет бастан кешіп тұрған жоқ, соңғы күндері үйіне дейін апаратын тротуар бұрылысындағы жарыққа жете бергенде дәл осы жұмбақ күйге тап болып жүр. Әлдекім жаңа ғана осы жермен жүріп өтіп, мұны алдынан тосып тұрғандай, сол бейтаныс жан Монтэгпен кездесу үшін мылқау көлеңкемен келісімге келіп, орындарын алмастырған сияқты. Нәзік әтір иісі танауын қытықтады, нақ осы жерде денесі қандай да бір жылылықпен жанасқандай, көзге көрінбейтін әлдекім бір сәтке болса да өзінің жүрген жолын бес-алты градусқа жылытып жібергендей. Нендей жағдайдың орын алғанын ақылмен түсіну еш мүмкін емес еді. Бұрылыстан өте бергенде әдеттегідей бос тротуардың ақ плиталарын ғана көретін. Ана жолы ғана әлдекімнің көлеңкесіндей боп көрінген бір бейне үй алдындағы көгалды бойлап жылыстап кете барды. Бұл дауыстап та, анықтап қарап та үлгермеді. Дәл бүгін ол бұрылысқа жетпей жүрісін баяулатты, тіпті тоқтап, аз-кем кідірді де. Ойша өзі бұрылыстан өтіп, құлағы әлдекімнің бәсең сыбырын қағып қалғандай болды. Біреу дем алғандай ма, қалай, әлде жай ғана мұны тосып тұрған әлдекімнің ықпалынан түзілген ауа қысымы ма? Монтэг бұрылыстан өтті. Жел айдаған күзгі жапырақ ай жарығы төгілген тротуар бойымен жөңкіліп барады. Сырт қараған адамға алдағы бойжеткен еш қимылсыз, сол жел қуған жапырақпен бірге аяқжолдың үстінде қалқып бара жатқандай көрінеді. Бойжеткен басын әнтек төмен түсіріп, туфлиінің тұмсығымен аяғына киліккен жапырақтарды кесіп өткеніне қарады. Сүттей аппақ, нәзік, жұқалтаң өңінен жан-жағына асқан ынтызарлықпен, қызығушылықпен көз салғаны байқалады. Бейкүнә көзқарас. Айналасына ынтығып, тінте қарағаны сонша, оның назарынан титтей зат, болмашы ишарат та тыс қалмайтындай. Ақ көйлегі де бірдеңе айту үшін белгі беріп, сыбырлағандай болды. Монтэг оның адымдаған аяғымен бірге қолының қимылын да естіген секілді. Тіпті ешкім аңдамайтын дыбысты да анық еститіндей көрінді. Артқа бұрылып қараған қыздың қолсозым жерде қаққан қазықтай боп тұрған ер адамды көргендегі бойын билеген дірілді де анық сезгендей. Айналадағы терек басынан жағымды дыбыс — тамшы тырсылы естілді. Жаңбыр дыбысын естіп, кілт тоқтаған бойжеткен кері бұрылды. Монтэгті көргенде танадай жарқыраған көздерімен мұқият бажайлай қарады, бейне бір бұл оған бірдеңе деп тіл қатқандай көрінді. Монтэг онымен жай ғана амандасқан еді. Қыз ләм-мим деместен күртесінің саламандра мен феникс3 бейнеленген жеңінен көз алмай тұр.
— Сіз біздің жаңадан көшіп келген көршіміз болдыңыз ғой? — деп сұрады Монтэг.
— Ал сіз, шамасы, өрт сөндіруші боларсыз? — деп бойжеткен Монтэгтің кәсіби эмблемасынан жанарын тайдырып, үнсіз қалды.
— Біртүрлі қылып айттыңыз ғой…
— Иә, мен оны айтқызбай-ақ шамалауым керек еді, — деді бойжеткен жаймен ғана.
— Керосин иісінен байқап тұрсыз ба? Әйелім де осы иіске ұдайы шағымданады. Иісі қанша жуынсаң да кетпейді, — деп күлді Монтэг.
— Иә, кетпейтін иіс қой, — деді қыз жақтырмаған үнмен.
Монтэг бойжеткеннің мұны он айналып, еш жеріне қол тигізбестен қалта-қонышына дейін түгел тінтіп жатқанын сезді.
— Керосин мен үшін иіссу сияқты, — деді үнсіздікті бұзып.
— Шынымен де, солай ма?
— Иә, шынымен солай. Онда тұрған не бар?
Бойжеткен ойланып барып:
— Білмеймін, — деді де, үйлерге қарай бұрылды. — Сізбен бірге баруға бола ма? Менің есімім Кларисса Макклеллан.
— Жақсы, таныс болайық, ал мен — Гай Монтэг. Менімен бірге жүріңіз. Біраз уақыт болып қалды. Кеш батқанда жападан-жалғыз жүргеніңіз қалай? Сұрасам бола ма? Бұл жерде не істеп жүрсіз? Жасыңыз нешеде?
Олар түнгі қоңыр салқын ауамен тыныстап, ай жарығымен күмістей жарқыраған көпір бойымен қатарласа жүрді. Жаңа піскен өрік пен қойбүлдіргеннің хош иісі ауаны кернеп тұрғандай, айналаны барлай қараған Монтэг мұның еш мүмкін еместігін түсінді, өйткені жылдың соңы еді. Ал мұндай мезгілде қайдағы жеміс иісі?
Қасында қыздан басқа тірі жан жоқ. Қыздың ай нұрымен қардай аппақ көрінген жүзіне қарап, өзі қойған сауалға не деп жауап бермек боп ойланып келе жатқанын аңғарды.
— Ммм, менің жасым он жетіде… және есімнен адасқанмын, — деп сөзін бастады Кларисса. — Немере ағам бұл екі жауаптың өзара байланысты екенін айтып, біреу-міреу жасыңды сұраса, «жасым он жетіде және өзім есімнен адасқанмын деп жауап бер» дейтін. Түнде серуендеген жақсы емес пе? Айналама қарап, әр алуан иіспен тыныстағанды ұнатамын. Рауандап атқан таңды көру үшін кейде осылай таң атқанша серуендеймін.
Екеуі біршама уақыт бір-біріне ләм-мим демей үнсіз жүрді.
— Мен сізден мүлде қорықпаймын, — деді қыз ойлана тіл қатып.
— Неге менен қорқуыңыз керек екен? — деп таңғалды Монтэг.
— Көбі қорқады ғой. Айтпағым олай емес, сізден емес, жалпы өрт сөндірушілерден қорқады дегім келген. Ал сіз қарапайым адамсыз.
Қыздың мөлдір жанарынан бұл өзінің бейнесін анық көрді, тіпті ауыз айналасындағы қатпарларына дейін айқын көрініп тұр. Қыздың қос жанары құдды бір мұның бейнесін мәңгіге таспалап алатын күлгін кәріптас іспетті. Ал ажары айналасына сәуле шашқан нәзік ақшыл кристалл секілді. Ол сәуленің көз қарықтырған электр сәулесіне еш қатысы жоқ, немен салыстырса болады? Монтэг бойжеткеннің жүзінен тараған арай жанға жайлы балауыз шамының жарығына ұқсайды деп пайымдады. Әлі есінде, бала күнінде үйдегі жарық сөніп қалғанда анасы балауыз шамның қалдығын тұтатқан. Сол кезде айналасы әп-сәтте өзгеріп сала берген-ді, бөлме іші орасан кеңістігін жоғалтып, ұядай боп жинақы көрінді. Жанға жайлы сол сәтте Монтэг электр жарығы әзір жанбаса екен деп тілеген еді.
Кларисса Макклеллан кенет үнсіздікті бұзып:
— Сізге сұрақ қойсам бола ма? Өрт сөндіруші болып көптен бері істейсіз бе? — деді.
— Жиырма жасымнан бері осы қызметтемін. Оған да, міне, он жыл өтіпті.
— Өзіңіз өртейтін кітаптарды оқып көрдіңіз бе?
— Оған заңмен тыйым салынған ғой, — деді күліп.
— Ә, иә, солай екен ғой.
— Біздің жұмысымыздың өзіндік ерекшелігі бар. Дүйсенбіде — Эдгар По, сейсенбіде — Войнич, ал бейсенбіде Честертонның кітаптарын күлге айналғанша өртейсің, сосын сол күлдің өзін де жоқ қылғанша өртейміз. Кәсіби ұранымыз сол.
Екеуі біраз жүргеннен кейін бойжеткен:
— Бір кездері өрт сөндірушілер от қоюдың орнына өрт сөндірді дейді ғой. Сол рас па? — деп сұрады.
— Жоқ. Үйлер өртке төзімді болды. Маған сеніңіз.
— Қызық екен. Жазатайым оқыс жағдай болып, үйлерді от алғанда жалынды ауыздықтау үшін өрт сөндірушілерді шақырыпты деп естіп едім.
Ол күліп еді, қыз оған жалт қарап:
— Неге күлесіз? — сұрады.
— Білмеймін, — деп тағы да күлді. Бұл жолы күлкісін тез тыя қойды. — Ал күлсем не қылады екен? — деп сұрады.
— Мен күлкілі ештеңе айтпасам да, күле бересіз ғой. Менің барлық сұрағыма да еш ойланбастан жауап бересіз.
— Сіз, шынымен де, біртүрлі екенсіз? — деді Монтэг сәл кідіріп. — Әңгімелесушіңізге деген ешқандай құрметіңіз жоқ екен!
— Мен сізді ренжіткім келмеді. Бар кілтипан — менің адамдарды зерттеп қарағанды аса қатты ұнататынымда.
Монтэг көмірдей қара күртесінің жеңіндегі кестеленіп тігілген 4, 5 және 1 санын саусағымен түрткілеп:
— Бұлар сізге ештеңе айтпай ма?
— Айтады, әрине, — деп бойжеткен жүрісін үдете түсті. — Сіз бульварларда өтетін реактивті автомобильдер жарысын тамашалап көрдіңіз бе?
— Әңгімеден қашқаныңыз ба?
— Маған кейде көлік жүргізушілері шөп пен гүл сияқты дүниелердің байыбына барып түсінбейтіндей көрінеді, өйткені олар ешқашан да баяу жүрмейді. Әлдебір көлік жүргізушісіне жасыл дақты көрсетсеңіз, оны шөп дері анық, ал қызыл дақты раушан көшеті дейтін болар. Ақтың бәрі олар үшін — үй, ал қоңыр түс сиыр екені даусыз. Менің ағайым бірде жылдамдығы жоғары шосседен баяу жүріспен өтпекші болып, сағатына қырық мильден асырмаған еді, оны сол бойда тұтқындап, екі тәулікке қамап тастады. Күлкілі емес пе? Бірақ күлетін жағдай емес.
— Сіз тым көп ойланады екенсіз, — деді Монтэг.
— Мен қонақ бөлмедегі телеқабырғаны өте сирек көремін, автожарыстарға, ойын-сауық парктеріне мүлде бармаймын десем де болады. Содан болар, ойлануға, қиялдауға уақытым көп. Қаланың сыртындағы жолдың жиегіне орнатылған екі жүз футтық жарнама қалқанын көрдіңіз бе? Бір кездері сол қалқанның ұзындығы жиырма фут қана болғанын білесіз бе? Көліктер жоғары жылдамдықпен жүргендіктен, қалқанды үлкейтуге тура келіпті.
— Жоқ, мұны білмеппін, — деп Монтэг қарқылдап күлді. — Кәнеки, сіз білмейтін нәрсені менің білетініме бәстесіп көрейік! Мысалы, таңертеңгілік шөпте шық болады…
Кенет Монтэг бұл құбылысты немесе оған қатысты басқа деректі дәл қазір есіне түсіре алмайтынын ұғып, шамданып қалды.
— Ал егер жоғары қарасақ, айдан адамның бейнесін көруге болады, — деп Кларисса аспанға қарады.
Монтэг көптен көкке қарамаған еді. Қалған жолды екеуі үнсіз жүріп өтті. Қыз ойланып, Монтэг қызға жаратпай қарап, тістеніп, зорға қозғалып келеді. Олар қыздың үйіне жақындаған кезде, оның үйі самаладай жарқырап тұр екен.
Өмірінде шамды бұлай көп жаққан үйді көрмеген Монтэг:
— Мұнда бірдеңе боп жатыр ма? — деп сұрады.
— Жоқ, ерекше ештеңе жоқ. Жай әншейін әке-шешем немере ағаммен әңгіме-дүкен құрып отырған болар. Қазір жаяу жүретіндер де сирек кездесетін болды ғой. Айтпақшы, менің немере ағам түрмеге екінші рет қамалды ғой. Сізге бұл туралы айтып па едім? Ол жаяу жүргені үшін айыпталған. Біз сондай қызық жандармыз!
— Сіздер сонда не туралы әңгімелесесіздер?
Қыз жауап қатпады, жай ғана күлді де:
— Қайырлы түн! — деп қоштасып, үйіне қарай беттеді. Кенет ойына бірдеңе түсіп кеткендей кері бұрылып, Монтэгке қайта келіп, оның бетіне барлай қарап: — Сіз бақыттысыз ба? — деп сұрады.
— Не? Не дедіңіз? — деді Монтэг саңқ етіп. Бірақ бойжеткен мұның жауабын күтпестен, үйіне қарай жүгіре жөнелді. Сыртқы қақпаның есігі баяу жабылды.
— Мен өзі бақыттымын ба? Сұрағының түрін! — деп Монтэг күлкісін тыя қойды.
Сыртқы есігінің саусақ бедеріне саусағын қойып, қожайынның келгенінен белгі беріп еді, есік ашылды. «Әрине, бақыттымын. Басқалай бола ма? — деп сұрады тілсіз қабырғадан. — Демек, ол қыз мені бақытсыз деп ойлаған боп тұр-ау!».
Кіреберістегі желдету торына қарады. Сол сәтте Монтэгтің есіне ол жерге не жасырғаны түсті. Дәл қазір жасырған заты бұған кірпік қақпастан қарап тұрғандай көрінді. Монтэг көзін тайдырып әкетті.
Бұл бір бейуақтағы тосын кездесу болды ғой. Бір жыл бұрын паркте, онда да күндіз бір қарияға кездесіп қалып, күтпеген жерден әңгімесі жарасып кеткені болмаса, өмірінде мұндай жайт кезікпеген еді. Монтэг басын шайқап, бөлменің жалаңаш қабырғасына қарады. Қабырғада бойжеткеннің бет әлпеті пайда болды, мұның ойында әдемі бейнесі жатталса, мұнда одан да керемет бейнесі көрініп тұр. Кішкентай сағаттың түнгі қараңғылықта бөлмеден әлсіз жылтырап көрінетін, минут-секундына дейін асқан дәлдікпен көрсететін циферблатындай жұқалтаң. Әлсіз жылтырап көрінетін циферблат қазір қара түнек орнап, түн түссе де, түн артынан жарқыратып күн шығарын көрсетіп тұратын.
— Сонымен, не болды? — деді Монтэг кей-кейде бұған бағынбай, мұның еркіне, әдеті мен ақыл-пайымына қарама-қайшы әлденелер туралы сөз таластыратын өзінің ішкі меніне, түпсанадағы есуасқа қарата. Қайтадан қабырғаға қарады. Ойланып кеткені соншалық, бойжеткеннің бет-жүзі айнаны еске түсірді. Мүмкін емес! Өзіңді осылайша ішкі дүниеңмен қайта қауыштыратын адамды көп деп білесің бе? Жалпы адамдар ұқсас… — дей келе, дөп келер теңеу таба алмай бөгеліп қалды, іле-шала ол теңеуді өзінің кәсібінен тапты. — Кейбіреулер әлдекім кеп сөндірмейінше, жалындап жанатын алау секілді. Біреудің жанарынан өзіңнің шынайы бейнеңді көру, өзгеге беймәлім ішкі ойыңды оқу өте сирек кездеседі. Бұл бойжеткеннің адам жанын баурап алатын қандай сиқыры бар екен? Ол бұған қуыршақ театрының сахнаға арбалған көрермені сияқты кірпік қаққанына, қолын сермегеніне, тіпті саусағын қозғағанына дейін қалт жібермей қарап еді-ау.
Екеуі қанша уақыт бірге жүрді? Үш минут, жоқ әлде бес минут па? Бірақ сол сәт ғасырдан да ұзақ боп көрінді. Қысқа мерзімді серуеннің өзінде ол бойжеткен асқақ кейіпте көрініп, талдырмаш бейнесінің көлеңкесіне дейін қабырғаға алып боп түспеп пе еді? Монтэг көзін уқаласа, қыз да көзін жыпылықтататынын сезді. Егер мұның бет бұлшық еттері біртіндеп керіле бастағанда, қыз да есіней бастайтын. Біздің кездесуіміз туралы жақсылап ойлап қарасақ, түннің бір уағы болғанына қарамастан, ол мені сол жерде әдейілеп күтті емес пе?
Монтэг жатын бөлменің есігін ашты, ішке ай жарығы түскенде, кесененің жылусыз суық мәрмәр залына тап болғандай сезінді. Бөлме іші тас қараңғы: сырттан түскен иненің көзіндей де жарық жоқ, терезенің барлығына жабын ұсталған, үлкен шулы қаланың тырс еткен бір дыбысы естілмейтіндей қабірдің меңіреу тыныштығы орнаған. Бірақ жатын бөлме қаңырап бос тұрған жоқ. Монтэг құлағын тосып, тың-тыңдады. Әлсіз ғана маса мен жабайы араның ызыңы естіледі. Ызың айтарлықтай анық, әуезді естілгені соншалық, ол әуендей қабылдады. Езуіндегі күлкінің де жоғалғанын байқады, күлкі мұның бетінен майлы қабықтай жылыстап, ұзақ уақыт жанып, қисайып, балқып барып сөнген балауыздың тамшысындай ағып, жоқ болыпты. Көзге түрткісіз қараңғылық.
«Жоқ, — деді ол өз-өзіне. — Мен бақытты емеспін. Бақытсызбын». Ақиқаты осы, оны мойындауға мәжбүр. Бақытты болуға тырысты, бақытты адамның бетпердесін киіп жүр еді, әлгі бойжеткен оны жұлып алып, көгалдың бойымен үйіне қаша жөнелді. Енді оның үйінің есігін қағып, сол бетпердені сұрау еш мүмкін емес. Жарық жақпай-ақ, бөлме ішін елестетіп көруге тырысты.
Жамылғысын жамылмастан кереуетке сұлаған әйелі денесі мұздап, қабірінен шығарып тастаған өліктей боп жатыр, жоғарыға қадала қараған көзін көрінбейтін болат сыммен төбеге байлап қойған сияқты. Құлағында оймақтай құлаққап бар. Радиоқабылдағыштың — электронды дыбыс мұхитының толқындары — алуан музыка, түрлі әңгімелер оның сергек санасын жағалау ғып соғып, кері айналып, қайта соғып жататын. Әр түн сайын дыбыс толқындары Милдредті мұхиттың ағысы қалың ортасына әлдилеп тербетуге әкеткісі кеп жанталасатын. Соңғы екі жылда Милдред бірде-бір түнді радиоқабылдағыш тыңдамай өткізген емес.
Бөлме іші салқын болса да, Монтэг тыныстай алмай, тұншығатындай сезінді. Бірақ терезе жабынын түріп, үлкен терезелерді ашуға асықпады, жатын бөлмеге жарық түскенін қаламады. Бірер сағаттан соң тұншығып өлетінін білетін адамдай көндіккен кейіппен сипалап жүріп жатын орнына қарай беттеді. Еденде жатқан әлденеге аяғы шалынып, құлайтынын алдын ала анық білді. Бұл сезім бұрылысқа жетпей тұрып, алдынан әлдебір бойжеткен күтіп тұратынын пайымдаған сезімдей бұған жақсы таныс. Оның аяқ қозғалысынан туындаған ауа тербелісі жолында кедергі боп жатқан затпен шағылысып, белгі беретін. Аяғы шалынған затты бір тепті, әлгі зат шаңқ етіп, беймәлім жаққа қарай ұшып кетті. Монтэг бойын тіктеп, қыбыр етпестен қараңғы бөлмеде кереуетте жатқан әйелінің тыныстағанына құлақ түріп, тың-тыңдап біраз тұрды. Дем алысының әлсіздігі соншама, қауқары титтей парақ, біртұтам қауырсын мен жұп-жұқа шаштың бір талын ғана үп еткізер еді. Ол әлі де бөлмеге көше жарығының енгенін қаламады. Күміс түсті оттұтатқышын алып, бедерлеп салынған саламандраны сипалап тұрып, шырт еткізіп жағып қалды…
Ол түсірген жарыққа қос бірдей көкшіл тас ілікті — мөлдір бұлақ түбіндегі қос бірдей солғын көкшіл тас сырт дүниеден мүлдем бейхабар.
— Милдред! Оның беті қар басқан арал сияқты сазарып кеткен, жаңбыр жауып өтсе де, зілмауыр бұлт төнсе де, ол ештеңені сезбес еді. Өлі тыныштық, құлағын тарс бітеп тұрған құлаққаптан шыққан ыңыл ғана, өлеусіреген жанары, әлсіз ғана тыныс алғаны байқалады.
Монтэгтің аяғына шалынған зат кереуеттің бір шетінен әлсіз ғана жылтырайды. Бүгін таңертең ұйықтатын дәрінің кішігірім хрусталь құтыда отыз капсуласы бар еді, қазір қақпақсыз бос жатыр.
Күтпеген жерден құдды бір алып қол ұзыннан шуақ кенепті дар еткізіп тігісінен айырып түскендей гүрсіл естіліп, үйдің шатыры бір сілкініп барып, орнына қайта қонғандай болды. Монтэг те екіге жарылғандай, кеуде тұсынан қадалған әлдебір балта жоғарыдан төменге қарай дәлдеп тұрып екіге бөліп тастағандай сезінді.
Әуеде реактивті бомбалаушылар бірінен соң бірі әрлі-берлі жүйткіп жүр. Санында есеп жоқ: алты, тоғыз, он екі, тағы біреу, екіншісі, үшіншісі. Монтэг айқайлап еді, бірақ дауысы ішке жұтылып шықпады. Үй теңселіп кетті. Алақанымен қалқалап жаққан оты да сөніп қалды. Көкшіл тастар да көзден ғайып болды, ұшақтар да жоғалып тынды. Қолы өздігінен телефонға ұмтылғандай, телефон тұтқасына тосқан аузы да мұның еркінен тыс: «Шұғыл… Жедел жәрдем!» — деп жанұшырып жатқанын сезді. Бұл үрейге толы сыбыр еді.
Оған көкті тіліп өткен ұшақтардың дауылынан кейін жұлдыз біткен тозаңға айналып, күні ертең жерге ел көрмеген қар боп қонардай көрінді. Қараңғыда телефон жанында өзімен-өзі күбірлеп тұрған мұны осы бір ақымақ ой билеп алған.
Олар өздерімен бірге аппараттарын — машина құрылғысын да әкеліпті. Шындығында, мұндай машина екеу еді, оның бірі шыңырау құдықтың тереңіне ентелеген қара әбжылан сияқты сұйықтық сарқындысын, басқа да «құпияларды» білмекке асқазан жолын бойлап кетті. Жасыл түсті қоймалжыңды жұтып, қайтадан сыртқа қарай беттеді. Бір сүңгігенде оның ішіндегі бар қапа, наланы ала шықты ма? Жылдар бойы ағзаға қордаланған уды сіміріп алып шықты ма? Машина қоймалжыңды біртіндеп жұтып жатыр, анда-санда қақалып, бір бұрқылдап алады да, одан да тереңге бойлайды. Түтік ұшында көз бар. Өз ісін жеткілікті меңгерген оператор арнайы оптикалық шлем киіп, запыранына дейін айдап шығарған науқастың асқазан жолын түкпір-түкпіріне дейін тінтіп қарай алады. Әлгі көз нені көрді екен? Ол туралы оператор жарытып ештеңе айта алмады. Сосын бұл да қарады, алайда көзі айтарлықтай ештеңені байқамады. Операцияның бәрі ауладағы қазылған ордың жанында жасалды. Кереуетте жатқан әйел кездейсоқ табыла кеткен мәрмәр тастай суық еді. Енді не тұрыс? Түтікті тереңдете салыңдар, ішкі дүниедегі мағынасыздықты, үмітсіздікті сыртқа суырып алыңдар, иә, әрине, әлгі түтік-жыланның тобыққа дейін түсіп кеткен рухты көтеретін қауқары болса ғой. Оператор бір бұрышта темекі тартып, дамылдап тұр. Екінші машина іске кірісіпті. Оны қызғылт-қоңыр комбинезон киген, өз ісіне мығым екінші бір оператор басқарып тұр. Бұл машина ағзадан бұрынғы қанды айдап шығып, жаңа қан мен қан сарысуын алмастырумен айналысады екен.
— Қанды бірден екі түрлі тәсілмен тазарту керек. Егер қанды тазартпаса, асқазанмен айналысу еш нәтиже бермейді. Уды қанда қалдырсаңыз, ол бір балғашық тәрізді басты ұрады да тұрады, ұрады да тұрады, бұған ми байғұс шыдас бермейді, миың әп-сәтте жұмысын тоқтатады, — деді ес-түссіз жатқан әйелдің бас жағында тұрған оператор.
— Тоқтат! — деп айқайлады Монтэг.
— Әне, бұлар осылай екі ауыз сөз де айтқызбайды, — деп жауап қатты оператор.
— Жұмысыңызды аяқтадыңыз ба? — деп сұрады Монтэг.
Олар машинаның вентильдерін мұқияттап жапты.
— Аяқтадық.
Монтэгтің ашу-ызасын олар шыбын шаққан ғұрлы көрмеді. Екеуі дем алып, темекілерін шекті, темекінің түтіні мұрындарына кіріп, көздерін ашытса да, еш шіміркенген жоқ.
— Сізден елу доллар.
— Ақшадан бұрын науқастың жайын айтсаңызшы. Жағдайы оңала ма, жоқ па?
— Әрине, оңалады. Оның ішіндегі запыранның бәрі мына шабаданда. Жұбайыңыздың өміріне ешқандай қауіп төніп тұрған жоқ. Жаңа айттым ғой: ескісін алып, жаңасын құйып, жаңартамыз.
— Сіздер дәрігер емессіздер ғой. Неге жедел жәрдемнің дәрігерін жібермеді?
— Сайтан алсын! Бізге бір түнде дәл осындай оқиға бойынша тоғыз-он шақырту түседі. Бірнеше жылдан бері осы. Тіпті арнайы машина да жасақтап алдық. Әрине, жасақталған машинаның бір жаңалығы — оптикалық линза болар, қалғаны бұрынғысымен тұр. Дәрігердің не керегі бар? Ең бастысы, екі шебер керек, айналдырған жарты сағатта дабыл қаққан жағдайыңыз шешімін табады. Жақсы, біз кеттік, асығыспыз. Құлаққапқа тағы біреуден шақырту түсіп жатыр. Сіздің үйден он квартал кейінгі мекенжайда әлдекім ұйықтатын дәрінің бір құтысын ішіп алыпты. Бірдеңе үйлеспей жатса, қайтара қоңырау шаларсыз. Жұбайыңыз жақсылап демалсын. Біз оған қоздыратын дәрі салдық. Әбден қарны ашып, ашығып оянатынын да естен шығармаңыз, — деді операторлардың бірі.
Езуіне темекі қыстырған, көздері айналасына у бүркитін африкалық улы жыланның көзіне ұқсайтын екі ер адам әлгі машиналары мен құбыршекті жинап, сұйық меланхолия, сондай-ақ аты беймәлім жабысқақ қою шырыш бар шабадандарын алып шығып кетті. Монтэг әрең дегенде орындыққа отырып, кереуетте жатқан әйеліне қарады. Оның көзі жұмулы, бет әлпеті бірқалыпты екен. Монтэг қолын созып, әйелінің мұрнына тосып еді, жылылықты сезді.
— Милдред, — деді ақырын ғана.
«Біз көппіз, — деп ойлады ол. — Біз миллиардпыз, ал бұл тым көп. Ешкім ештеңе білмейді. Мүлдем бейтаныс біреулер кеп саған күш көрсетеді, біреулер кеп жүрегіңді кескілейді, тағы біреулері кеп қаныңды алады. О, Құдайым-ай, бұл адамдар кім еді? Өмірімде бұрын-соңды көрмеп едім ғой».
Жарты сағат өтті. Әйелдің қантамырындағы жаңа қан оны өмірге қайта әкелгендей мүлдем басқа адам жасап шығарады. Екі беті алаулап, ерні алқызыл боп, реңі кіреді. Бұл өзгерістің бәрін әлдекімнің қаны жасады. Егер әлдекімнің тәнін, әлдекімнің миы мен жадысын әкелгенде ғой… Немесе әйелінің жанын химиялық тазалау орталығына алып кетіп, барлық қалтарысын булап, шайып, керекті мәліметті қайта енгізіп, ертеңгі күні қайтадан әкеп, кері орнатып кетсе ше? Егер…
Монтэг орнынан тұрып, пердені түріп, терезені айқара ашып тастады, жатын бөлме түнгі ауамен тыныстап сала берді. Түнгі сағат екі. Шынымен де, манағының бәрі — көшеде Кларисса Макклелланмен кездесу, сосын үйге келу, мына қараңғы бөлме, аяғына шалынған кішкентай хрусталь құты бір-ақ сағат бұрын болды ма? Бар болғаны бір сағат, бірақ сол аз уақытта дүние астан-кестен боп үлгеріп, түссіз, дәмсіз, иіссіз боп жаңа сипатта түзеліп қапты…
Ай нұрына шомылған көгалдың арғы жағындағы Клариссаның үйінен көңілді күлкі естілді. Клариссаның үйі, оның әке-шешесі, немере ағасы — шынайы да риясыз күле алатын адамдар. Олардың күлкісінің еш жалғандығы жоқ. Ол күлкі уақыттың тым жай болғанына қарамастан самаладай жап-жарық боп тұрған үйден жетіп жатты. Айналасындағы үйлер бұл уақытта меңіреу тыныштық пен қараңғылық құшағында мүлгіп тұр. Монтэг адамдардың сөйлегенін, әңгімелескенін, бір-біріне әлденені бергенін, тоқыма тоқығанын, шатысып кетіп тарқатқанын, қайта тоқығанын естіді.
Монтэг үлкен терезеден сыртқа шығып, көгалды кесіп өтті, өз әрекетінің дұрыс-бұрыстығына да есеп беріп жатпады. Дауыс шығып жатқан үйдің қалқасына кеп тоқтады, есігін қағып: «Менің ішке кіруіме рұқсат беріңізші. Мен ештеңе демеймін, тек әңгімелеріңізді тыңдасам болды» дегісі келді. Бірақ еш әрекет жасамастан, қаққан қазықтай боп тұрып қалды, оның бет әлпеті суық тартып, сазарған бетпердесін киіп те үлгерді. Әлдебір ер адамның (бұл, бәлкім, немере ағасының дауысы) бірқалыпты салмақты үнмен: «Қысқасы, біз бір мәрте ғана қолданылатын сулықтар ғасырында өмір сүріп жатырмыз. Мұрныңды сіңбіріп, жұмарлап-жұмарлап унитазға ағыза саласың, қажет болса екіншісін алып, сіңбіріп, умаждап, оны да унитазға тастап, ағызып жібересің. Онымен шектелмей, қажет қылсаң, құйрығыңды да сүрте салуыңа болады.
