автордың кітабын онлайн тегін оқу  Өзіңмен күрес, жетістікке жет

Халит Ертұғрыл

Жетістікке ұмтылған жан, бір сәт назар сал!

Сізді жетістікке қарай бағыттауға рұқсат етіңіз. Қолыңыздағы кітапта баяндалған шынайы оқиғалар – мақсатқа жету жолдағы сансыз соқпақтар мен белестердің жарқын көрінісі. Сондықтан да кітапты мақсаты айқын адам оқитын болса, бей-жай қалмасы анық.

Бұл кітап:

• Бар жауапкершілікті өз мойнына алып өмір сүргісі келетіндерге;

• Алдында маңызды сынақтың тосып тұрғанын білетін әрі сол сыннан сүрінбей өтсем дейтіндерге;

• Қызмет бабында немесе күнделікті өмірде кездесетін кедергілер мен қиындықтарды оңай жолмен шешуге тырысатындарға;

• Сәтсіздікке ұшырап қаламын ба деген қорқынышты жеңіп, ол сезімді тіпті пайдасына асырып жібергісі келетіндерге;

• Күн сайын тұрақты түрде дамып, кемелділікке ұмтылатындарға;

• Арман қуып, мақсатына жетіп, соңынан әдемі із қалдырғысы келетіндерге таптырмас құнды құрал болмақ.

Кітапты оқыған адам алдына қойған мақсатына жету үшін ұсынылған жеңіл әрі тиімді тәсілдерді қолдануға машықтанады деп сенемін. Бұл тәсілдер мен кеңестер әртүрлі жастағы және кез келген жағдайдағы оқырманның кәдесіне жарайды деген ойдамын.

Кітапта баяндалатын оқиға роман емес, әлдебір жазушының көркем шығармасы да емес, Әли есімді қарапайым жас жігіттің басынан кешкендері.

Колледж қабырғасында өткен үш жыл уақыт аралығында шаршамастан, адымдай басқан жеткіншек алдына қойған мақсатынан бас тартпады. Сіздерге Әлидің университеттегі қабылдау емтиханына дайындық кезеңдері, өміріне деген жауапкершілігі мен осы жолда қолы жеткен жетістіктері жайында айтып бергім келеді. Тұрмыстық тауқыметтің зардабынан кей уақытта өте ауыр шешім қабылдауға да тура келген Әлидің өмір жолы өнеге алуға тұрарлық.

Үш жыл толыққанды қажырлы еңбек пен жігерлі жұмыстың арқасында емтиханда керемет нәтижеге қол жеткізген Әли мені іздеп табады. «Сіздің кітаптарыңыз сабақ болар өмірлік оқиғаларға толы, – деген Әли күлімдеп, – Менің де айтарым бар, әрине, егер оны жазуға тұрарлық деп тапсаңыз», – деді.

«Айта ғой», – дедім мен де.

«Осы жылы оқуға түстім. Өңім түгіл түсіме де кірмеген факультеттің студенті болып шыға келдім. Негізінде, өзім қарапайым ауыл мектебінің түлегімін ғой, тұрмысымыз мәз емес болғандықтан, үнемі қаражаттан қысылып жүретінмін. Соның салдарынан кей кездері күнделікті қажетті заттарға да қолым жетпей қиналатынмын. Міне, соған қарамастан медицина факультетіне түстім. Өмірдің маған берген сабағы өзгелердің пайдасына жарар деген оймен бөлісуді жөн санадым», – деді.

Осылайша қарапайым әрі өте жұпыны келген Анадолылық бозбала әңгімесін бастап кетті. Мен де «көргенің мен көкейдегің хатқа түспесе көң басып кебініңмен бірге кетеді, ал жазылып қалса – жан азығың» деген оймен қаламымды ұштап, ыңғайланып отырдым.

Алғашқы қадам

Әр адамның жеткен жетістігі бар. Өзгенің өмір жолы басқаға сабақ болып жататыны жасырын емес. Әлидің оқиғасы да соның бірі.

Сол күн әлі есімнен кетпейді! Ол кезде мен бастауыш мектепті бітірген едім. Қалаға емтихан қорытындысын білуге кеткен көрші қыз – Самал әпке жылап келді.

«Құрыдым! Өмірім ойран, армандарым күл болды! Барлық достарым оқуға түсіп кеткен, мен ғана түсе алмай қалдым! Енді не істеймін? Біреуге тәуелді болып, қу тіршілікпен күйбеңдеп өтем бе? Құдайым-ау, бұл тығырықтан шығар жол бар ма?» – деп егілді Самал.

Самал әпкенің бұл халі өте аянышты еді. Айналасына жиналып қалған үлкендер оны жұбатуға тырысып жатты. Бұл оның колледждегі екі жылдық оқуының нәтижесі болатын, ал әкесінің бұдан әрі оқуына ақша төлеп, дайындық курстарында оқытуға шамасы жетпейтін.

«Өзім кінәлімін, – деп мойындады кейіннен Самал әпке. – Нәтижесі осындай болатынын ойлап, алдын алмадым. Бұлай боларын кім білген? Университет оқымасам да болады, адамдар өлмей-ақ күнін көріп жүр ғой деген оймен өзімді алдадым. Жіберген қателіктерімнен сабақ алмай, көрген-білгенімді, жинаған тәжірибемді де пайдаға жарата алмадым. Ақымақ болдым...» – деп өзін кінәлайтын болды.

Ол кезде бала болғандықтан айтылған сөздерді онша түсіне қоймадым, алайда зарлаған ащы дауыс жанымды түршіктірген еді... Сол күннен кейін сынақтан өте алмау, жеңіліп қалу дегеннен қатты қорқатын болдым.

Сол оқиғадан кейін маған бейтаныс, тылсым әлемнің есігі ашылды. Университет, емтихан, түлек, курстар, оқуға түсу, құлап қалу деген сөздер мен үшін қастерлі де қорқынышты мәнге ие бола бастады.

Біраз жыл өткен соң әкем мені үш жылдық колледжге берді. Бірінші күні құжатымды тапсырып келе жатқан мені Самал әпке күтіп алды. Ойға батқан ол мені жанына шақырып:

– Оқуға тапсырыпсың ғой, құттықтаймын. Тыңдашы, менің жағдайымның не болғанын білесің ғой. Барлық армандарым, жарқын болашақ жайлы, әдемі өмір жайлы қиялдарым – бәрі бір сәтте күлге айналды. Бұрын маған айырылмастай болып көрінетін достарымның қазір маған қарайтын уақыты жоқ.

Әрине, емтихандарын сәтті тапсырып, үлкен өмірге қадам басып, еңбектің дәмін татып жүр. Барлығы мені ұмытып кетті. Қаншама уақыт бірге жүрдік, оларды қуантуға асығатынмын, науқас анам да достарыма арнап тәттілер дайындап қоятын. Енді міне, хат та, хабар да жоқ! Менен басқасының бәрі қызметкер, өзгеріп кеткен. Олардың ортасында маған орын жоқ қой енді. Тіпті тұрмысқа шығуымды өтінуге шақ қалған Еренге де керегім болмай қалды. Неге дейсің бе? Өйткені білімім жоқ, мектептен соң оқымаған адам кімге керек дейсің?

Ал мен науқас анам мен қарт әкемнің бар үміті едім ғой. Оқуға түсуге міндетті едім, жағдайымызды жақсартып, адам қатарына қосуым керек болатын. Енді баяғы жартас, сол жартас күйінде күйбең тірліктің тауқыметін тартумен күніміз жалғаса бермек. Ең ауыры – енді менің болашақ жарым да өзіме тең білімсіз, қараңғы біреу болмақ.

Нені меңзеп отырғанымды түсінесің бе, Әли? Сені інімдей жақсы көремін. Сенің отбасыңның әл-ауқаты менің отбасым секілді, саған да таршылықта білім алуға тура келеді. Бірақ емтихандардан өте алмасаң, әкелеріміз секілді қара жұмысшы болып, бір жапырақ нан үшін өмір бойы ауыр жұмыстан көз ашпай өтетініңді қазірден бастап түсінуге тиіссің.

Мені мұқият тыңда: қабылдау емтиханына дейін бақандай үш жылың бар. Егер сен өз уақытыңа ұқыпты болсаң, дұрыс жоспарлай алсаң, өзіңнен талап етіп, жауапкершілік танытып, төзімді болсаң, ең мықты факультетке түсетініңе күмәнің болмасын.

Негізінде, жеңіске жету қиын емес, сол жеңістің тұғырында тұратыныңа сену және сол үшін еңбек ету қиын. Есіңде болсын, араласатын ортаның да ықпалы зор.

Мен кезінде өзіме айтылған ақыл-кеңестерді ерен санамадым, нәтижесінде өзің көріп отырғандай, бар мүмкіндікті жіберіп алдым. Ал менің сыныптастарым болса жетістіктерінің алғашқы жемісін жеп отыр.

Сен бірден кіріс, дәл қазірден баста! Мен саған өзімнің жіберген қателіктерімді қайталамауыңа көмектесемін. Мен жеңілдім, бірақ сен жеңіске жетуге тиіссің! Саған көмектесемін, сен үшін дұға-тілекте боламын. Менің қолымнан келетіні осы ғана. Сенің құрметіңе Жаратушы Ием менің жүгімді жеңілдетер деп үміт етемін», – деп сөзін аяқтады Самал әпке.

Самал әпкенің жылап отырып айтқан сөздері мені есеңгіретіп жіберді. Сол күні көп ойланып, жеңіске жетуге белді бекем будым да, өзімді қолға алдым.

Менің өмірімді қаперіне алған жандарға Жаратушы жүз есе пайдалы әрі жемісті жетістіктерге жетуді нәсіп етсін.

Әуелі, жеңіске сендім

Есіңізде болсын!

Егер еңбекке немқұрайлы қарасаңыз, онда:

• Өзіңізге міндеттелген жауапкершілікті алып жүре алмағаныңыз үшін отбасыңыздың, ата-анаңыздың, айналаңыздағылардың алдында үнемі ұялып жүретін боласыз;

• Қабілетіңіз бен күшіңізге сенуден қаласыз;

• Үнемі әлденені жіберіп алғандай сезімде жүресіз;

• Бақытты сәттерге шынайы қуанып, көсіліп тыныға да алмайсыз;

• Демалуды ойлап отырып жұмыс жасайсыз да, жұмысты ойлап жүріп демаласыз;

• Кейінге қалдырған істеріңіз жиналып қалғандықтан, оларды қолға алу қиындай түседі;

• Тегінде, жетістік еңбектен қашқан адамның маңына жоламайды.

Сол себепті, ең алдымен, табандылық танытыңыз.

Қиындықтар мен жоқшылыққа толы өмірдің есігін жабуға, жігерімді қайрауға септігін тигізген жайттар мен нақты шешімге келуім жайлы осы әңгіме барысында айтып берейін. Әрине, алдарыңызда көз жасымды төгіп, сіздерден аяушылық пен есіркеу күткендіктен емес, мен секілді жоқшылықтың зардабын тартқан жандарды мойымауға, өзіне аянышпен қарамауға шақыру үшін баяндамақпын. Осы тұста тер төккен адам ғана жетістікке жететінін бір мәрте еске салу артық болмас.

Мен көп балалы отбасында дүниеге келдім. Үйде алты ағайындымыз. Ескі үйдің жұпыны бөлмелерінде шүйіркелесіп отыратын біздерге өмір сүрудің өзі оңайға түспейтін.

Балалық шағым анамның ауыр күрсінісі мен әкемнің бітпейтін жөтелін естумен өтіп жатты. Байқұс әкем әлсіз әрі әлжуаздығына қарамастан, біздің қамымызды ойлап таңнан кешке дейін қара жұмыс істейтін.

Үйдегі бар айтатын әңгімеміз ауру-сырқау, жоқшылық, қажеттіліктен ары аспайтын. Іште тынып жатқан мұңымызды осылайша бөліскендей күй кешетін едік.

Дастархан басында, қайран әке-шешем, біз тойып жесін деп, алдындағы астан да бас тартатын еді ғой. «Жеңдер, балалар, біз бағана ішіп алғанбыз», – дейтін олар, өйткені тамақ бәрімізге жете бермейтін.

Үйге бір түйір ет пен тәтті нан келе қалса, мерекелік дастархан жайылғандай, отбасымызда қуаныш орнайтын, ал біз сол күнді есімізден шығара алмай жүретін едік. Төрт бауыр шағын ғана бөлмеде ұйықтайтынбыз, сабақты да сол бөлмеде оқитынбыз. Қыстыгүнгі сақылдаған аязда қисық пеш ол бөлмені дұрыс жылыта алмайтын, отын мен көмір де тапшы болатын. Қабырғасына қырау қатқан бөлмеде мұздап отырып сабақ оқитынбыз.

Ол кезде жаңа киім кию деген арман еді, біріміздің кимімізді біріміз киіп өстік. Әлдекім ескі киімін әкеп берсе, керемет сыйлық алғандай қуанатын кездер болған...

Мен ата-анамның, әсіресе жарық күннің сәулесін көру жазылмаған зағип қарындасым артатын үміттің ауыр жүгін сезінетінмін.

«Біз аштыққа да, жоқтыққа да төземіз, ең бастысы – сен оқы, ұлым! Сен білімді адам болуың үшін ешбір қиындықтан қашпаймыз!» – деген анамның жалынды сөздері жас жанымды қарып өтті.

Қарындасым сәбиге тән аңғал көңілмен сенімді түрде менің жақсы білім алып, оның көздерін емдейтінімді айтқанда езіліп кетуге шақ қалдым. Оның сәби даусы санамда әлсін-әлсін жаңғырып тұратын. Бейшара, жарлы оқушы сол кезде бір сәтте-ақ ержетіп, отбасының қорғанына айналғысы келгенін білсеңіз ғой. Осыдан бастап жетістікке жету, озық болу жайлы ойларға шырмала бастадым.

Самал әпкені кездестірген күні қалай да жетістікке жетемін деп мақсат қойғанмын.

Менің отбасымды танитын, жағдайыма қанық көзтаныс ауылдасым колледждің қабылдау бөлімінде істейді екен. Мені көре сала ол да:

– Әли, тыңда. Мұндағы қатарластарың саған өзің секілді оқушы болып көрінуі мүмкін... Бірақ сен – өзгешесің; олай болса сәтсіздікке ұшырауға қақың жоқ. Егер жер қазушы болып жұмыс істегің келмесе, әуелден шешім қабылдауың керек. Бірақ бұл оңай шешім емес, ойлан», – деді.

Мен үнсіз тұра бердім, себебі онсыз да тынбай еңбек етуге бел буған едім. Ауылдасым сөзін былай деп жалғастырды:

– Өзіңе уәде бер, Жаратушыға да. Мені түсініп тұрсың ба?

Тіл қатпадым. Себебі жан дүнием ерік-жігеріммен қосыла: «Уа, Рақымды Раббым, талмай еңбек етуге сөз беремін. Менің шешімімді қайырлы ете гөр!» – деп жалбарынып жатқан еді.

Менде жетістікке жетуден басқа таңдау болмады. Жеңіліс табуға рұқсат бере алмайтын халде едім, яғни мен нық сенімде болдым.