автордың кітабын онлайн тегін оқу Жастарға арналған 30 хадис
Әкімханов Асқар Болатбекұлы
ЖАСТАРҒА АРНАЛҒАН
30 ХАДИС
(түсіндірмесімен)
Алматы, 2020
ӘОЖ 28
КБЖ 86.38
Ә 46
ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі
Дін істері комитетінің дінтану
сараптамасының оң қорытындысы берілген
Әкімханов А.
Ә 46 Жастарға арналған 30 хадис (түсіндірмесімен) Алматы, «Таным» баспасы, 2020. – 168 бет.
ISBN 978-601-7495-36-7
Еліміздегі жастардың тәлім-тәрбиесіне тамшыдай болса да үлес қосу мақсатында әзірленген бұл шағын еңбекте Алланың сүйікті елшісі Мұхаммед пайғамбардың (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) жастарға қатысты хадистері іріктелген. Тақырыпқа сай таңдалған әр хадистің мәтіні араб және қазақ тілдерінде беріліп, әр хадиске жеке түсіндірме жазылды.
Еңбек рухани асыл мұрадан сусындағысы келетін барша оқырманға, соның ішінде, жастар қауымына арналады.
ӘОЖ 28
КБЖ 86.38
ISBN 978-601-7495-36-7
© «Таным» баспасы, 2020
Алғы сөз
Адам өмірінің ең қызықты әрі албырт кезеңі жастық шақ екені даусыз. Бұл кезеңде жан-дүние, дене-бітім, мінез-құлық, тәлім-тәрбие, салт-сана және түрлі әдет-дағдылар жағынан алғанда адам баласы сан түрлі сатылардан өтіп, өз ой-өрісі, өзіне тән дүниетанымы бар өз алдына жеке тұлға болып қалыптаса бастайды. Жақсы-жаман мінез, әдеттің бәрі осы шақта бойға сіңіп, бірте-бірте қалыпты мінез бен үйреншікті дағдыға айналады. Сөйте келе адамның келешек өмірінің іргетасы қаланады. Сондықтан адамның жастық шағына қарап-ақ болашақта кім болатынын болжауға болады.
Сонымен қатар, адам өмірінің ең бір сындарлы кезеңі де осы жастық шақ екені белгілі. Өйткені бұл кезең – балғын балалықты артта қалдырып, жауапкершілігі мен ауыртпалығы көп ересек өмірге аяқ басатын өтпелі кезең. Жеке адам немесе қоғам өміріндегі, тіпті, білдей бір мемлекет тарихындағы өтпелі кезеңдердің кімнен болмасын ерекше күш-жігер мен зор жауапкершілік талап ететін қиын кезеңдер екені белгілі. Міне, сондықтан жастар қауымына осынау сындарлы кезеңнен аман-есен өту үшін барынша қолдау көрсетіп, дұрыс жол сілтеу өмірлік тәжірибесі мол аға буынның қашан да басты міндеті болып табылады. Бүгінгі жас ұрпақтың осыдан жиырма, отыз, ары кетсе қырық жылдан кейін ел тізгінін ұстайтын аға буынға айналары хақ. Міне, сондықтан ертеңін ойлаған есті ел өскелең ұрпақтың тәлім-тәрбиесіне ерекше көңіл бөледі. Себебі, осыдан отыз, қырық жылдан кейінгі қоғамның маскүнемдік, нашақорлық, зинақорлық, парақорлық сынды кеселдерден ада ізгі қоғам болып қалыптасуы үшін бүгінгі жас ұрпаққа жақсы тәлім-тәрбие беру керек. Осы орайда, «тәрбие басы – тал бесік» дегендей, ұрпақ тәрбиесінің тал бесіктен, тіпті, ана құрсағынан басталатынын ұмытпаған жөн.
Бүгінгі әлем бәрінен бұрын жүрегі иман нұрына, ақыл-зердесі ғылым-білімге қаныққан иман жүзді, білімді жастарға зәру. Қай елдің, қай қоғамның болмасын жарқын болашағының бірден-бір кепілі осындай жастар екені даусыз. Ендеше, еліміздің жарқын болашаққа қадам басуына тамшыдай болса да үлес қосу мақсатында тәлімі мінсіз тәлімгер болған ардақты Пайғамбарымыздың (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) жастар қауымына қатысты айтқан өнегелі өсиеттерін қалың оқырмаға ұсынуды жөн көрдік.
Бұл шағын еңбекте қамтылған кейбір хадистерді жан-жақты әрі толыққанды түсіндіріп жатпай, олардың негізгі тақырыпқа сай, жастарға қатысты тұстарын ғана ашып, түсіндіруге тырыстық. Әйтпесе, оқырман кейбір хадистердің түсіндірмесін оқығанда мәні толық ашылмаған немесе толық түсіндірілмеген деген ойға қалуы мүмкін. Басты мақсатымыз жастар қауымына қарата айтқан ардақты Пайғамбарымыздың өсиеттерін жеткізу болғандықтан кейбір хадистер тақырып шеңберінде ғана талқыланды.
Құранда Алла елшісіне (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Сенің міндетің (ақиқатты) айтып, жеткізу ғана» делінгендей, жеткізу бізден, ал ақиқатты оқырманның көкейіне қондырып, тура жолды нәсіп ету бір Алладан.
1
Алла тағаланың разылығына бөленген жас
يَعْجَبُ رَبُّكَ مِنْ شَابٍّ لَيْسَتْ لَهُ صَبْوَةٌ
Арзан ойын-күлкі мен тән ләззатына құмартпайтын (қызуы мен қызығы мол жалындаған жастық шағында нәпсіқұмарлыққа салынбай Хаққа құлдық ұрып өткізуге бекінген) жасқа Раббың дән риза болады.
(Уқба ибн Амир (р.а.) жеткізген, Ахмед ибн Ханбәл, Мүснәд, 4-151. Табарани, әл-Муғжамул-кәбир, 17-309. Хәйсами, Мәжмәғу-зәуәһид, 10-477. Мүснәду Харис, 2-986. Абдуллаһ ибн Мүбәрак, Зүһд, 1-118. Мүснәду Шиһәб, 1-336. Ажлуни, Кәшфул-хафа, 1-286, 748-хадис)
Хадиске түсіндірме:
Бұл – Пайғамбарымыздың жастарға қарата айтқан хадисі. Хадисте жалындаған жас болса да нәпсіге азбай, имандылық жолын ұстанған жастардың Алла тағаланың ерекше ықыласына бөленетіндігі жайлы айтылуда.
Жастық шақта дүниенің қызылда-жасыл бар қызығы менмұндалап тұрғанда, бұған қоса нәпсі мен әзәзіл шайтан үнемі азғырған уақыттарда «жоқ, мен Алладан қорқамын», – деп, Жаратушы иеге асылық қылудан барынша сақтанған салиқалы да сабырлы жастың Хақ тағаланың шексіз шарапатына бөленері сөзсіз. Жастық шақта нәпсіге ермей салиқалылық пен арлылықтың ерен үлгісін көрсету оңай емес екені рас. Осыған орай, дінімізде сабырдың үш түрі бар делінген. Атап айтсақ, олар – құлшылық етуде сабырлылық таныту, күнә атаулыдан сақтануда сабырлылық таныту және басқа түскен ауыртпалықтар мен қайғы-қасіретке сабыр ету. Сабырдың қай түрі болмасын адам баласынан ерекше күш-жігер талап етеді, әсіресе, алғашқы екі түрі. Міне, сондықтан Аллаға толық бағынып, қалтқысыз құлшылық ету және күнәнің ауылына аяқ баспай адал өмір сүру екінің бірінің қолынан келе бермейтін нағыз ерлік десек артық айтқан болмаймыз. Ал енді осынау ерлікті егде тартып қайраты мен шаһуаты кеміген адамның көрсетуі бір бөлек те, күш-қуаты мен шаһуаты тасыған, қайраты қара тастай албырт жастың көрсетуі бір басқа. Сол себепті, жас шағында күнәдан аулақ болып, Раббысына риясыз құлшылық еткен жастың асау нәпсіге қарсы күресте көрсеткен ерен ерлігі екі дүниеде де жоғары бағаланбақ. Ондай қаһарманға берілетін ең жоғары баға мен баға жетпес сый – Алланың разылығы болмақ!
Жаратушының разылығына бөленуден асқан бақыт бар ма?! Адамзаттың қаймағы болған барлық пайғамбарлар, сахабалар, әулиелер мен тақуа ғұламалардың бар мұраты Хақ тағаланың разылығына бөлену емес пе еді?! Осы орайда, Құранда аты аталған жиырма бес пайғамбардың бірі һәм бірегейі, жас шағында албырт нәпсімен күресте жастар қауымына өнеге көрсетіп, үлгі шашқан, көркіне ел тамсанған Жүсіп пайғамбар жайлы айтпай кетуге болмайды. Жүсіп пайғамбар «Жаным – арымның садағасы» деп, ар тазалығын бәрінен жоғары қоятын жан еді. Құранда оның атымен аталатын сүре бар. Сол сүреде ол жайлы былай баяндалады: «Шаһардағы әйелдер: Уәзірдің әйелі қол астындағы бір жас жігітпен ашына болуды қалап, оны азғырыпты-мыс. Шын ғашық болып қалыпты. Байғұс әйел ақылынан әбден алжасқан екен, – деп, біріне-бірі сөз тасыды. Олардың өсегі уәзірдің әйелінің құлағына жеткенде, ол әлгілерге кісі жіберіп, барлығын қонаққа шақырды. Арнайы дастархан жайып, әрқайсысының алдына бір-бір пышақ қойды. Қонақ әйелдер қолына пышақ алып, алдарындағы жеміс-жидекке бас қойған сәтте, Жүсіпке: – Қане, шық та, қонақтарға көрін, – деп бұйырды. Әйелдер оны көргенде, ауыздары ашылып, жас жігіттің көркіне тамсанғаны соншалық – өз қолдарын қалай кесіп алғанын да сезбей қалды. Таңданыстарын жасыра алмай: – О, Құдай, бұл адам емес, періштенің нақ өзі ғой! – десті. Сонда уәзірдің әйелі: – Міне, мені жазғыруларыңа себеп болған жан – осы. Мен, расында да, онымен ашына болуды қалап, мейлінше азғырып бақтым. Алайда бұл жігіт нәпсісін тізгіндеп, арын сақтай білді. Егер ол әлі де өзіне бұйырғанымды істемесе, сөзсіз, зынданға тасталып, әбден қорлық көреді, – деді. Сол кезде Жүсіп (әйелдердің арбауынан біржолата құтылу үшін): – Уа, Раббым! Мыналардың мені мәжбүрлеген ісін істегенше, зынданға қамалғаным артық. Егер олардың (арбауынан сақтап) бәлесінің бетін ары қылмасаң, еріксіз көңілім ауып, (ақ пен қараны ажырата алмайтын, ажыратса да, біліп тұрып күнәға баратын) көкірегі соқыр надандардың біріне айналуым ғажап емес, – деп жалбарынды. Раббысы оның тілегін бірден қабыл алып, одан әйелдердің бәлесінің бетін ары қылды. Ол – Сәмиғ (бәрін естуші), Алим (шексіз ілім иесі)»1.
1 «Жүсіп» сүресі, 30-34-аяттар.
Дінімізде Жүсіп пайғамбар сынды адалдық пен арлылықты ту етіп, кейінгі ұрпаққа үлгі шашқан жандар қаншама десеңші! Әйел затынан да жастайынан-ақ адалдық пен арлылықтың рәмізіне айналып, әйелдер қауымына өшпес өнеге болған Мәриям, Хадиша, Айша, Фатима сынды ардақты аналарымыз қаншама! Исламда алғаш иман етіп, дін үшін басын тіккен сахабалардың да дені жастар болған. Бүгінгі таңда бүкіл әлем адамгершілік пен Хақ жолындағы жанкештіліктің ең жоғарғы үлгісін көрсеткен саңлақ сахабалардай жастарға зәру. Ендеше, бүгінгі жастар Абай атамыздың «болмасаң да ұқсап бақ» дегеніндей, осынау біртуар тұлғалардан өнеге алып, соларға ұқсауға барынша тырысқаны жөн. Иә, бүгінгі өскелең ұрпақ әзірет Әбу Бәкірдің Аллаға және пайғамбарға деген адалдығы мен шынайылығын, әзірет Омардың парасаты мен қара қылды қақ жарған әділдігін, әзірет Оспанның ұяттылығы мен мәрттігін, әзірет Алидің тақуалығын, ілімін әрі батылдығын, Хадиша, Айша, Фатима аналарымыздың пәктігі мен ибалығын бойына сіңіріп өссе, күллі мұсылман үмбетінің келешегі жарқын болмақ.
«Жүсіп» сүресі, 30-34-аяттар.
Жаратушының разылығына бөленуден асқан бақыт бар ма?! Адамзаттың қаймағы болған барлық пайғамбарлар, сахабалар, әулиелер мен тақуа ғұламалардың бар мұраты Хақ тағаланың разылығына бөлену емес пе еді?! Осы орайда, Құранда аты аталған жиырма бес пайғамбардың бірі һәм бірегейі, жас шағында албырт нәпсімен күресте жастар қауымына өнеге көрсетіп, үлгі шашқан, көркіне ел тамсанған Жүсіп пайғамбар жайлы айтпай кетуге болмайды. Жүсіп пайғамбар «Жаным – арымның садағасы» деп, ар тазалығын бәрінен жоғары қоятын жан еді. Құранда оның атымен аталатын сүре бар. Сол сүреде ол жайлы былай баяндалады: «Шаһардағы әйелдер: Уәзірдің әйелі қол астындағы бір жас жігітпен ашына болуды қалап, оны азғырыпты-мыс. Шын ғашық болып қалыпты. Байғұс әйел ақылынан әбден алжасқан екен, – деп, біріне-бірі сөз тасыды. Олардың өсегі уәзірдің әйелінің құлағына жеткенде, ол әлгілерге кісі жіберіп, барлығын қонаққа шақырды. Арнайы дастархан жайып, әрқайсысының алдына бір-бір пышақ қойды. Қонақ әйелдер қолына пышақ алып, алдарындағы жеміс-жидекке бас қойған сәтте, Жүсіпке: – Қане, шық та, қонақтарға көрін, – деп бұйырды. Әйелдер оны көргенде, ауыздары ашылып, жас жігіттің көркіне тамсанғаны соншалық – өз қолдарын қалай кесіп алғанын да сезбей қалды. Таңданыстарын жасыра алмай: – О, Құдай, бұл адам емес, періштенің нақ өзі ғой! – десті. Сонда уәзірдің әйелі: – Міне, мені жазғыруларыңа себеп болған жан – осы. Мен, расында да, онымен ашына болуды қалап, мейлінше азғырып бақтым. Алайда бұл жігіт нәпсісін тізгіндеп, арын сақтай білді. Егер ол әлі де өзіне бұйырғанымды істемесе, сөзсіз, зынданға тасталып, әбден қорлық көреді, – деді. Сол кезде Жүсіп (әйелдердің арбауынан біржолата құтылу үшін): – Уа, Раббым! Мыналардың мені мәжбүрлеген ісін істегенше, зынданға қамалғаным артық. Егер олардың (арбауынан сақтап) бәлесінің бетін ары қылмасаң, еріксіз көңілім ауып, (ақ пен қараны ажырата алмайтын, ажыратса да, біліп тұрып күнәға баратын) көкірегі соқыр надандардың біріне айналуым ғажап емес, – деп жалбарынды. Раббысы оның тілегін бірден қабыл алып, одан әйелдердің бәлесінің бетін ары қылды. Ол – Сәмиғ (бәрін естуші), Алим (шексіз ілім иесі)»1.
2
Ең жақсы тәубе
سِتَّةُ أَشْياءَ حَسَنٌ وَ لَكِنْ فِي سِتَّةٍ مِنَ النَّاسِ أَحْسَنُ: العَدْلُ حَسَنٌ وَ لَكِنْ فِي الْأُمَرَاءِ أَحْسَنُ وَ السَّخَاءُ حَسَنٌ وَ لَكِنْ فِي الْأَغْنِيَاءِ أَحْسَنُ وَ الوَرَعُ حَسَنٌ وَ لَكِنْ فِي الْعُلَمَاءِ أَحْسَنُ وَ الصَبْرُ حَسَنٌ وَ لَكِنْ فِي الْفُقََرَاءِ أَحْسَنُ وَ التَّوْبَةُ حَسَنٌ وَ لَكِنْ فِي الشَّبَابِ أَحْسَنُ وَ الحَيَاءُ حَسَنٌ وَ لَكِنْ فِي النِّسَاءِ أَحْسَنُ
Алты бірдей жақсы нәрсе (қасиет) бар, алайда сол алты нәрсе алты түрлі адамның бойынан табылса, өте жақсы: Әділдік – жақсы қасиет, бірақ, ол басшылардың бойында болса, тіптен жақсы. Жомарттық – жақсы қасиет, бірақ ол байлардың бойында болса, өте жақсы. Тақуалық – жақсы қасиет, бірақ ол ғалымдардың бойында болса, өте жақсы. Сабырлылық – жақсы қасиет, бірақ ол кедейлердің бойынан табылса, өте жақсы. Тәубешілдік – жақсы қасиет, бірақ ол жастардың бойынан табылса, өте жақсы. Ұяттылық – жақсы қасиет, бірақ ол әйелдердің бойынан табылса, өте жақсы.
(Әзірет Али (р.а.) жеткізген, Али әл-Муттақи, Кәнзул-Уммал, 15-1349, 1353, 16-175. Мүнәуи, Фәйзул-Қадир, 4-378. Суюти, Жәмиғу-сағир, 8292-хадис)
Хадиске түсіндірме:
Бұл хадисте бірқатар асыл қасиеттер тілге тиек етілуде. Расында, осынау қасиеттер белгілі бір адамдардың бойынан табылып жатса, нұр үстіне нұр болмақ. Соның бірі – жастардағы тәубешілдік қасиеті.
«Тәубе» сөзінің тілдік мағынасы «қайту, оралу» дегенді білдіреді. Ал діндегі мағынасы күнәға батып, тура жолдан таю арқылы Алладан алшақтап кеткеннен кейін, пенденің істеген күнәсі үшін өкініш білдіріп, Раббысына қайта оралуы, жүрегіне дақ түсіріп, жан-дүниесін шайқалтқан күнәсін жуып-шаюы дегенді білдіреді. Ал тәубе етудің маңызды-лығына келсек, Құран кәрімде тәубе етудің өте маңызды екенін білдіретін әрі тәубешіл жандардың артықшылығын баяндайтын көптеген аяттар бар. Соның бірі – «Шүбәсіз, Алла тәубешіл жандарды және (тәндік һәм рухани кірлерден) тазаланушыларды жақсы көреді»2 деген аят. Сондай-ақ Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бір хадисінде: «Құлы тәубеге келгендегі Алла тағаланың қуанышы қайсыбіреуіңнің шөл далада жоғалтып алған түйесін ойламаған жерде кезіктірген сәттегі қуанышынан әлдеқайда артық»3, – деп, пендесі тәубеге келгенде, Алла тағаланың қатты қуанатындығын жеткізген. Енді бір хадисінде пенде қанша жерден күнәға батса да, шыбын жаны алқымына келіп тірелмейінше, Алланың мейіріміне үміт артып, шын ниетімен тәубе еткен жағдайда тәубесі қабыл болатындығын шегелеп айтқан. Иә, мұның бәрі бізге тәубенің адам баласы үшін қаншалықты маңызды әрі баға жетпес мүмкіндік екенін көрсетеді. Өйткені Алла елшісі (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Барлық адам күнә-қателік жасайды. Ал қателік жасап, күнәға ұрынғандардың жақсылары – уақыт оздырмай тәубе еткендері»4, – деген. Осы орайда, әсіресе, алды-артын аңдамайтын албырт жастардың шалыс басып, күнәға бату ықтималы анағұрлым басым. Тіпті жастардың егде адамдарға қарағанда күнә-қателікке жиі ұрынуы таңғаларлық жайт емес. Өйткені албырт шақта арыны күшті нәпсіні құмарлық атаулының бәрінен бірдей тыя білу кімге болса да оңайға соқпасы белгілі. Міне, сондықтан жоғарыдағы хадисте егде тартып, құмары мен күш-қуаты кеміген адамның тәубесіне қарағанда, жастардың тәубесінің Алланың дәргейінде алар орны алабөтен екендігі айтылуда. Ендеше, шын көңілден иман еткен әрбір жас асау нәпсіге жеңіліп, күнәға батқан бойда бірден есін жиып, істеген күнәсі үшін аһ ұрып, өзіне кешірім тілеуі керек. Кешірім тілеп қана қоймай, нәпіл намаз оқу, нәпіл ораза ұстау, қайыр-садақа беру және өзін Алланың мейіріміне бөлейтін басқа да игі істер істеу арқылы күнәсін жуып-шайғаны, сөйтіп, жүрегіне түскен дақтан дер кезінде арылғаны дұрыс. Мұны істеген жастың рухани жан дүниесі ұдайы тірі болып қала бермек. Ал істеген күнәсі үшін титтей де қынжылмайтын парықсыз, ғапыл пенденің тәні тірі болса да, рухы тірі деуге келмейді. Осыған байланысты «Фурқан» сүресінде былай делінген: «Кімде-кім (істеген күнәсі үшін) аһ ұрып, тәубеге келсе, әрі иман етіп, (өзін һәм қоғамды түзетуге бағытталған) игі істер істесе, оның жөні бөлек. Алла ондай жандардың жамандықтарын жақсылыққа (күнәларын сауапқа) айналдырады. Алла өте кешірімді, (әсіресе, тәубе етіп, Өзіне жан-тәнімен бет бұрған құлдарына) ерекше мейірімді»5. Иә, бұл аятта күнә жасағаннан кейін дереу тәубеге келіп, игілікті істер істегендердің тәубесі қабыл болатындығы, тіпті күнәлары сауапқа айналатындығы баяндалуда. Осы орайда, әзірет Омар (р.а.) халифа болған кезеңде орын алған мына бір оқиғаны айта кетсек артық болмас.
2 «Бақара» сүресі, 222-аят.
Бір күні әзірет Омар (р.а.) Мәдина көшелерінің бірінде келе жатып, қойнына бөтелке тығып алған бір жас жігітті кезіктіреді. Әлгі жігіттен: «Қойныңдағы не?» – деп сұрайды. Қапелімде әзірет Омармен ұшырасам деп ойламаған әлгі жігіт қатты қысылғаннан: «Уа, Алла тағала, мені мына кісінің алдында масқара ете көрме! Күнәмді жасыра көр, сөз берем, енді шарап ішпеймін», – деп, ішінен тәубе етіп, жалбарынады. Ақыры тілге келіп: «Уа, мүміндердің әміршісі, қойнымдағы сірке суы», – деп қалай айтқанын өзі де аңдамай қалады. Әзірет Омар оған: «Қане, көрсетші», – деп, қойнындағы бөтелкені алып қарағанда, ішіндегісі шынымен сірке суы болып шығады6. Иә, мейірімі шексіз Алла тағала құлы шын ниетімен тәубе еткендіктен, харам шарапты адал сірке суына қалай айналдырса, күнәға белшесінен батқан күнәһар құлдары күнәлары үшін шынымен өкініп, тәубеге келсе, Алла олардың күнә шарабын құлшылық сіркесіне айналдырары сөзсіз.
6 Имам әл-Ғазали, Мукәшәфәтул-қулуб 46-б.
Иә, Ислам тарихында үлкен күнәні былай қойғанда, харамға көзі түсіп кеткені үшін аһ ұрып, сәждеге бас қойған, күнәсін жуып-шаю үшін мұқтаж жандарға қайыр-садақа беруге асыққан, күндіз-түні өзіне кешірім тілеп, жүрекке түскен қара дақты көз жасымен жуып-шайған қаншама тәубешіл жандар, соның ішінде қаншама тәубешіл жастар болды десеңші. Жүректі шайтанның улы оқтарынан қорғау әрі шалыс басып, күнәға батқан бойда бірден аһ ұрып, тәубе ету олардың өмірдегі ең басты ұстанымы еді десек артық айтқандық емес.
Адам баласы жаратылысынан қателесуге, күнә жасауға бейім. Қазақта осынау ақиқатты меңзейтін хадиспен мағыналас «сүрінбейтін тұяқ, жаңылмайтын жақ болмайды» деген аталы сөз бар. Біздің сенімімізде күнәдан пәктік тек періштелер мен пайғамбарларға ғана тән қасиет. Ендеше, мәселе періштедей күнә атаулыдан пәк болу емес, нәпсіге еріп немесе қателесіп күнә жасап қойған жағдайда бірден тәубе етіп, Алладан кешірім тілеуде жатыр. Ал тәубе сөз жүзінде ғана болмауы керек. Тәубенің қабыл болуының басты шарты – өкініш. Өйткені өкініш – жасалған күнәнің парқына жеткендікті білдіреді. Міне, сондықтан Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бір хадисінде: «Өкініштің өзі тәубе», – деген7. Шынайы тәубенің бұдан басқа да маңызды шарттары бар, соның бірі – жасап қойған күнәні екінші мәрте қайталамауға бел буу болса, енді бірі – күнәнің артынан уақыт оздырмай бірден тәубеге келу. Сондай-ақ, егер жасалған күнә кісі ақысына қатысты болса, ақысы кеткен адамнан кешірім сұрап, көңілін алу да тәубенің маңызды шарттарының біріне жатады.
7 Имам Ахмед, 1-422, 4012-хадис. Ибн Мажә, 2-1420, 4252-хадис.
Құранда Жаратушыға серік қосудан өзге күнә атаулының кешірілетіндігіне уәде берілген. Алла берген уәдесінен әсте таймайды. Олай болса, Жаратушыға серік қосудан өзге қандай үлкен күнәға батсақ та, күнәларымыз қанша жерден көп болса да, Алланың «Ғафур»8, «Ғаффар»9, «Тәууәб»10 деген есімдеріне, бізге берген хақ уағдасы мен шексіз мейіріміне үміт арта отырып, біліп-білмей, жасырын-жария жасаған әрбір күнәнің артынан ұдайы тәубеге келіп отыруымыз керек. Сонда көктегі періштелердің дұғасына еніп, Хақ тағаланың сүйікті құлдарының қатарына қосыламыз.
«Тәубе» сөзінің тілдік мағынасы «қайту, оралу» дегенді білдіреді. Ал діндегі мағынасы күнәға батып, тура жолдан таю арқылы Алладан алшақтап кеткеннен кейін, пенденің істеген күнәсі үшін өкініш білдіріп, Раббысына қайта оралуы, жүрегіне дақ түсіріп, жан-дүниесін шайқалтқан күнәсін жуып-шаюы дегенді білдіреді. Ал тәубе етудің маңызды-лығына келсек, Құран кәрімде тәубе етудің өте маңызды екенін білдіретін әрі тәубешіл жандардың артықшылығын баяндайтын көптеген аяттар бар. Соның бірі – «Шүбәсіз, Алла тәубешіл жандарды және (тәндік һәм рухани кірлерден) тазаланушыларды жақсы көреді»2 деген аят. Сондай-ақ Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бір хадисінде: «Құлы тәубеге келгендегі Алла тағаланың қуанышы қайсыбіреуіңнің шөл далада жоғалтып алған түйесін ойламаған жерде кезіктірген сәттегі қуанышынан әлдеқайда артық»3, – деп, пендесі тәубеге келгенде, Алла тағаланың қатты қуанатындығын жеткізген. Енді бір хадисінде пенде қанша жерден күнәға батса да, шыбын жаны алқымына келіп тірелмейінше, Алланың мейіріміне үміт артып, шын ниетімен тәубе еткен жағдайда тәубесі қабыл болатындығын шегелеп айтқан. Иә, мұның бәрі бізге тәубенің адам баласы үшін қаншалықты маңызды әрі баға жетпес мүмкіндік екенін көрсетеді. Өйткені Алла елшісі (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Барлық адам күнә-қателік жасайды. Ал қателік жасап, күнәға ұрынғандардың жақсылары – уақыт оздырмай тәубе еткендері»4, – деген. Осы орайда, әсіресе, алды-артын аңдамайтын албырт жастардың шалыс басып, күнәға бату ықтималы анағұрлым басым. Тіпті жастардың егде адамдарға қарағанда күнә-қателікке жиі ұрынуы таңғаларлық жайт емес. Өйткені албырт шақта арыны күшті нәпсіні құмарлық атаулының бәрінен бірдей тыя білу кімге болса да оңайға соқпасы белгілі. Міне, сондықтан жоғарыдағы хадисте егде тартып, құмары мен күш-қуаты кеміген адамның тәубесіне қарағанда, жастардың тәубесінің Алланың дәргейінде алар орны алабөтен екендігі айтылуда. Ендеше, шын көңілден иман еткен әрбір жас асау нәпсіге жеңіліп, күнәға батқан бойда бірден есін жиып, істеген күнәсі үшін аһ ұрып, өзіне кешірім тілеуі керек. Кешірім тілеп қана қоймай, нәпіл намаз оқу, нәпіл ораза ұстау, қайыр-садақа беру және өзін Алланың мейіріміне бөлейтін басқа да игі істер істеу арқылы күнәсін жуып-шайғаны, сөйтіп, жүрегіне түскен дақтан дер кезінде арылғаны дұрыс. Мұны істеген жастың рухани жан дүниесі ұдайы тірі болып қала бермек. Ал істеген күнәсі үшін титтей де қынжылмайтын парықсыз, ғапыл пенденің тәні тірі болса да, рухы тірі деуге келмейді. Осыған байланысты «Фурқан» сүресінде былай делінген: «Кімде-кім (істеген күнәсі үшін) аһ ұрып, тәубеге келсе, әрі иман етіп, (өзін һәм қоғамды түзетуге бағытталған) игі істер істесе, оның жөні бөлек. Алла ондай жандардың жамандықтарын жақсылыққа (күнәларын сауапқа) айналдырады. Алла өте кешірімді, (әсіресе, тәубе етіп, Өзіне жан-тәнімен бет бұрған құлдарына) ерекше мейірімді»5. Иә, бұл аятта күнә жасағаннан кейін дереу тәубеге келіп, игілікті істер істегендердің тәубесі қабыл болатындығы, тіпті күнәлары сауапқа айналатындығы баяндалуда. Осы орайда, әзірет Омар (р.а.) халифа болған кезеңде орын алған мына бір оқиғаны айта кетсек артық болмас.
Адам баласы жаратылысынан қателесуге, күнә жасауға бейім. Қазақта осынау ақиқатты меңзейтін хадиспен мағыналас «сүрінбейтін тұяқ, жаңылмайтын жақ болмайды» деген аталы сөз бар. Біздің сенімімізде күнәдан пәктік тек періштелер мен пайғамбарларға ғана тән қасиет. Ендеше, мәселе періштедей күнә атаулыдан пәк болу емес, нәпсіге еріп немесе қателесіп күнә жасап қойған жағдайда бірден тәубе етіп, Алладан кешірім тілеуде жатыр. Ал тәубе сөз жүзінде ғана болмауы керек. Тәубенің қабыл болуының басты шарты – өкініш. Өйткені өкініш – жасалған күнәнің парқына жеткендікті білдіреді. Міне, сондықтан Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бір хадисінде: «Өкініштің өзі тәубе», – деген7. Шынайы тәубенің бұдан басқа да маңызды шарттары бар, соның бірі – жасап қойған күнәні екінші мәрте қайталамауға бел буу болса, енді бірі – күнәнің артынан уақыт оздырмай бірден тәубеге келу. Сондай-ақ, егер жасалған күнә кісі ақысына қатысты болса, ақысы кеткен адамнан кешірім сұрап, көңілін алу да тәубенің маңызды шарттарының біріне жатады.
«Тәубе» сөзінің тілдік мағынасы «қайту, оралу» дегенді білдіреді. Ал діндегі мағынасы күнәға батып, тура жолдан таю арқылы Алладан алшақтап кеткеннен кейін, пенденің істеген күнәсі үшін өкініш білдіріп, Раббысына қайта оралуы, жүрегіне дақ түсіріп, жан-дүниесін шайқалтқан күнәсін жуып-шаюы дегенді білдіреді. Ал тәубе етудің маңызды-лығына келсек, Құран кәрімде тәубе етудің өте маңызды екенін білдіретін әрі тәубешіл жандардың артықшылығын баяндайтын көптеген аяттар бар. Соның бірі – «Шүбәсіз, Алла тәубешіл жандарды және (тәндік һәм рухани кірлерден) тазаланушыларды жақсы көреді»2 деген аят. Сондай-ақ Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бір хадисінде: «Құлы тәубеге келгендегі Алла тағаланың қуанышы қайсыбіреуіңнің шөл далада жоғалтып алған түйесін ойламаған жерде кезіктірген сәттегі қуанышынан әлдеқайда артық»3, – деп, пендесі тәубеге келгенде, Алла тағаланың қатты қуанатындығын жеткізген. Енді бір хадисінде пенде қанша жерден күнәға батса да, шыбын жаны алқымына келіп тірелмейінше, Алланың мейіріміне үміт артып, шын ниетімен тәубе еткен жағдайда тәубесі қабыл болатындығын шегелеп айтқан. Иә, мұның бәрі бізге тәубенің адам баласы үшін қаншалықты маңызды әрі баға жетпес мүмкіндік екенін көрсетеді. Өйткені Алла елшісі (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Барлық адам күнә-қателік жасайды. Ал қателік жасап, күнәға ұрынғандардың жақсылары – уақыт оздырмай тәубе еткендері»4, – деген. Осы орайда, әсіресе, алды-артын аңдамайтын албырт жастардың шалыс басып, күнәға бату ықтималы анағұрлым басым. Тіпті жастардың егде адамдарға қарағанда күнә-қателікке жиі ұрынуы таңғаларлық жайт емес. Өйткені албырт шақта арыны күшті нәпсіні құмарлық атаулының бәрінен бірдей тыя білу кімге болса да оңайға соқпасы белгілі. Міне, сондықтан жоғарыдағы хадисте егде тартып, құмары мен күш-қуаты кеміген адамның тәубесіне қарағанда, жастардың тәубесінің Алланың дәргейінде алар орны алабөтен екендігі айтылуда. Ендеше, шын көңілден иман еткен әрбір жас асау нәпсіге жеңіліп, күнәға батқан бойда бірден есін жиып, істеген күнәсі үшін аһ ұрып, өзіне кешірім тілеуі керек. Кешірім тілеп қана қоймай, нәпіл намаз оқу, нәпіл ораза ұстау, қайыр-садақа беру және өзін Алланың мейіріміне бөлейтін басқа да игі істер істеу арқылы күнәсін жуып-шайғаны, сөйтіп, жүрегіне түскен дақтан дер кезінде арылғаны дұрыс. Мұны істеген жастың рухани жан дүниесі ұдайы тірі болып қала бермек. Ал істеген күнәсі үшін титтей де қынжылмайтын парықсыз, ғапыл пенденің тәні тірі болса да, рухы тірі деуге келмейді. Осыған байланысты «Фурқан» сүресінде былай делінген: «Кімде-кім (істеген күнәсі үшін) аһ ұрып, тәубеге келсе, әрі иман етіп, (өзін һәм қоғамды түзетуге бағытталған) игі істер істесе, оның жөні бөлек. Алла ондай жандардың жамандықтарын жақсылыққа (күнәларын сауапқа) айналдырады. Алла өте кешірімді, (әсіресе, тәубе етіп, Өзіне жан-тәнімен бет бұрған құлдарына) ерекше мейірімді»5. Иә, бұл аятта күнә жасағаннан кейін дереу тәубеге келіп, игілікті істер істегендердің тәубесі қабыл болатындығы, тіпті күнәлары сауапқа айналатындығы баяндалуда. Осы орайда, әзірет Омар (р.а.) халифа болған кезеңде орын алған мына бір оқиғаны айта кетсек артық болмас.
Құранда Жаратушыға серік қосудан өзге күнә атаулының кешірілетіндігіне уәде берілген. Алла берген уәдесінен әсте таймайды. Олай болса, Жаратушыға серік қосудан өзге қандай үлкен күнәға батсақ та, күнәларымыз қанша жерден көп болса да, Алланың «Ғафур»8, «Ғаффар»9, «Тәууәб»10 деген есімдеріне, бізге берген хақ уағдасы мен шексіз мейіріміне үміт арта отырып, біліп-білмей, жасырын-жария жасаған әрбір күнәнің артынан ұдайы тәубеге келіп отыруымыз керек. Сонда көктегі періштелердің дұғасына еніп, Хақ тағаланың сүйікті құлдарының қатарына қосыламыз.
«Тәубе» сөзінің тілдік мағынасы «қайту, оралу» дегенді білдіреді. Ал діндегі мағынасы күнәға батып, тура жолдан таю арқылы Алладан алшақтап кеткеннен кейін, пенденің істеген күнәсі үшін өкініш білдіріп, Раббысына қайта оралуы, жүрегіне дақ түсіріп, жан-дүниесін шайқалтқан күнәсін жуып-шаюы дегенді білдіреді. Ал тәубе етудің маңызды-лығына келсек, Құран кәрімде тәубе етудің өте маңызды екенін білдіретін әрі тәубешіл жандардың артықшылығын баяндайтын көптеген аяттар бар. Соның бірі – «Шүбәсіз, Алла тәубешіл жандарды және (тәндік һәм рухани кірлерден) тазаланушыларды жақсы көреді»2 деген аят. Сондай-ақ Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бір хадисінде: «Құлы тәубеге келгендегі Алла тағаланың қуанышы қайсыбіреуіңнің шөл далада жоғалтып алған түйесін ойламаған жерде кезіктірген сәттегі қуанышынан әлдеқайда артық»3, – деп, пендесі тәубеге келгенде, Алла тағаланың қатты қуанатындығын жеткізген. Енді бір хадисінде пенде қанша жерден күнәға батса да, шыбын жаны алқымына келіп тірелмейінше, Алланың мейіріміне үміт артып, шын ниетімен тәубе еткен жағдайда тәубесі қабыл болатындығын шегелеп айтқан. Иә, мұның бәрі бізге тәубенің адам баласы үшін қаншалықты маңызды әрі баға жетпес мүмкіндік екенін көрсетеді. Өйткені Алла елшісі (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Барлық адам күнә-қателік жасайды. Ал қателік жасап, күнәға ұрынғандардың жақсылары – уақыт оздырмай тәубе еткендері»4, – деген. Осы орайда, әсіресе, алды-артын аңдамайтын албырт жастардың шалыс басып, күнәға бату ықтималы анағұрлым басым. Тіпті жастардың егде адамдарға қарағанда күнә-қателікке жиі ұрынуы таңғаларлық жайт емес. Өйткені албырт шақта арыны күшті нәпсіні құмарлық атаулының бәрінен бірдей тыя білу кімге болса да оңайға соқпасы белгілі. Міне, сондықтан жоғарыдағы хадисте егде тартып, құмары мен күш-қуаты кеміген адамның тәубесіне қарағанда, жастардың тәубесінің Алланың дәргейінде алар орны алабөтен екендігі айтылуда. Ендеше, шын көңілден иман еткен әрбір жас асау нәпсіге жеңіліп, күнәға батқан бойда бірден есін жиып, істеген күнәсі үшін аһ ұрып, өзіне кешірім тілеуі керек. Кешірім тілеп қана қоймай, нәпіл намаз оқу, нәпіл ораза ұстау, қайыр-садақа беру және өзін Алланың мейіріміне бөлейтін басқа да игі істер істеу арқылы күнәсін жуып-шайғаны, сөйтіп, жүрегіне түскен дақтан дер кезінде арылғаны дұрыс. Мұны істеген жастың рухани жан дүниесі ұдайы тірі болып қала бермек. Ал істеген күнәсі үшін титтей де қынжылмайтын парықсыз, ғапыл пенденің тәні тірі болса да, рухы тірі деуге келмейді. Осыған байланысты «Фурқан» сүресінде былай делінген: «Кімде-кім (істеген күнәсі үшін) аһ ұрып, тәубеге келсе, әрі иман етіп, (өзін һәм қоғамды түзетуге бағытталған) игі істер істесе, оның жөні бөлек. Алла ондай жандардың жамандықтарын жақсылыққа (күнәларын сауапқа) айналдырады. Алла өте кешірімді, (әсіресе, тәубе етіп, Өзіне жан-тәнімен бет бұрған құлдарына) ерекше мейірімді»5. Иә, бұл аятта күнә жасағаннан кейін дереу тәубеге келіп, игілікті істер істегендердің тәубесі қабыл болатындығы, тіпті күнәлары сауапқа айналатындығы баяндалуда. Осы орайда, әзірет Омар (р.а.) халифа болған кезеңде орын алған мына бір оқиғаны айта кетсек артық болмас.
Бір күні әзірет Омар (р.а.) Мәдина көшелерінің бірінде келе жатып, қойнына бөтелке тығып алған бір жас жігітті кезіктіреді. Әлгі жігіттен: «Қойныңдағы не?» – деп сұрайды. Қапелімде әзірет Омармен ұшырасам деп ойламаған әлгі жігіт қатты қысылғаннан: «Уа, Алла тағала, мені мына кісінің алдында масқара ете көрме! Күнәмді жасыра көр, сөз берем, енді шарап ішпеймін», – деп, ішінен тәубе етіп, жалбарынады. Ақыры тілге келіп: «Уа, мүміндердің әміршісі, қойнымдағы сірке суы», – деп қалай айтқанын өзі де аңдамай қалады. Әзірет Омар оған: «Қане, көрсетші», – деп, қойнындағы бөтелкені алып қарағанда, ішіндегісі шынымен сірке суы болып шығады6. Иә, мейірімі шексіз Алла тағала құлы шын ниетімен тәубе еткендіктен, харам шарапты адал сірке суына қалай айналдырса, күнәға белшесінен батқан күнәһар құлдары күнәлары үшін шынымен өкініп, тәубеге келсе, Алла олардың күнә шарабын құлшылық сіркесіне айналдырары сөзсіз.
«Тәубе» сөзінің тілдік мағынасы «қайту, оралу» дегенді білдіреді. Ал діндегі мағынасы күнәға батып, тура жолдан таю арқылы Алладан алшақтап кеткеннен кейін, пенденің істеген күнәсі үшін өкініш білдіріп, Раббысына қайта оралуы, жүрегіне дақ түсіріп, жан-дүниесін шайқалтқан күнәсін жуып-шаюы дегенді білдіреді. Ал тәубе етудің маңызды-лығына келсек, Құран кәрімде тәубе етудің өте маңызды екенін білдіретін әрі тәубешіл жандардың артықшылығын баяндайтын көптеген аяттар бар. Соның бірі – «Шүбәсіз, Алла тәубешіл жандарды және (тәндік һәм рухани кірлерден) тазаланушыларды жақсы көреді»2 деген аят. Сондай-ақ Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бір хадисінде: «Құлы тәубеге келгендегі Алла тағаланың қуанышы қайсыбіреуіңнің шөл далада жоғалтып алған түйесін ойламаған жерде кезіктірген сәттегі қуанышынан әлдеқайда артық»3, – деп, пендесі тәубеге келгенде, Алла тағаланың қатты қуанатындығын жеткізген. Енді бір хадисінде пенде қанша жерден күнәға батса да, шыбын жаны алқымына келіп тірелмейінше, Алланың мейіріміне үміт артып, шын ниетімен тәубе еткен жағдайда тәубесі қабыл болатындығын шегелеп айтқан. Иә, мұның бәрі бізге тәубенің адам баласы үшін қаншалықты маңызды әрі баға жетпес мүмкіндік екенін көрсетеді. Өйткені Алла елшісі (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Барлық адам күнә-қателік жасайды. Ал қателік жасап, күнәға ұрынғандардың жақсылары – уақыт оздырмай тәубе еткендері»4, – деген. Осы орайда, әсіресе, алды-артын аңдамайтын албырт жастардың шалыс басып, күнәға бату ықтималы анағұрлым басым. Тіпті жастардың егде адамдарға қарағанда күнә-қателікке жиі ұрынуы таңғаларлық жайт емес. Өйткені албырт шақта арыны күшті нәпсіні құмарлық атаулының бәрінен бірдей тыя білу кімге болса да оңайға соқпасы белгілі. Міне, сондықтан жоғарыдағы хадисте егде тартып, құмары мен күш-қуаты кеміген адамның тәубесіне қарағанда, жастардың тәубесінің Алланың дәргейінде алар орны алабөтен екендігі айтылуда. Ендеше, шын көңілден иман еткен әрбір жас асау нәпсіге жеңіліп, күнәға батқан бойда бірден есін жиып, істеген күнәсі үшін аһ ұрып, өзіне кешірім тілеуі керек. Кешірім тілеп қана қоймай, нәпіл намаз оқу, нәпіл ораза ұстау, қайыр-садақа беру және өзін Алланың мейіріміне бөлейтін басқа да игі істер істеу арқылы күнәсін жуып-шайғаны, сөйтіп, жүрегіне түскен дақтан дер кезінде арылғаны дұрыс. Мұны істеген жастың рухани жан дүниесі ұдайы тірі болып қала бермек. Ал істеген күнәсі үшін титтей де қынжылмайтын парықсыз, ғапыл пенденің тәні тірі болса да, рухы тірі деуге келмейді. Осыған байланысты «Фурқан» сүресінде былай делінген: «Кімде-кім (істеген күнәсі үшін) аһ ұрып, тәубеге келсе, әрі иман етіп, (өзін һәм қоғамды түзетуге бағытталған) игі істер істесе, оның жөні бөлек. Алла ондай жандардың жамандықтарын жақсылыққа (күнәларын сауапқа) айналдырады. Алла өте кешірімді, (әсіресе, тәубе етіп, Өзіне жан-тәнімен бет бұрған құлдарына) ерекше мейірімді»5. Иә, бұл аятта күнә жасағаннан кейін дереу тәубеге келіп, игілікті істер істегендердің тәубесі қабыл болатындығы, тіпті күнәлары сауапқа айналатындығы баяндалуда. Осы орайда, әзірет Омар (р.а.) халифа болған кезеңде орын алған мына бір оқиғаны айта кетсек артық болмас.
Құлдарының шынайы туәбелерін әрдайым қабыл етуші.
Имам әл-Ғазали, Мукәшәфәтул-қулуб 46-б.
Имам Ахмед, 1-422, 4012-хадис. Ибн Мажә, 2-1420, 4252-хадис.
Құлдарының күнәлары қаншалықты үлкен болса да кешірім етуші.
Құлдарының күнәлары қанша жерден көп болса да кешірім етуші.
Құлдарының шынайы туәбелерін әрдайым қабыл етуші.
Құлдарының күнәлары қанша жерден көп болса да кешірім етуші.
Құлдарының шынайы туәбелерін әрдайым қабыл етуші.
«Бақара» сүресі, 222-аят.
Бұхари, Дағауат 4. Мүслим, Тәуба 1.
Имам Ахмед, 3-198. Тирмизи, 2499. Ибн Мажә, 4251.
«Фурқан» сүресі, 70-аят.
Бұхари, Дағауат 4. Мүслим, Тәуба 1.
Имам Ахмед, 3-198. Тирмизи, 2499. Ибн Мажә, 4251.
«Фурқан» сүресі, 70-аят.
Имам Ахмед, 3-198. Тирмизи, 2499. Ибн Мажә, 4251.
«Фурқан» сүресі, 70-аят.
«Фурқан» сүресі, 70-аят.
Құранда Жаратушыға серік қосудан өзге күнә атаулының кешірілетіндігіне уәде берілген. Алла берген уәдесінен әсте таймайды. Олай болса, Жаратушыға серік қосудан өзге қандай үлкен күнәға батсақ та, күнәларымыз қанша жерден көп болса да, Алланың «Ғафур»8, «Ғаффар»9, «Тәууәб»10 деген есімдеріне, бізге берген хақ уағдасы мен шексіз мейіріміне үміт арта отырып, біліп-білмей, жасырын-жария жасаған әрбір күнәнің артынан ұдайы тәубеге келіп отыруымыз керек. Сонда көктегі періштелердің дұғасына еніп, Хақ тағаланың сүйікті құлдарының қатарына қосыламыз.
3
Періштедей пәк жастар
مَا مِنْ شَابٍّ يَدَعُ لَذَّةَ الدُّنْيَا وَ لَهْوَهَا وَ يَسْتَقْبِلُ بِشَبَابِهِ طَاعَةَ اللَّهِ إِلَّا أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ اثْنَيْنِ وَ سَبْعِينَ صِدِّيقًا ثُمَّ قَالَ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَيُّهَا الشَّابُّ التَّارِكُ شَهْوَتَهُ لِي المُبْتَذِلُ شَبَابَهُ لِي أَنْتَ عِنْدِي كَبَعْضِ مَلَائِكَتِي
Дүниенің ләззаты мен сауық-сайранын тәрк етіп, жастық шағын бір Аллаға мойынсұнумен өткізген әрбір жасқа жетпіс екі сыддықтың11 сауабы беріледі. Содан кейін Алла тағала ол жасты мақтан тұтып, оған былай деп тіл қатады: – Әй, Мен үшін нәпсіқұмарлығын тыйған жас! Әй, бүкіл жастық шағын Маған арнаған жас! Сен Менің дәргейімде базбір періштелерім сияқтысың.
11 Сыддық – Аллаға және пайғамбарға жан-тәнімен иман еткен әрі шын берілген адал әрі шыншыл жан.
(Әзірет Омар (р.а.) жеткізген, Әбу Нуғайм, Хилятул-әулия, 4-139, 5-237. Али әл-Муттақи, Кәнзул-Уммал, 15-1201, 43106-43107-хадис)
Хадиске түсіндірме:
Бұл хадистегі тақуалықты ту еткен жастарға қарата айтқан Алла тағаланың мақтау сөзі дүниенің бар қызығына бергісіз мадақ. Он сегіз мың ғаламды жоқтан жаратқан құдіреті күшті Алладан мақтау естуден асқан бақыт бар ма?! Құранда Алланың разылығы мен мақтауына бөленген жандардың негізінен пайғамбарлар, сахабалар және оларға ізбе-із ерген ізгі жандар екенін көреміз. Сондай-ақ, бір құдси хадисте Алла тағала: «Құлым Мені іштей есіне алып, мадақтаса, Мен де оны дәл солай есіме аламын. Егер ол Мені көпшіліктің ортасында есіне алып, мадақтаса, Мен оны одан да қайырлы көпшіліктің12 алдында мақтан тұтамын», – деп, Өзін әсте есінен шығармай ұлықтап жүретін құлдарын дәргейіндегі періштелердің алдында мақтан тұтатындығын білдірген13.
Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) да бір хадисінде: «Алланың үйлерінің бір
