автордың кітабын онлайн тегін оқу Алланың көркем есімдері
ӘОЖ 28
КБЖ 86.38
Ө 28
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі
Дін істері комитетінің дінтану сараптамасының
оң қорытындысы берілген
Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының
дінтану сараптамасының оң қорытындысы берілген
Аударған: Мариям Қанатқызы
Өзкан Өзе
Ө 28 Алланың көркем есімдері. Алматы: «Таным» баспасы, 2025. – 112 б.
ISBN 978-601-80815-8-3
Бұл кітап Алланың көркем есімдерін (әсмә хусна) балаларға қысқа да түсінікті етіп жеткізуді көздейді. Кітапта 99 әсмә хуснаның барлығына толықтай түсіндірме берілген. Кітаптарға мысалдар көбінесе өмір сүріп жатқан ортамыздағы әдеміліктерден алынған. Ағаштар, аңдар, гүлдермен берілген мысалдар арқылы Алланың көркем есімдері оңай есте қалатындай етіп баяндалды. Кітаптың негізгі мақсаты – балалардың ақылы мен жүрегіне қазірден бастап иман сабақтарының алғашқы негіздерін жеткізу.
Кітап балаларға және Алла Тағала жөнінде білгісі келетін оқырмандарға арналады.
ӘОЖ 28
КБЖ 86.38
ISBN 978-601-80815-8-3
© Мариям Қанатқызы, 2025
© «Таным» баспасы, 2025
Алла тағаланың көркем есімдерін неге білуіміз керек?
«Ол – Алла! Одан басқа тәңір жоқ. Ең көркем есімдер Оған ғана тән».
(«Таһа» сүресі, 8-аят)
Сенің Дәулет деген досың бар деп есептейік. Ол бақшасында түрлі-түсті гүлдерді өсірген көрнекті бағбан болса. Бірақ оның өнері бағбандықпен шектелмейді десек. Мысалы, оның қолынан бал тамған ұсталық өнері де болса. Ағаштың діңінен өте әдемі жиһаздарды жасаса.
Сол сәтте ол тамаша аспаз да болсын десек. Таңдайыңды қақтырған, кімді болмасын тамсандырған дәмді тамақтарды жасай алса.
Сондай-ақ ол өте шебер суретші, шебер әнші, алдына кісі салмаған биші, жауырыны жерге тимеген балуан т.б. неше түрлі өнері болса.
Демек, оны осындай неше түрлі өнеріне бола жерлестері неше түрлі аттарымен таниды. Мысалы, кейбірі оны бағбан Дәулет дейді. Ал кейбіреуі аспаз Дәулет дейді. Тағы біреу суретші Дәулет десе, тағы біреу биші Дәулет дейді. Қысқасы, әркім әрқандай атымен таниды.
Осы жағдайда, оны қаншалық жақсы танысаң, оның өнерлерін, шеберліктерін және өзгешеліктерін де білсең, онда «Дәулет» деген есім саған көп нәрселерді түсіндіріп тұрады.
Дәулет дегеніңде ойыңа нағыз бағбан, шебер ұста, танымал аспаз және теңдессіз суретші келеді.
Кездейсоқ гүл керек болса, басқаға бармай-ақ Дәулетке, нақтырақ айтқанда, бағбан Дәулетке барасың.
Орындық керек болып қалса, оны Дәулеттен – ағаш ұстасы Дәулеттен сұрайсың.
Дәмді тамақ жегің келе ме? Басқа аспаздарды ойламай, бірінші Дәулет аспазды ойлайсың.
Үйіңнің қабырғасына әдемі сурет ілгің келсе де, ең әуелі сол суретші Дәулетке барасың.
Егер де Дәулеттің шеберліктері жөнінде, әртүрлі аттары туралы білмегеніңде, «Дәулет» деген есім саған онша маңызды болмас еді. Демек біреу сенен: «Дәулет деген кім?» – деп сұраса, «Баяғы Дәулет ше. Біздің ауылда жүреді ғой» деп немқұрайды жауап бересің.
Оның әдемі гүлдерді өсіретінін де, жиһаздарды жасайтынын да айтпас еді. Дәмді тағамдарынан, көркем суреттерінен де еш сөз қозғалмас еді.
Тек қана: «Дәулет пе? Иә, танимын оны. Дәулет деген біреу бар» дегеннен басқа ештеңе айтпас еді.
Бірақ Дәулеттің неше түрлі шеберліктері, неше түрлі өнерлері бар екенін білгенің үшін, «Дәулет» деген аты аталғанда-ақ ойыңа жаңағы әртүрлі ұсталықтары, кәсіптері келері анық.
Бұл бір мысал.
Дәл осы сияқты, дұғаларымызда «Уа, Алла!» деген кезімізде қандай ұлы Жаратушыға тілек айтып жатқанымызды, сиынып жатқанымызды білуіміз – сол ұлы Алланың көркем есім-сипаттарын білуімізге байланысты. Анықтап айтқанда, Алла Тағаланың көркем есімдерін қаншалық білсек, соншалық шын ықыласпен Аллаға сиына аламыз десек болады.
Болмаса, біреу «Алла Тағала кім?» деп сұрап қалса, «Алла Тағала деген Алла Тағала да, оны бәрі біледі ғой» деп қысқа, түсініксіз жауап беруіміз мүмкін.
Негізі, «Жаратқан Иең кім?» деген сұрақ қойылса, тоқтамай жақсылап жауап бере алатындай болуымыз керек.
Өйткені тірі өмір сүріп тұрған болсақ, бүкіл әлемді және бізді жаратқан ұлы Алла Тағаланы танып-білу үшін қолдан келгенінше әрекет қылуға тиіспіз.
Оның көркем есімдерін және олардың мағыналарын үйренуіміз керек.
Ұлы Ұстазымыз ретінде сүйікті Пайғамбарымыз тұрғанда, қолымызда ең әдемі сабақ беретін қасиетті кітабымыз Құран тұрғанда; көз алдымызда Алла Тағаланың көркем есімдерінің нұр-шұғылаларын, із-белгілерін, сан мың түрлі елестерін шағылыстырып тұрған Күннен бастап құмырсқаларға дейінгі керемет әлем кітабы тұрғанда, сабақтарды тыңдамай, кітабымызды оқымай, ережелерді үйренбей жүре беруге, сонымен сыныптан сыныпқа көшпей қалуға еш сылтауымыз жоқ!
Алла Тағаланың көркем есімдері
«Алланың 99 көркем есімі бар. Кім оларды жаттап алса, жұмаққа кіреді».
(хадис)
Басында айтып өткеніміздей, Алла Тағаланың көркем есімдері ешқашан журналға жазылған балалардың есімдеріндай емес. Өйткені «біздің аты-жөніміз» деп жүрген есімдер де толығымен өзімізге дәл келген аттар болып шықпайды. Ол біз туылған кезімізде ата-анамыз қандай да бір ниетпен, не қуанышпен, не біреуді еске түсіру үшін қойып қойған есімдер.
Мысалы, мектепте оқып жүргенде Нәзік атты мұғалім бар еді. Аты Нәзік болғанымен, өзі адуынды, толық әйел еді.
«Менің атымды неге Нәзік деп қойғанын білмеймін. Сонымен нәзік кісіге ұқсап тұрамын ба?» – деп таңданып қалатын еді.
Тағы бір досымның аты Мұңайым еді. Негізі, мұңайым деген сөз «қайғылы, жуас» деген мағынаға келеді. Бірақ біздің Мұңайымды жуас деп айтпас едің. Қайсы жерде ұрыс-талас болса, сол жерден оның төбесі көрінетін. Қашан болмасын ұрыс бастап, төбелесіп, не біреулерді соғыстырып жүретін еді. Бірақ атын сұрасаң – Мұңайым!
Тағы бір досымыздың аты Алпамыс болатын. Бірақ оның Алпамыс дейтіндей ешбір белгісі жоқ еді. Өзі ілмиген ап-арық, бойы да кішкентай бала еді.
Әлгі Мұңайым екеуі жан дос еді. Сондықтан Мұңайым тұрғанда Алпамысқа ешкім сөйлей алмайтын.
Егер бұл екеуі атына заты сай балалар болғанда, онда Алпамысты Мұңайым емес, Алпамыс Мұңайымды қорғап жүрер еді. Әлгі Алпамыс атты балаға ешкім жолап, тіл тигізе алмас еді.
Кайсыбір атқа, не атаққа шындап ие болу үшін, сол есімге лайықты ісің болу керек. Сол есімнің мағынасына толық сәйкес келетін өзгешеліктер өзіңде болғаны дұрыс.
Мысалы, Нәзік апай гүлдей нәзік, ұялшақ, үлбіреген әйел болғанында, не Алпамыс Алпамыс батырдай алпамсадай, бұлшық еттері бурадай, бойы екі метр келген кісі болғанда «мына есімдері тым жарасып тұр» дер едік.
Әйткенмен өмірдегі шынайы есімді өміріңнің кейінгі жылдарында жасаған іс-әрекетіңе, елге қандай адам болып танылғаныңа қарай аласың.
Мысалы, жазушылықпен шұғылданып, осы салада белгілі болсаң, саған жазушы деген есім ұйғарылады.
Суретші болып танылсаң, сені суретші дейді.
Атағың – атқарған ісіңнің бағасына, шығармаларыңның мықтылығына қарай одан сайын танылып, белгілі болады.
Демек, атқарған ісіңе не кәсібіңе қарай өмірдегі шынайы атқа, лайықты атаққа ие боласың. Сені ешқашан көрмеген адамдар да еңбегіңді, шеберлігіңді
білген соң, жазушы не суретші деп алыстан таниды. Бәлкім, бойыңның ұзын-қысқалығын, шашыңның не көзіңнің қандай екенін толық білмеуі мүмкін. Бірақ жазушы не суретші екеніңді еңбектеріңнен өте жақсы біледі.
Бұдан бөлек, мінезің, жұртқа жасаған мәмілең және сендегі басқа өзгешеліктер де уақыт өте келе жақсы білініп, саған тиесілі ат болып қойылып қалуы мүмкін.
Мысалы, жақындарыңа, туған-туысқанға жақсылық жасағанды сүйетін, көмегіңді аямайтын кісі болсаң, онда сен осы ерекшелігіңе қарай жомарт деген атқа ие боласың.
Қайырымдылығыңмен танылсаң қайырымды деген, біліміңмен танылсаң оқымысты, ғалым деген атқа ие боласың дегендей.
Өмір сабағынан, тұрмыс шындығынан келіп, өзің лайықты болған осындай атың төлқ
