Ең қажетті ДҰҒАЛАР

Құрастырған:

Ғалымбек Тобашев

Алматы, 2023

Дұғалар

«Раббыларың бұйырады: Маған дұға етіңдер, сендерге жауап берейін» («Мумин» сүресі, 60-аят).

Дұға – ғибадаттың өзегі, негізі. (Хадис)

«Дұға» сөзі – «айту, шақыру, жәрдемге шақыру, жәрдем сұрау, Аллаға жалбарыну, жалыну, Алладан тілеу» деген мағынадағы арабша сөз.

Дұға – Алла пен құл арасындағы асыл байланыс. Құл дұға арқылы өз ойын Жаратқанға жеткізе алады. Құл шамасы келмейтін барлық ауыртпалықтан құтылудың жолын құдіреті шексіз Ұлы Жаратушыдан тілейді. Бұл тілектің атауы – дұға.

Терминдік мағынада «дұға» – құлдың Аллаға сиынуы және жалбарынуы, құлдың Алланың ұлылығының алдында әлсіздігін мойындауы, құрмет сезімдерімен Алланың мейірімін, жәрдемін және кешірімін тілеуі. Адам өзіне қажетті нәрсесіне қол жеткізуге дәрменсіз, әлсіз, бірақ Алланың өзінің дұғасын еститінін, егер қаласа қажеттілігін өтейтінін біледі. Өйткені адам баласы – әлсіз, мүмкіндігі шектеулі, қажеттіліктері шексіз жаратылыс. Ал жаратушы Алланың құдіреті шексіз, мейірімі кең және жақсылығы мол.

«Уа, адамдар! Алланың алдында барлығың пақырсыңдар, бәрің де Оған мұқтажсыңдар! Алла – Ғани (ешкімге және еш нәрсеге мұқтаж болмаған сарқылмас байлық иесі), Хамид (бәріңнің мұң-мұқтаждарыңды өтеп, ризық-несібелеріңді жеткізетін Раббыларың ретінде бар мадаққа әрі үздіксіз ұлықталуға әбден лайық)».1 деген аятта да баяндалғандай, дұға – адам баласының Алланың алдында өзінің әлсіздігін және шарасыздығын сезіне отырып барлық қажеттілігін Алладан сұрауы.

Дұғаның негізгі мақсаты – құлдың өз жағдайын Аллаға баяндауы, сол арқылы Алланы еске алуы. Яғни пенде өзін жаратқан, ризық берген Раббысына жағдайын баяндап, әлсіздігін, дәрменсіздігін айтып, қателіктері мен кемшіліктерін қабылдап, Ұлы Жаратушыдан жәрдем, кешірім, демеу сұрайды. Бұл жағдай – құлдың Алламен байланысы және Оған мойынсұнуы.

Басқа бір аятта «Егер дұға-мінәжаттарың болмаса, Раббым сендерді қалай бағаласын!»2 деу арқылы адам баласының құл ретінде күндіз-түні ұлы Иесіне дұға ету арқылы Алла тағала тарапынан үлкен қадір-құрметке ие болатыны баяндалған.

Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Нағыз ғибадат – дұға» – дейді3.

Дұға жасап, тілек тілеудің басты шарты – шынайы ниет пен риясыз көңіл. Дұға еткен кезде, оның қабыл болатынына ешқандай шәк келтірмеу керек. Өйткені біз тілеу тілеп отырған Жаратушы он сегіз мың ғаламның Иесі болғандықтан, Оның құдіреті мен жомарттығында шек жоқ. Бұл ойымызды қуаттай түсетін төмендегі аятта Раббымыз: «Маған дұға етіңдер, сендерге жауап берейін»4, – деп уәде береді. Бүкіл жаратылысты өзінің назарынан тыс қалдырмай, әрбір тірі жандының ризық-несібесін кең-молынан беруші Алла тағала жер бетіндегі күллі жаратылыс атаулының ардақтысы – адам баласының тілек-дұғасын қалайша қабыл етпесін?! Осы тұста кейбір адамдар: «Қанша дұға етсек те, тілегіміз қабыл болмады. Сонда бұл қалай болғаны?» – деп жатады. Бұлай айтпастан бұрын мына нәрсені білгеніміз жөн: дұғаға жауап беру мен оны қабыл алу – екі бөлек ұғым. Мысалы, егер ауру кісі дәрігерге барып, «маған пәлен дәріні бер» десе, дәрігер ол дәрінің ауру адамның сырқатына қаншалықты пайдалы екенін ескереді. Егер пайдалы болса, сол мезетте береді, ал егер зиян болса, мүлдем бермейді, оның орнына басқа пайдалы дәрі ұсынады немесе береді. Ендеше, дәрігердің денсаулыққа зиянды дәріні бермегені үшін, ауру адамның «сұраған дәрімді бермеді» деуі орынсыз. Дәл осы секілді Алла тағала құлының жағдайын жақсы білгендіктен, тілегенін уақытында береді я болмаса мүлдем бермей, ақиретке қалдырады. Алайда құл дұға тілегені үшін, оған сауап жазылады.

Әртүрлі жағдайда оқылатын дұғалар

Ұйқыға жатар алдында оқылатын дұға

اَللّٰهُمَّ اَسْلَمْتُ نَفْسِى اِلَيْكَ وَ وَجَّهْتُ وَجْهِىَ اِلَيْكَ وَ فَوَّضْتُ اَمْرِى اِلَيْكَ وَ اَلْجَأْتُ ظَهْرِى اِلَيْكَ رَغْبَةً وَ رَهْبَةً اِلَيْكَ لاَ مَلْجَأَ وَ لاَ مَنْجَا مِنْكَ اِلَّا اِلَيْكَ آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِى اَنْزَلْتَ وَ بِنَبِيِّكَ الَّذِى اَرْسَلْتَ.

Аллаһуммә әсләмту нәфсии иләйкә уә уәжжәһту уәжһии иләйкә уә фәууадту әмрии иләйкә уә әлжә’ту заһрии иләйкә рағбәтән уә раһбәтән иләйкә ләә мәлжә’ә уә ләә мәнжәә минкә иллә иләйкә әәмәнту бикитәәбикәл-ләзии әнзәлтә уә бинәбийикәл-ләзии арсәлтә.

Я, Алла! Саған мойынсұндым, жүзімді саған бұрдым, істерімді саған табыстадым, Саған арқа сүйедім, Сенен қорыққандығым үшін Сені паналадым, Сенен паналану және қорғану үшін Сенен басқа пана жоқ, Сенің түсірген Кітабыңа және жіберген Пайғамбарыңа иман еттім.

اَللّٰهُمَّ إِنَّكَ خَلَقْتَ نَفْسِي وَ أَنْتَ تَتَوَفَّاهَا لَكَ مَمَاتُهَا وَ مَحْيَاهَا إِنْ أَحْيَيْتَهَا فَاحْفَظْهَا وَ إِنْ أَمَتَّهَا فَاغْفِرْ لَهَا اَللّٰهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الْعَافِيَةَ

Аллаһуммә иннәкә халәқтә нәфсии уә әнтә тәтәуәффәәһә ләкә мәмәәтуһә уә мәхйәәһә ин ахиайтәһә фәхфәзһә уә ин әмәттәһә фәғфир ләһә.

Аллаһуммә инни әс’әлукәл-‘аафиятә.

Я, Алла! Мені жаратқан Сенсің, жанымды алатын да Өзіңсің. Өлімім де, өмірім де қолыңда тұр. Егер өмір берсең, сақтағайсың. Ал ажал жіберсең, кешіргейсің.

Алла тағалам, Өзіңнен амандық пен деннің саулығын сұраймын!5

Ұйқыдан тұрғанда оқылатын дұға

اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى اَحْيَانَا بَعْدَ مَآ اَمَاتَنَا وَ اِلَيْهِ النُّشُورُ. رَضِيتُ بِاللّٰهِ رَبًّا وَ بِالاِسْلاَمِ دِينًا وَ بِالْقُرْآنِ اِمَامًا وَ بِمُحَمَّدٍ نَبِيًّا وَ رَسُولاً

Әлхамду лилләәһил-ләзии ахйәәнәә бә‘дә мәә әмәәтәнәә уә иләйһин-нушуур. Радииту билләәһи раббән уә бил-исләәми диинән уә бил-қураани имәәмән уә бимухәммәдин нәбийән уә расуулән.

Барлық мақтау бізді өлгеннен кейін тірілткен Аллаға лайық. Өлгеннен кейін тірілтетін тек қана Алла. Мен Рабб ретінде Аллаға, дін ретінде Исламға, имам ретінде Құранға, елші ретінде Мұхаммедке (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) разы болдым6.

Әжетханаға кіретін кезде оқылатын дұға

{بِسْمِ اللّٰهِ} اَللّٰهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْخُبْثِ وَ الْخَبَائِثِ

Бисмилләәһи, Аллаһуммә иннии ә‘уузу бикә минәл-хубси уәл-хабәә’ис.

Бисмилла! Я, Алла! Еркек-ұрғашы жын-шайтандардың жамандықтарынан сақтай көр!7

Әжетханадан шыққан кезде оқылатын дұға

غُفْرَانَكَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنِّي الْأَذَى وَ عَافَانِي

Ғуфраанәкә, әлхәмду лилләәһил-ләзии әзһәбә ‘аннил-әзәә уә ‘аафәәнии.

(Я, Алла!) Сенен кешірім тілеймін. Мені осы қиындықтан құтқарып, саулық бергенің үшін Саған шүкіршілік айтамын8.

Дәрет алатын кезде оқылатын дұға

اَللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي وَوَسِّعْ لِي فِي دَارِي وَبَارِكْ لِي فِي رِزْقِي

Аллаһуммәғфир лии зәнбии уә уәсси‘ лии фии дәәрии уә бәәрик лии фии ризқии.

«Бисмилләмен» бастап: «Я, Алла! Күнәларымды кешір, үй-жайымды кеңейт, ризық-несібеме береке бер!» – дейді, содан кейін кәлима шәһадат9 айтады10.

Дәрет алып болғаннан кейін оқылатын дұға

اَللّٰهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ التَّوَّابِينَ وَ اجْعَلْنِي مِنَ الْمُتَطَهِّرِينَ

Аллаһуммәж‘алнии минәт-тәу-уәәбиинә уәж‘алнии минәл-мутәтаһһириин.

Алдымен кәлима шәһадат айтылады, содан кейін: «Я, Алла! Мені жиі-жиі тәубе етуші, тазалыққа құмар жандардың қатарынан ете көр!»11