Кіріспе

«Дұға» сөзі араб тілінде «шақыру, өтіну, тілеу және жалбарыну» деген мағыналарды қамтиды. Ал діни тұрғыдан алғанда, дұға – адамның Алла тағаланың шексіз құдіреті мен ұлылығын мойындап, өзінің әлсіздігі мен қауқарсыздығын сезіне отырып, бар ықыласымен Жаратқанға мінәжат етіп жалбарынуы дегенді білдіреді.

Дұға – аса мейірімді, ерекше рақымды Алла тағала мен құл арасындағы рухани байланыстың айқын көрінісі. Өзінің шара-сыздығын түйсінген пенденің жүрекжарды тілектері.

Дұға – құлшылықтың мәйегі, адам жанының рухани азығы, сондай-ақ, әлсіздің, мұқтаждың және шарасыздың қорғаны.

Дұға – Хақ тағаланың түгесілмес қазыналарының құпия кілті. Аллаға деген шынайы иман мен берік тәуекелдің айқын нышаны.

Адамзаттың асыл тәжі, ардақты Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Дұға – құлшылықтың негізі»,1 – деп, дұғаға үлкен мән берген. Өйткені, дұға-мінәжатсыз өткен өмірде құлшылықтың сазы естілмесе, құлшылықсыз өткен өмірде руханияттың табы білінбейді. Құран кәрімнің: «(Уа, Мұхаммед, оларға) Егер дұға-мінәжаттарың болмаса, Раббым сендерді қалай бағаласын! – деп айт»2 деген аяты да осынау ақиқатты тайға таңба басқандай етіп көрсетеді. Иә, бұл аяттан құлшылығы жоқ жанның Хақ алдында қадірінің болмайтынын аңғару қиын емес. Енді бір аятта Алла тағала: «(Уа Мұхаммед) егер құлдарым сенен Мен туралы сұраса, шынында, Мен оларға өте жақынмын. Маған жалбарынып, дұға еткеннің дұғасын жауапсыз қалдырмаймын. Ендеше, олар да тура жолда болу үшін Менің үндеуіме оңды жауап берсін һәм маған иман келтірсін»3 – деген. Мұнда да Алла тағалаға шынайы сеніммен мінәжат қылып, ықыласпен тілек тілеген жанның дұғасының қабыл болатыны айтылған. Бұл ойымызды қуаттай түсетін келесі бір аятта Раббымыз: «Маған дұға етіңдер, сендерге жауап берейін»,4 – деп уәде береді.

Расында, Алла тағала – құлдарының барлық дұға-тілегіне жауап беруші. Осы тұста кейбіреулер: «Қанша дұға етсек те, сұрағанымыз берілмейді. Сонда бұл аятты қалай түсінуге болады?» – деп жатады. Алдымен мына нәрсені білгеніміз жөн: дұғаға жауап беру бір бөлек те, оны бірден қабыл алу бір басқа. Жоғарыдағы аятта Алла тағала Өзіне бағытталған барлық дұға-тілектерге жауап беретінін айтты. Ал дұғада сұралған нәрсенің беріліп, берілмеуі, яғни, тілектің қабыл болып, болмауы Алла тағаланың хикметі мен қалауына байланысты қилы жолдармен жүзеге асады. Осыған қатысты Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бір хадисінде: «Алла тағала өзіне дұға еткен барлық адамның дұғасына жауап береді. Оның дұғаларға жауап беруі – дұға еткен адамға сұрағанын беруі арқылы, яки дұғасының сауабын ақыретке қалдыруы немесе оқыған дұғасының көлемінде күнәсін кешіру арқылы болады. Бірақ ол пенделікке бой алдырып, күнә үстіне күнә жамамаса немесе туысқандық қатынасты үзбесе дұғам қабыл болмады деп асығыстық жасамаса болғаны»,5 – дейді. Яғни, Алла тағала құлының сұраған нәрсесін осы дүниеде береді немесе дұғасының сауабын ақыретке қалдырады, яки оқыған дұғасының көлемінде күнәларын кешіреді.

Таңғы дұғалар

أَعُوذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

اَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّي لَا إِلٰهَ إِلَّا أَنْتَ خَلَقْتَنِي وَ أَنَا عَبْدُكَ وَ أَنَا عَلَى عَهْدِكَ وَ وَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَيَّ وَ أَبُوءُ لَكَ بِذَنْبِي فَاغْفِرْ لِي فَإِنَّهُ لَا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ. (٣)

Оқылуы:

А‘уузу билләәһи минәш-шәйтаанир-ражиим

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

Аллааһуммә әнтә раббии ләә иләәһә илләә әнтә халәқтәнии уә әнә ‘абдукә

Уә әнә ‘аләә ‘аһдикә уә уа‘дикә мәстәта‘ту А‘уузу бикә мин шәрри мәә сана‘ту

Әбуу'у ләкә бини‘мәтикә ‘аләйя уә әбуу'у ләкә бизәнбии

Фәғфир лии фә иннәһу ләә йағфируз-зунуубә илләә әнтә. (3 рет)

Мағынасы:

(Алланың рақымынан) қуылған шайтаннан сақтай көр деп, Алладан пана тілеймін!

Аса рақымды, ерекше мейірімді Алланың атымен!

Уа, Алла тағалам! Сен – менің Раббымсың! Сенен басқа тәңір жоқ. Мені Сен жараттың. Мен – Сенің құлыңмын, қолымнан келгенше Өзіңе берген уәдеме берік боламын. Істеген істерімнің кесір-кесапатынан бір Өзің сақтай көр! Берген нығметтеріңнің бәріне шүкіршілік етемін һәм жасаған күнәларымды толық мойындаймын. Мені кешіре көр! Шынында, күнәларды Өзіңнен басқа ешкім кешіре алмайды.

Ерекшелігі:

Ардақты Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бұл дұғаны «Сәйидул-истиғфар» (яғни, кешірім сөздің төресі) деп атаған, өйткені бұл дұға құлдарының тәубасын қабыл етуші, ерекше мейірімді Алладан кешірім сұрағанда айтылатын ең ізгі сөздерді қамтыған. Сонымен қатар, сүйікті Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Кімде-кім мына дұғаны шынайы сеніммен таңертең оқып, сол күні кешке жетпей дүниеден озса, жұмаққа барады. Сондай-ақ, кімде-кім шынайы сеніммен кешке оқып, таңға жетпей көз жұмса, ол да жұмақтық болады», – деп, осы дұғаны аузынан тастамай оқып жүретіндерді сүйіншілеген болатын.

(Сахих Бұхари, да’ауат 5831; Сунәну Нәсәи, исти’аза 5427; Сунәну Ахмәд, Муснәду әш-шәмиин 16488)

بِسْمِ اللّٰهِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الأَرْضِ وَ لَا فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ. (٣)

Оқылуы:

Бисмилләәһил-ләзии ләә йадурру ма‘асмиһи шәй'ун фил-арди уә ләә фис-сәмәә'и уә һууәс-сәмии‘ул-‘алиим. (3 рет)

Мағынасы:

Есімі аталғанда жердегі және көктегі ешбір нәрсе зиянын тигізе алмайтын Алланың атымен! Ол – бәрін Естуші һәм бәрін Білуші!

Ерекшелігі:

Әділдіктің рәмізі болған төрт халифаның бірі Османнан (р.а.) жеткен бұл дұға жайлы Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Кімде-кім бұл дұғаны күн сайын таңерең және кешке үш мәрте оқитын болса, оған еш нәрсе зиянын тигізе алмайды», – деген.

Бұл дұғаға қатысты Әбу Дәуіттің хадис жинағында келтірілген басқа бір риуаятта Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Ешбір жамандыққа