Динара Төлепберген

Өмірдегі қиындыққа қалай қарсы тұра аламыз?

Адам өз өмірінде көптеген сынақтардан өтеді, қиыншылықтарға тап болады. Адам болмысының әртүрлілігіне байланысты, әр тұлға сол тағдырдың тәлкегіне қарсы тұрып, күресе алмайды. Кейбіреулері берілмей қасқайып қарсы тұрса, кейбірі жеңіліп, өзіне деген сенімін жоғалта бастайды. Бұл эсседе мен өзімнің басымнан өткен оқиға арқылы өмірдің сізге жіберген ауыртпалықтарының астында қалмау үшін не істеу керектігін, қалай мықты болып қалу керектігін баяндаймын. Бұл тақырыптың сіздерге пайдалы болатынына сенімдімін.

Біріншіден, барлық болып жатқан оқиғалардың уақытша екендігін түсіне білу қажет. Яғни, қазір сіздің жағдайыңыз нашар болып, қиналып жатсаңыз, қуаныш пен қайғының алма-кезек жүретінін ұмытпаңыз. Сол қайғының жоғалатынына сене біліңіз, қаншалықты машақаттық жағдай болмасын, барлығын жақсылыққа жоруға тырысыңыз. Әрине, сеніп ғана коймай, алға ұмтылып, қозғалыс жасауымыз, ешқашан үміттенуді, армандауды, талпынысты тоқтатпауымыз керек. Қиыншылық – адам дамуының басты факторы, мысалы, мен жеті жасымда нашар оқиғаларды басымнан өткіздім. Енді мектеп табалдырығын аттап, бірінші сыныпқа барғанымда, ата-анам ажырасып кетіп, әжемнің үйінде, ауылда оқуыма тура келді. Бір ай да оқымастан, қайтадан қалаға келіп, бір жыл бойы ата-анаммен көріспей, мектепке мүлде бармай, тәтеммен тұруға мәжбүр болдым. (Анам Астанаға жұмыс іздеуге кеткен, әкеме керек емес болатынмын). Кейінірек анам мені Астанаға алып кетіп, жүріп-жүріп бірінші сыныпты үш рет бастап, осы қалада аяқтадым. Бұл қалада жағдайымыз нашар болды, үйіміз-жайымыз болған жоқ, төмен өмір сүрдік. Бірақ менің анам үміттеніп талпынуды тоқтатқан емес, сондықтан да қазір бәрі де керемет. Иә, біз өмірде жүздеген сәтсіздікке ұшыраймыз, қасіретпен бетпе-бет келеміз. Сатқындықты, түсініспеушілікті, адамдарда аяушылық сезімінің болмайтынын көреміз. Бірақ бұл оқиғалардың барлығы бізді тәрбиелеуге зор көмегін тигізеді. Яғни адам өмірінде қиыншылықтар болмаса, ол мүлде дамымайды, бір орында тұрып қалады. Менің басымнан өткен қиыншылықтар, мені өзіне сенімді, өз мақсатын нақты білетін, басқалардың жан-дүниесін түсіне алатын адамға айналдырды. Бірақ сіз осындай қиыншылықтардың өміріңізге қалай әсер ететіндігін өзіңіз шешесіз.

Екіншіден, кешіре білу – бізге қиындықпен күресуге бірден-бір көмек. Бақытсыздық адамның басына аспаннан түсе салмайды, басқа адам қиындыққа себепші болады. Сол бақытсыздыққа себепші болған адамды кешіре білу керек, егер сіз жүрегіңізде реніш, ыза-кек, жеккөрушілік сезімін сақтап қалар болсаңыз, рухани түрде бақытты бола алмайсыз. Өзіңізді кешіргеніңіздей, басқаларды кешіріңіз. Кешіру – ізгіліктің белгісі ғана емес, жан дүниенің тыныштығы.

Үшіншіден, ауыртпашылық сізді толықтай басып алмауы үшін барды бағалай білу қажет. Қиын кезеңдерде, жақын адамдар жайлы, ата-ана, бауырлар, достар мен жолдастар жайлы ұмытпау, олардың көмегінен бас тартпау, олардан бөлектеніп жүрегіңді құптамау, олардың қолдауы – тығырықтан шығар жол. Қазіргі жаныңда жүрген адамдарды бағалап, оларға сүйіспеншілікпен қарасаң, көп ауыртпашылық жеңілдеп қалады.

Қорытындылай келе, барлығы адамның өзіне, іс-әрекетіне, ойларына байланысты екенін айтқым келеді. Адам қиындыққа қарсы тұратын күшті алдымен өз ішінен, жүрегінен табуы қажет. Жоғарыда айтып кеткендей, адам қиындықтың уақытша екендігін түсініп, бір орында тоқтамауы, кешіре білу қасиеті мен барды бағалай білу қасиеті әрбір ауыртпашылықты жеңілдететініне сенімдімін.

Динара Төлепберген

Суицид

Армысыздар! Бұл постта мен қазіргі заманның басты проблемаларының бірі өзіне қол жұмсау жайлы, дәлірек айтқанда, қоғамның осал тобы жасөспірімдер арасындағы суицид жайлы сөз қозғаймын. Өкінішке орай, біздің мемлекет статистика бойынша, өзіне қол жұмсаудан алғашқы ондыққа кіреді. Мен мұны ата-аналарға, жасөспірімді қорғайтын қоғамға және осындай істер жайлы ойлайтын жасөспірімдерге арнап жазып отырмын.

1. Ата-ана мен жасөспірім арасында түсінушілік пен сенім, байланыс орнауы қажет. Ата-ана баланың өміріне қызығушылықпен қарау керек. Егер сіз балаңыздың бүгінгі көңіл-күйі, қолынан не келіп, не келмейтінін, нені жақсы көретінін білмесеңіз, сіздердің қарым-қатынастарыңыз нашар болғаны. Жай ғана сұрақтар қойып қана отырмай, сіздер де өздеріңіздің ішкі мәселелеріңізбен бөлісуіңіз қажет. Қазіргі адамдардың психологиясы өте осал әрі тұрақсыз. Психиатр мен психологтың көмегіне жүгіну дамыған мемлекеттерде нормаға айналған және мұның тек қана пайдасын тигізетіні дәлелденген. Сондықтан мұндай көмектен қымсынбаңыздар.

2. Жасөпірімдер мектепте болсын, көшеде болсын бір-біріне көңіл бөлуі қажет. Суицид тақырыбын қызық көретін адамдарға байыппен қарау керек. Блогтағы посттар, әңгімелер, кітаптар, фильмдер арқылы жақын адамдар дәл уақытында байқап, дұрыс тәсіл қолдана білсе, өзіне қол жұмсаудың алдын алуға болады. Жасөспірімдер назар аударуды сұраса, назар аударуға тырысу керек. Және де оларды мүлде сынап және мазақ қылудың қажеті жоқ.

3. Жасөспірім балалар, жоқ, барлық адамдар, өлім қайтымсыз зат! Өмірде барлық зат қозғалмалы, университет ұнамады ма, басқасына түс, оқығың келмесе, барып жұмыс істе, сіздер бәрін өзгерте аласыздар. Тек туу мен өлімді емес. Өлім қайтымсыз, мәңгілік зат, соңғы нүкте... Өз қиыншылықтарыңыз туралы айтуға қысылмаңыз.

Сенім телефоны: 111; 150

Бекзат Айтжан

Өткен дәуірдегі қазақ даласындағы мәселелерді бүгінгі күнмен ұштастыру

Қазақ халқы саяси қуғын-сүргін, отаршыл езгі мен әртүрлі әлеуметтік сипат алған көтерілістерге тап болған кезең ХХ ғасыр еді. Сол уақыт кезеңінде өмір сүрген қарапайым халық осы мәселелерді ауыр жағдайда қабылдады. Осы тарихи оқиғаларды бір саралап, бірге тарқатайық.

Алдымен, ХХ ғасырдың 20-жылдары қазақ даласына Ресей империясының ықпалымен қос үкіметтің орнауы қалың бұқараны біршама есеңгіретті. Кейін Голощекиннің бұйрығымен халықтың мал-мүлкін тәркілеу және 1932-1933 жылдардағы зұлматты ашаршылық елді тоздырып жіберді. Сонымен қатар, 1938 жылы қазақ елінің біртуар азаматтары репрессия құрбандары болып, 3 жылдан кейінгі қасіретті Екінші Дүниежүзілік соғыс қазақты тағы әлсіретті. Осы оқиғалар мен соғыстан кейінгі күйзелісті өмір, Семейде жарылған ядролық сынақ ел арасында орасан зор әлеуметтік мәселеге айналды. Осылайша біздің ел әртүрлі кикілжіңді проблемаға түсе жүріп, өзінің ұлттық болмыс-бітімі, дін мен дәстүрінен айырылуға дейін барды. Бұл, әрине, Ресейдің қазаққа жасаған озбыр саясаты еді. Бірақ қазақ халқының қиындықтарға қарсы тұрған намысы мен белсенді ерен еңбегі біздің бүгінгі егемен ел болуға негіз болды.

Қазірде алаш елі ғасырлар бойы аңсаған тәуелсіздігін бір тудың астында ұстап отырған біртұтас мемлекет. Ендігі жерде бүгінгі әлемдік аренамен қатар Қазақстанда болып жатқан түйткілді мәселелер өткен ғасырдағы оқиғаларға қарағанда асып түспесе кем емес. Бұған бүгінде кең етек алған теріс діни ағымдардың лаңкестік іс-әрекеттерін мысалға алсақ болады. Мұндай іс Қазақстанда 2016 жылы Ақтөбе қаласында орын алды.

Тағы бір өзекті мәселе алаш ардақтылары ел тағдыры, әйел теңсіздігін суреттеп жазса, ал бүгінде шетел азаматтары қыздарымызды әйелдікке алып жатыр. Жай алмай қазақ жерін де қоса алып ұрпақ өрбітуде. Сонымен қатар, өзі туған сәбиіне жүрегі жылымайтын тас бауыр көкек аналар көбейді. Жеткіншектердің балалық дәуренін күл-талқан еткен педофилдер де бар. Бұл айтылғандар жағдайымыздың бір ғана парасы екені белгілі. Осындай мәселелер біздің қоғамымызды жиіркенішті етіп көрсетіп тұр.

Қорытындылай келе, жоғарыда айтылған қиын ортада өмір сүрген бұрынғы ата-бабаларымыздан біздердің айырмашылығымыз – тәуелсіз елде өмір сүруіміз. Осы егемен Қазақстанды бірлігі жарасқан мәңгілік елге айналуда осындай мәселелер кедергісін келтіреді. Ал осылай жалғаса берсе, қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заманымыз азулы айдаһардың ыстық отында қаларына кім кепіл? Менің айтайын дегенім, барлық ел болып жұмыс істеп, білім мен ғылымға талпыныс жасап, мемлекетімізді біртұтастық пен ауызбірлікте сақтауымыз керек.

Жұлдыз Сабитова

Мейірімділік

Мейірімділік – әлемнің жарығы. Егер ол жойылса, әлем бір секунд та кідірмей өз өмірін тоқтады. Қазіргі таңда өмір жалғасып жатыр. Демек, қанша заман өзгерсе де, адам өзгерсе де, мейірімділік пен махаббаттың тынысы әлі де бар. Жақсылап ойланып қараған адам жан-жағынан толған мейірімділікті, махаббатты сезе алады. Әрине, күйбең тіршілік ол нәрсені көруге, сезінуге көп мүмкіндік бере бермейді. Сонда да бір сәтке тоқтап айналаңызға мұқият қараңызшы. Біреу сізге жымия қарап сәлемдеседі, біреу қолындағысымен бөліседі, біреу үйретеді, сізден бір нәрсе үйренгісі келеді. Осының барлығының түбінде жүректегі мейірімділік жатыр емес пе?

Мен де барлық адамдар сияқты мейірімге, ізгілікке толы өмірді сүріп жатырмын. Осы өмірімде жүрегімнің түбінен орын алған оқиға бар еді. Сол жайлы жазғым келіп отыр.

Мен, негізі, үйдің кенжесімін. Барлығы мені еркелетіп, маған тек мейіріммен қарағаннан кейін оның қадірін білмейтін едім. Ол туралы ойлануға уақыт та болмайтын. Барлығына түсінікті де шығар кенже қыздың қандай болатыны. Тым еркелік ата-анамнан, отбасымнан берілген мейірімді бұлдыратып көрсетпейтін перде сияқты болатын. Бірақ екі жыл бұрын сіңлім дүниеге келді. Содан кейінгі өмірім күрт өзгерді. Білесіз бе, ең алғаш мейірім дегенді мен соның жүзінен көре алдым. Кішкентай ғана бүлдіршіннің, кішкентай ғана періштенің жүрегінен сездім. Бір күні оның алма жегелі тұрған кезінің үстінен түстім. Беруін өтініп едім, алғашында қолымды қайтарды. Онымен ойнауды жақсы көретінмін. Әдейі ренжіген түр таныттым, не істер екен деп. Ол болса біраз қарап тұрды да, өзін кінәлі сезінген болу керек, жүгіріп келіп бетімнен сүйді. Менің қолымды алды да, алмасын ұстатып көзіме біраз қарап тұрды. Міне, сол сәт, сол қайталанбас шуақты сәт. Оның мөлдіреген көздері менің көздерімді тесіп жібергендей болды. Көзім жасаурап шыға келді. Қатты құшақтап алдым. Есейген сайын әр адамның жүрегі қатая береді ғой. Дәл сол сәтте менің қатая бастаған жүрегім бірден жібіп сала бергендей болды. Кішкентай ғана бүлдіршіннің көздерінен бар әлемнің жылуы, бар махаббаты тек маған арналғандай сезілді. Міне, осы оқиға мейірімнің не екенін түсіндірді. Кішкентай болса да, шынайы, таза.

Осыдан кейін түсінгенім, барлық адам дүние есігін ашқанда оның жүрегі ең алдымен жылулыққа, мейірімге толтырылады екен. Ал ары қарай ол жылулықты сақтап қалу әр адамның өз қолында. Жоғарыда өмір мейірімге қанша толы десем де, мына қатал өмірде оны сақтап тұра алтындар азайып бара жатыр. Тағдырдан біраз таяқ жесе, басына қиын іс түссе болды, жүрегі қара тастай қатып қалады. Ал сіз барынша тырысыңыз. Екі қолыңызды жайып, ықтасын жерде, ешбір жел ол отты өшіріп кете алмайтындай, жаныңызды салып сақтаңыз. Туғаннан берілген дене мүшеңіздің бір жері ауырса дәрі алып, емханаға барып емделесіз ғой. Сол сияқты жүрегіңіздегі мейірім отына да бар көңіліңізбен, бар ынтаңызбен қараңыз. Себебі бұл – сіз бен біздің тыныс алар ауамыз.

Нұрай Қабыл

Жетімді жылатпа!

«Жетім көрсең, жебей жүр» деп айтып кеткен қазақ атам. Бүгінде осы сөзге өкінішке орай көбі мән бермейді. Сіз білесіз бе, ата-анасыз өскеннің қандай ауыр екенін? Бәлкім, біріңіз білерсіз, ал біріңіз білмесеңіз де сезіне аларсыз деп ойлаймын. Бірақ жетімнің күйін ата-анасы бар адамдар толығымен түсіне алмайды-ау....

Иә, кім үшін болса да «жетім» деген өте ауыр сөз. Неге екенін жазбасам да түсініп отырсыз деп ойлаймын. Жетімдері көбейген, балалар үйінің саны ұлғайған елімізге қарасам, жүрегіміз қан жылайтын халге жеттік. Жетімдердің күн санап артуына қоғам кінәлі ме әлде мәселе әке-шешеде ме? Атадан тағылым алмаған ұл жаман, анадан өнеге көрмеген қыз жаман. Айналып келгенде барлығы да тәрбиеге, ата-ана өнегесіне келіп тіреледі.

2018 жылдың қыс мезгілінде Алматы қаласындағы жетімдер үйіне баруды ұйғардық. 10 шақты адам болып жиналып, концерттік бағдарлама ұйымдастырып, сыйлықтар мен азық-түлікті де алдық.

Сенесіз бе? Мен жетімдер үйіне енді аяғымды басып кіре бергеннен жүрегім дір ете қалды. Себебі алдымыздан жүгіріп шыққан өрімдей, сүп-сүйкімді қорғансыз балаларды көру мен үшін өте ауыр болды. Бірден көзіме жас келді. Балаларға көрсетпеуге тырысып, дереу жасымды тыйып, барлығымен күліп амандастым. Концертімізді бастап та кеттік. Балалардың бәрі шат-шадыман күлкіге бөленіп, кішкене уақыт болсын жүздерінен бақытқа бөленгендерін көрдім. Концерт өз мәресіне жетіп қалды. Содан кейін барлығымыз жиналып әңгімелесуге де кірісіп кеттік. Балапандардың армандарын сұраудан бастадық. Білесіз бе, жауап берген барлық балалардың армандары өте ерекше және сеніммен айтып отыр. Бүлдіршіндердің әрқайсысының арманы әртүрлі және сол армандарын қысылмай бізге айтқандарына мен қатты риза болдым. Арасында үндемей отырғандары да болды. Өнерлері де жоқ емес, бірі домбыра тартады, бірі өлең оқиды, енді бірі ән де айта алады екен. Қазағымның осындай өнерлі, ақылды, мейірімді ұрпақтарының ата-анасының жоқтығын ойлап іштей жүрегім қан жылап тұрды.

Барынша көңілдерін аулап, неше түрлі сұрақтар қойып, ойындар ойнатып, сыйлықтар тараттық. Қуаныштарында шек жоқ. Дегенмен олар ана құшағын ешқашан көрмеді ғой. Әке жылулығын сезбеді ғой! Ей, өмір неге қаталсың?! Біз айына бір рет, болмаса жылына бір барып, қазағымыздың ұрпақтарының басынан бір сипап кетсек, білесіз бе, олар үшін ол қандай бақыт! Бір сәт сол еш кінәсі жоқ, жүрегі нәзік бүлдіршіндерімізге көңіл бөліп, барынша жиі барып тұрайықшы, адамдар!

Қолымыздан келгенше 2-3 сағатқа болсын олардың жетім екендерін ұмыттырғымыз келді. Сіз «жетімдер үйіне» барып көрдіңіз бе? Жетімдер үйіне бару сіз үшін қарапайым дүние болса, ал балалар үшін ол үлкен бақыт, мол шаттық, үлкен мереке екенін есіңізден шығармаңыз!

Балапандардың барлығының бірінші арманы: тезірек ата-анамыз келіп бізді алып кетсе екен дейді. Аллам, балалардың армандары орындалса екен. Менің де арманым, үлкейгенде жетімдерді асырап алу. Алла сол күнге жеткізсін!

Соңғы он жылда Қазақстандық жетім балалар әлемнің отызға жуық еліне әкетілген. Бұл жағдайымыз еш жарамас. Қазақстанда өзіміздің бауырларымызды неге өз елімізде алып асырамасқа?

Құрметті, қазақ жастары! Қазақ қызы және қазақ жігіті деген абыройлы атқа сай болайық! Жетімін жылатпаған, жесірін қаңғытпаған, қарттарын қадірлеген асқақ қасиетімізді қайта жаңғыртайық!