Аударған Зинелова Жібек

Өмірдің мәні не?

Ерте уақыттардың бірінде бір адам өмірдің мәні туралы ойлайды. Өзі тапқан жауаптардың ешбіреуіне қанағаттанбаған ол өзгелерден де сұрай бастайды. Бірақ олардың берген жауабын лайық көрмеді. «Өмірдің мәні» сөзсіз бар деген ол, жан-жақтан осы сауалдың шешімін табатын адамды іздестіре бастады. Ел-жерді кезіп жүргенде, біраз уақыт өтіп кеткен еді...

Бар үміті желге ұшып келе жатқанда, бір ауылдың адамдарына кезігеді. Олар:

– Бұл заңғар тауды көріп тұрмысың? Осы тауда бір дана қария өмір сүреді. Сен іздеген жауапты, бәлкім, сол біліп қалар, – деді.

Ауыр сапардан діңкелеп, дана ақсақалдың үйіне жетеді. Есіктен кірген соң, өз сауалын қариядан сұрайды. Дана «саған оның жауабын айтармын, әуелі бір сынақтан өтуің керек» дейді. Адам қарияның ұсынысын қабыл алды. Қария кісі бұл адамға бір қасық ұсынып, ішіне зәйтүн майынан кішкене құйды.

– Қазір шығып, бақшаға саяхат жасаңыз. Тек абай болыңыз, қасықтан бір тамшы майды болсын тамызып алмаңыз.

Әлгі адам екі көзін кішкене қасықтан алмастан, баққа саяхат жасап келеді. Данагөй қасыққа қарап:

– Жақсы, ал бақшамыз қалай екен? – деп сұрайды. Таңырқаған ол:

– Мен қасықтан өзгеге көз сала алмадым... – деді.

– Қазір бақты қайтадан аралап қайтыңыз, қасықты қолыңызға әлгіндей ұстап жүріңіз, – деді дана қария.

Адам қайтадан баққа кірсе, ол жердің сұлулығына тәнті болыпты. Бақшаны аралап, таң-тамаша болып келген одан «Бақша қалай екен?» деген сұрау қайтадан сұралды. Ол көрген сұлулығына қайран қалғанын айтып тауыса алмайды. Ақсақал күлімсіреп «бірақ қасықта май қалмапты» деді де:

– Байқасаңыз, өмір біздің көзқарасымызға тәуелді. Бір ғана нәрсені көрсеңіз, өмір өтер кетер, тереңіне бойлай да алмай қаласыз... Ал бар әсемдіктің ортасында өмір кешкеніңізді сезінген сайын, өмір мәнді бола түспек. АДАМ ӨМІРІНІҢ МӘНІ – ОНЫҢ ДҮНИЕГЕ ҚАЛАЙ ҚАРАУЫНДА ЖАТЫР...

Тоқаш ұрысы

Бір кеште әуежайда бір әйел ұшақ күтіп отырған-ды. Ұшақтың ұшуына біраз уақыт бар болатын. Әуежайдағы дүкендердің бірінен өзіне кітап пен бір қаптама тәтті тоқаштар алып, ыңғайлы жерге жайғасты. Кітаптың қызығына соншалықты сүңгіп кетсе де, жанында отырған адамның ортадағы тәтті тоқаштарға қол салып отырғанын сезіп қойды. Әйел көз жұмып оқуын жалғастырғысы келсе де, әлгі кісінің сондай сенімділікпен тоқаштарды алып жеп отырғандығы таңдандыра түсті. Бір көзімен кітапқа үңіліп, бір көзімен сағатты тексеріп отырып, тоқаштарын жеуді жалғастыра берді. Тәттілерді жаймен асап отырған «ұрыға» мән берместен әйел сағаттың тықылына еріксіз құлақ түріп, әлі де ашулана қоймады. Ішінен: «мен жақсы адам болмағанымда, әлдеқашан көзіңді жарқ еткізер едім» деп ойлап қойды. Әйел тоқашқа қол созған сайын, әлгі де еш қымсынбастан алып отырды. Ақыры қаптамада жалғыз ғана тоқаш қалды. Әйел «ұрының» не істейтінін аңдып қимылсыз отырды.

Әлгі кісінің жүзінен реніш аңғарылса да, тоқашты алып, мейірлене әдемі жымиыспен тоқашты екіге бөлді. Әйел оның қолынан тоқашты ала салып: «О, Жаратқан! Не деген өзіне сенімді дөрекі адам еді! Тіпті рақмет айтуды да білмейді ғой» деп ойлады. Өмірінде бұлай ешкімге ашуланбаған шығар. Осы сәтте ұшаққа отырғызу хабарланып, әйел терең тыныстап, заттарын жинады да, шығыс есікке беттеді. Ұрыға тіпті қарағысы да келмеді. Ұшаққа мініп, орнына жайғаса бастады. Кітабын жалғастырмақ ниетте сөмкесін ашқаны сол еді, оның көздері таңданыстан шарасынан шыға жаздады. Көз алдында бір қаптама тәтті тоқаштары тұрған еді... «Егер бұл менің тоқаштарым болса, жаңағы жегеніміздің бәрі оның тоқаштары екен ғой! Ал ол болса, менімен соңына дейін бөлісті» деген шарасыз ой санасын шарлап кетті. Кешірім сұрауға тым кеш еді. «Өзіне сенімді дөрекі ұры» өзі болатын...

Бейбітшілік деген не?

Елінің сүйіспеншілігіне бөленген бір патша болыпты. Ол барлық суретшілерді жинап алып, бейбітшілікті ең әдемі көрсете білген суретке қомақты сыйақы беретінін мәлімдейді. Бұл жарысқа көптеген талантты суретшілер қатысыпты. Олар күні-түні еңбектеніп, бірінен бірі өткен небір сұлу суреттерді сарайға аттандырыпты.

Суреттерге қарап жүрген патшаның көңілі екі суретке түскен екен. Бірақ біріншісін таңдамаққа бекінеді.

Суреттің біреуінде көл бар. Көл айнадай мөлдіреп, жанындағы таулардың кескінін көрсетіп тұр екен. Ал ақ мамық бұлттар аспанның көркін ашады. Сурет расымен өзіне зер салғанға, бейбітшіліктің сезімін сыйлайтын сұлу еді.

Келесі суретте таулар салынған. Бірақ таулар күңгірт әрі жалаңаш... Қаһарлы аспаннан төнген найзағай жарқылы мен жаңбырлы бұлт суретті одан әрі көңілсіздендіріп тұрғандай. Суретте кескінделген тау бөктеріндегі сарқыраманың гүрілі адамдарға қажу мен шуды сезуге жеткілікті-тін. Қысқасы, сүгіреттен жайлылық сезілмейтін.

Бірақ патша суретке қарағанда, сарқыраманың артында жартастағы кішкентай бұтаны көреді. Бұтаның үстінде бір мекиен салған ұя көзге шалынды. Ағын судың ортасында аналық құс салған ұя – керемет тыныштық пен жайлылық сыйлайды.

Сыйлықты кім жеңді дер едіңіз? Әрине, екінші сурет болатын. Патша оны былайша жеткізді:

«Тыныштық – бұл шу, қайғы-қасірет пен қиындық болмайтын жер емес, бейбітшілік – осының бәрінде де жүрегіміздің тыныштығы».

Зеректік

Бір адам психикалық ауруханаға барғанында дәрігерден:

– Сіз адамның ақыл ауытқуы бар екенін қайдан білесіз? – деп сұрады. Дәрігер:

– Бір хауызды (ванна) суға толтырамыз. Алдымыздағы адамға үш нәрсе ұсынамыз. Олар: қасық, кесе және шелек. Содан кейін ол адамнан хауызды қалай босататынын сұраймыз. Сіз не істеуші едіңіз?

– О, таптым! Есі дұрыс адам шелекті таңдайды. Себебі шелек қасық пен кеседен үлкен ғой.

– Жоқ, – деді дәрігер. Есі дұрыс адам су босатқыш бұранданы (пробка) ағытады.

ТҮЙІН: Ақыл – бізге берілген мүмкіндіктерден басқа шешім таба білу.

Жаңғырық

Бір адам орманда ұлымен келе жатыр еді. Бала кенет тасқа сүрініп кетті де, жарақаты жанына батқаннан «А-а-а-һ» деп айқайлап жіберді. Көз алдындағы бір таудан «а-а-а-һ» деген дауыс жаңғырып жеткенде, бала қатты таңырқап қалды.

«Сен кімсің?!» деп қайтадан оған сұрақ қойды. Алған жауабы «Сен к-і-м-с-і-ң?!» болды. Бала бұл көріністің қызығына түсіп: «сен қорқақсың» деді. Таудан тағы да «С е н қ-о-р-қ-а-қ-с-ы-ң» деген үн келді.

Ұлы бұған таң-тамаша қалып, әкесінен:

– Әке бұл не болды? – деп сұрады. Әкесі:

– Ұлым, мені тыңдап, айтарымды ұғып ал, – деді де, тауға қарап «Саған қайранмын!» деп айғайлады. Келген жауап та: «Саған қ-а-й-р-а-н-м-ы-н!» болды. Әкесі қайтадан «Сен кереметсің!» деді. Таудан да «Сен к-е-р-е-м-е-т-с-і-ң!» дауысы жаңғырды. Бала әлі бұл ғажайыптың не болғанын білмей тұрған-ды. Әкесі байыппен:

– Бұл дауысты адамдар «жаңғырық» дейді, бірақ, шындығында, бұл – «ӨМІР». Өмір әрқашан сенің оған бергеніңді қайтарады. Өмір – қарекеттеріміздің айнасы. Сен көбірек махаббатты қаласаң, өзің артығырақ сүй. Үлкен қамқорлықты сезіне түскің келсе, мейірімді бола түс. Ал адамдардан құрмет күтсең, сен де оларды сыйла! Басқалар сабырлы болғанын қаласаң, өзің олардан артық байсалды болуды үйрен. Бұл өміріміздің заңы және әр кезең үшін де осылай болуы керек. Өмір – кездейсоқтық емес, айнадағы өз бейнеңіз бен іс-әрекетіңіз.

Аударған: Жақсылық Аружан

Ханшайым және бұршақ

Баяғы өткен заманда нағыз ханшайымға ғана үйленуді қалайтын ханзада өмір сүріпті. Ол нағыз ханшайымды табу үшін тау-тас, өзен-көл, алдынан шыққан қилы қиындықтарға қарамастан бүкіл әлемді шарлауға жолға шықты. Өкінішке орай, әрбір хан қызында сүтке түскен кішкене шіркей секілді мін табыла берді. Әлбетте, сұлу да сымбатты ханшайымдар аспандағы жұлдыздар секілді көп еді, дегенмен сол сұлулардың арасынан нағыз ханшасы табыла қоймады. Іздегеніне қол жеткізе алмаған ханзада еңсесі түсіп сарайына оралды.

Ойлағанындай нағыз ханшайымның бұл жалған дүниеде жоқ екендігіне көз жеткізгендей болып жүргенде, бір түні алай-дүлей боран соғып, өзен арнасынан тасып, нөсерлі жаңбырменен бірге аспанда жарқ-жұрқ еткен найзағай болған шақта сарай қақпасының қағылған үні естілді. Бұндай мезгілдегі дыбысқа қайран қалған қарт патшайым сарай есігін ашуға ұмтылды.

Қақпа алдында шақырылмаған қонақ – әлдебір х