Расында, Алла (ең сүйікті құлы, пайғамбарлардың ең ардақтысы Мұхаммед) пайғамбарға үнемі шексіз нығметі мен рақымын төгіп, күннен күнге мерейін өсіруде. Ал Оның періштелері болса, ол үшін үнемі игі тілек тілеп, дұға етуде.

Уа, мүміндер! Ендеше, сендер де оған шын жүректен салауат айтып, құрметпен сәлем жолдаңдар (яғни, оны шын жүректен ардақтап, оған Алланың рақымы мен есендігін тілеп, бар ықыластарыңмен дұға етіңдер және оған қалтқысыз мойынсұнған күйде сәлем жолдаңдар)!

(«Ахзаб» сүресі, 56-аят)

Пайғамбар сүйіспеншілігі

Пайғамбар – адамзаттан арнайы таңдалған және Алла тарапынан пайғамбарлыққа тағайындалған ұлы тұлға. Ал сол пайғамбарға иман ету – сенімнің негізі. Бұған дейін адамзатқа мыңдаған пайғамбар жіберілген, олар өздеріне жүктелген міндеттерін орындап кеткен. Олардың арасында ақырзаман пайғамбары әзірет Мұхаммед Мұстафаның (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) алар орны аса жоғары. Пайғамбарымыздың үмбетінен болуымыз – біз үшін үлкен мәртебе. Әрине, әр нығметке өзіне тән шүкіршілік етуіміз керек. Ал нығметке жан-тәніңмен беріліп шүкіршілік ету үшін алдымен оны танып білуге деген құштарлық қажет.

Адам баласы ақыл-ойы болғандықтан өмірінің әр сатысында ойлана отырып қадам басуға тиісті, әйтпесе өмірлік сапарында опық жеп қалуы мүмкін. Ал ойлана білген адам өмірде өзіне өнеге тұтарлық үлгілі жанды іздеп табады. Үлгілі кісілердің өнегелі өмірі басқалардың да өмірін жеңілдетіп, оларды жігерлендіреді. Ислам үмбеті Пайғамбарымызды (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) және сахабаларын өзіне әрдайым үлгі тұтады. Үлгі тұтып қана қоймай жанынан артық сүйеді. Ал Пайғамбарымызды қаншалықты сүю керектігін бізге сахабалар көрсетіп кетті. Пайғамбарымыздың «Сахабаларым аспандағы жұлдыздар секілді, қайсыбіреуінің артынан ерсеңдер, адаспайсыңдар»1 деген хадисінен өмір жолында адаспау үшін сахабалардың жолын үлгі ету керектігін білдірген.

Жаратқан Иемізді тану үшін оның сүйікті пайғамбарын барынша тануымыз керек. Пайғамбарымыздың өшпес өнегесін терең түсіну үшін оның сахабаларын жақсы білуіміз қажет. Сондықтан әрбір мұсылманды мынадай сұрақтар мазалағаны дұрыс: Сахабалардың Пайғамбарымызға деген сүйіспеншілігі қандай еді? Олар пайғамбарға деген сүйіспеншіліктерін қалай көрсеткен? Оның жанында болғанда өздерін қалай ұстайтын? Оның жолында жүріп нелерден және не үшін бас тартты?

Бұл сұрақтардың жауабын білмесек, ілгері қадам баса алмаймыз.

Пайғамбарымыздың (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) нұрлы жүзін көрген, айтылған насихаттарын мұқият тыңдаған сахабалар ешбір әулие қол жеткізе алмайтын мәртебеге жетті. Күмәнсіз, бұл – Алланың берген ерекше нығметі. Сахабалар да бұл нығметтің қадірін жақсы түсінді. Бұл нығметтерді өмірлерінің әр демінде көркем мінездерімен өзгелерге жеткізіп отырған.

Сахабалардың Пайғамбарымызға деген сүйіспеншіліктері қандай болғанын біле жүрейік. Олардың сара жолынан тайып кетпейік, ағайын.

Сахабалар заманында мұсылман үмбетінің Пайғамбарымызға деген сүйіспеншілігі ерекше еді. Барлығы Пайғамбарымыздың (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) жанына сый-тартумен келетін. Пайғамбарды баласынан артық сүйген Үммі Сүләйім бауыр еті баласын Әнәс ибн Мәлікті өз қалауымен Расулалланың құзырына апарып, оған қызмет етуіне рұқсат беруін өтініп былай деген еді: «Уа, Расулалла! Ансарлық ерлер мен әйелдер арасында саған сый-тарту жасамаған қалмады. Осы баламнан басқа саған берер сыйым жоқ. Сен оны қабылда, жаныңда қалып қызмет етсін».

Анасының бұл өтініші қабылданады. Сол сәтте ол: «Уа, Расулалла! Әнәсқа дұға етіңізші!» – деп сұрайды. Расулалла: «О, Жаратушы! Әнәстің мал-мүлкін, бала-шағасын мүбәрак ет, өмірін ұзақ етіп, күнәларын кешіре көр», – деп дұға етті.

Ухуд шайқасы аяқталған кез. Сағд ибн Муаздың анасы Үммі Сағд Пайғамбарымызды көріп: «Сізді аман-есен көргеніме шексіз қуаныштымын, өзгесінің еш маңызы жоқ», – дейді. Сол кезде Расулалла Сағдтың анасына ұлының шейіт болғандығына көңіл айтып, былай деген: «Уа, Үммі Сағд! Жанұяңыздан шейіт болған Амр басқа шейіттермен бірге жұмаққа кіретінін сүйіншілеймін, әрі олар жанұяларына шапағатшы болады». Ал Үммі Сағд Алла расулына ұмытылмайтын мына сөздермен жауап берді: «Біз разымыз, уа, Алланың елшісі! Бұдан кейін олардың артынан кім жылайды? Уа, Алланың елшісі! Олардың артында қалғандарына дұға етіңіз». Алла елшісі (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Сағдтың жанұясы үшін Аллаға былай дұға жасады: «Я, Алла! Сағдтың жақындарының жүрегіндегі қайғыны жеңілдет, түрлі апаттардан қорға, қалған туыстарына тек қана игілік бағыштай көр».

Ухуд шайқасының ең шиеленіскен сәті еді. Сахабалар Пайғамбарымызды (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) қорғау үшін басын өлімге тігуде. Жұмақпен сүйіншіленген он сахабадан біреуі Талха ибн Убайдулла Пайғамбарымызға жалмаңдаған қылыштарға қалқан болуға тырысуда. Мүшріктер бар күшімен шабуыл жасауда. Пайғамбарымызға келе жатқан бір қылышқа Талха қолын созады. Бір қолы шолақ бола жаздайды. Пайғамбарымыз бұл шайқаста: «Талхаға (жұмақ) уәжіп болды»2 деді. Алла елшісіне келетін әртүрлі қастандыққа жандарын пида еткені, сахабалардың иманының қаншалықты мықты болғандығын көрсетуде.

Бір күні Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Мекке көшелерін аралап жүргенде, Зубәйір ибн Аууамды көреді. Зубәйір ол кезде әлі жас бозбала еді. Соған қарамастан оның кішкентай қолында үлкен қылыш бар еді. Пайғамбарымыз оны көріп, алаңдап қалады. Зубәйір ибн Аууам: «Уа, Алланың елшісі! Мекке мүшріктері сені өлтірді деп естігендіктен, осы қылышыммен олардың барлығын өлтірмекке бара жатыр едім», – дейді. Сонда Алла елшісі (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Зубәйірге қарап: «Әр Пайғамбардың бір жәрдемшісі болады. Менің жәрдемшім – Зубәйір», – дейді. Тағы бірде «Талха мен Зубәйір жұмақта менің көршілерім болмақ», – деп мадақтаған. Міне, Пайғамбарымызға нағыз сүйіспеншілігін көрсеткен екі батыл жүрек: Талха және Зубәйір...

Сахабалар Пайғамбарымызды (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) жақсы танитын. Пайғамбарға деген сүйіспеншілік пен сый-құрметті қалай көрсету керектігін Құран кәрімнің өзінен үйренетін. Алла мүміндерге Құран кәрімде былай ескертеді:

– Пайғамбардың мүміндердегі ақысы һәм оларға деген жанашырлығы, олардың өз ақыларынан әрі жанашырлығынан әлдеқайда артық, сондай-ақ (пайғамбар мүміндерге өз әкелеріндей, тіпті, одан да артық болғандықтан) оның жұбайлары да мүміндердің аналары болып табылады («Ахзаб» сүресі, 6-аят).

– (Уа, Мұхаммед! Адамдарға): «Егер Алланы (шынымен) жақсы көрсеңдер, маған еріңдер. Сонда Алла тағала да сендерді жақсы көріп, күнәларыңды кешіреді», – деп айт. Алла – Ғафур (құлдары қанша жерден ауыр күнәға батса да, тәубелеріне келген жағдайда өте кешірімді), Рахим (әсіресе мүмін құлдарына ерекше мейірімді) («Әли Имран» сүресі, 31-аят).

– Шүбәсіз, Алла елшісінде сендер үшін әрі Аллаға және ақирет күніне бар үмітін артқан (Алланы және ақирет күнін жан-тәнімен қалайтын) һәм Алланы көп еске алып, Оған көп құлшылық ететіндер үшін қай жағынан алсақ та, теңдессіз үлгі-өнеге бар («Ахзаб» сүресі, 21-аят).

Пайғамбарымыз бұл сүйіспеншілікті ескертіп: «Сендерден біреулерің Мені ата-анасынан, бала-шағасынан және барша адамзаттан да артық жақсы көрмесе, иман еткен болмайды»3 деп түсіндіреді.

Тағы басқа бір хадисте Пайғамбарымыз былай деген: «Мына үш ерекшелікке қай кісі ие болса, иманнан ләззат алады. Олар:

– Алланы және елшісін барлық нәрседен артық жақсы көру;

– біреуді Алла үшін жақсы көру;

– Аллаға иман еткеннен кейін дінсіз (имансыз) болып шығудан отқа түсердей қатты қорқу»4.

Әзірет Омар мен Пайғамбардың арасында болған әңгімеден тағы бір мысал:

Әзірет Омар: «Уа, Алланың елшісі! Сен маған нәпсімнен басқа әр нәрседен аса сүйіктісің», – дейді. Пайғамбарымыз: «Омар, нәпсіңнен де сүйікті болуым керек», – дейді. Әзірет Омар еш іркілместен «Нәпсімнен де» деп жауап береді.

Әзірет Алиден «Сіздің Алла елшісіне деген сүйіспеншілігіңіз қаншалықты?» – деп сұрағанда, былай жауап берген: «Расулалла бізге дүние-мүлігімізден, бала-шағамыздан және ата-анамыздан да аса сүйікті еді. Оны салқын сумен шөлімізді қандырғандай қатты жақсы көретінбіз».

Сағд ибн Муаздың Бәдір шайқасына бара жатып айтқан мына сөздері осы берілгендікті ап-ашық көрсетуде:

«Уа, Расулалла! Біз саған иман келтірдік және сені растадық. Айтқандарыңды ақиқат деп білдік. Тыңдап, бой ұсынамыз деп нақты сөз бердік. Уа, Расулалла! Қалай істесең де, Сені хақ дінмен бізге жіберген Аллаға ант береміз, бізге теңізді көрсетіп ішіне қарай жүрсең, бәріміз еш қобалжымай сенің артыңнан жүреміз».

Әр әрекетімізбен Пайғамбарымызға бойсұну, сүннеттерімен әрекет ету – сүйіспеншіліктің белгісі. Қасиетті Құранның бізге үйреткен әдебін бойымызға сіңіру – Расулалланы аса жақсы көргендігімізден.

Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм): «Кімде-кім бір нәрсені қатты жақсы көрсе, оны жиі еске алады», – деген.

Пайғамбарымызға сый-құрмет көрсетуіміз керек. Сахабалар оның атын естігенде, ол кісімен бірге отырғандай сезініп, көз жасын ұстай алмайтын. Ендеше, Пайғамбарымызға оның дәрежесіне сай құрмет етуіміз керек. Бұның ең жақсы жолы – салауат оқу. Сондай-ақ оның ұнатқанын ұнату, оның отбасына сүйіспеншілік көрсету, сахабаларды құрметтеп жақсы көру, Алла мен елшісінің дұшпандарын жек көру, керісінше, Алла мен елшісін жақсы көргендерді жақсы көру, міне, осының барлығы – Пайғамбарымызға көрсетілген сүйіспеншіліктің белгілері.

Ғұламалардың бірі Абдулла Тусари былай деген: «Аллаға деген сүйіспеншіліктің белгісі – Құран кәрімді сүю, Құран кәрімге деген сүйіспеншіліктің белгісі – Алла елшісін сүю, Алла елшісіне деген сүйіспеншіліктің белгісі – сүннеттерін сүю, сүннеттеріне деген сүйіспеншіліктің белгісі – ақиретті сүю және дүниеқоңыздықты жүрегіне жақындатпау, бұның белгісі болса бақи өмірге дайын болу».

---

Пайғамбарымыздың үмбетіне деген сүйіспеншілігі